Κυπαρίσσι, Λογκανίκος, Βεργαδέικα, Φουντέικα, Άγ. Κωνσταντίνος (Ρεγκόζενα), Αγόριανη, Γεωργίτσι, Αλευρού, Καστόρειο (Καστανιά), Λουσίνα, Ντεμήρου (Κάστωρ), Καστρί, Νέα Λιβερά, Σερβέικα, Bορδόνια (Λόπεση, Παπαδιάνικα, Επάνω Χώρα, Σουλήνα, Κάμπος, Όραχος), Καραβάς, [Σελλασία, Κονιδίτσα], Παρδάλι, Πελλάνα, Περβόλια
Με αυτή την καταπληκτική θέα του Ταϋγέτου μεγαλώσαμε στον τόπο μας ...από μικρά παιδιά

..κατά παράφραση του κόμικ "Asterix & Ovelix: "Σε ένα χωριό της Λακωνίας δυο ανυπότακτοι χωριάτες είπαν να φτιάξουν το δικό τους μπλογκάδικο"
Βασικά θέματα ...με μια ματιά:
Αναρτήσεις:

Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010

10.9. Γ-13) Ξένοι περιηγητές: Γουίλλιαμ Τζορτζ Κλαρκ.

 Το κείμενο αυτό προέρχεται από έναν Άγγλο φιλόλογο, κριτικό στα έργα του Σαίξπηρ και της κλασσικής φιλολογίας καθώς και  περιηγητή (γεννήθηκε το 1821 και απεβίωσε το 1878), ο οποίος μας περιγράφει με αρκετές λεπτομέρειες την επίσκεψή του στην Καστανιά (Καστόρειο) καθώς και τους ανθρώπους που συνάντησε εκεί, αλλά και έξω από την Βορδώνια, όπως και στο ταξίδι του γενικά στην ευρύτερη περιοχή μας, ανεβαίνοντας στον Ταΰγετο με κατεύθυνση την Καλαμάτα.

13) William George Clark, "Peloponnesus: Notes of study and travel", Λονδίνο 1858, 
εκδ. John W. Parker and son, κεφ. 12, σελ. 191-195:
 [...] There is a pass leading over into Messenia between St. Elias and another summit to the right, which is perhaps the Euoras of Pausanias. This was the route we wished to take; but our guide made so many difficulties, alleging, first, that it was still impracticable, owing to the snow; next, that we must get mules or donkeys without shoes to carry our baggage over the steep and slippery rocks, which mules or donkeys were not to be had for love or money, seeing that it was a point of conscience with them to spend Easter Sunday at home, &c. &c, that we finally yielded, and agreed to take a lower path to the northward, under the peak of Malevo, sleeping the first night at Kastania, a lofty mountain-hamlet. We left Sparta at two o'clock in the afternoon of Friday, April 25. Our way lay along the banks of the Eurotas. We passed many groups of gaily-dressed villagers returning from the fair at Sparta. After riding along the right bank of the Eurotas for an hour and a half, we came to a stream which flowed from Taygetus to join the main river, under a dense growth of ilex and various low trees, over which trailed clematis and wild vine. At this time our conductor was far behind with the baggage, and had left us to our own instincts and reason. The latter faculty suggested that we should follow the path to the left, which seemed the better tracked; the former faculty made us feel that the valley up which it led was uncommonly charming; so we turned off, without reflecting that we had no good ground for assuming it to be the way to Kastania. By-and-bye we overtook an old man, of whom we made inquiries - for by this time we were able to carry on a rudimentary conversation in the modern jargon - and received for answer the pleasing intelligence that we were not on the right track for Kastania, but for Bordonia, a village which we might see on the side of the hill some miles farther on. I observed that, in pronouncing this word, he gave to the initial letter the ordinary b sound, not v, after the modern Greek fashion; and, if I mistook not, other peasants of the district in other words pronounced the β in the same way. If so, the old and true pronunciation (1) survives in a provincial peculiarity. The old man regarded us with no small curiosity. Πόπου είσθε την πατρίδα; he asked, ' Where do you live when you are at home ?' ' England.' - ' What business have you at Kastania?' 'Nothing; only to see it.' - Our replies were received with a prolonged and significant shrug of the shoulders, which I interpreted to mean, ' What a couple of idiots you are to come, no one knows how far, to see Kastania, and to be riding about the hills at this time of day without a guide!' We began to be of the same opinion, and, as we followed a rugged, illtracked path to the right, which he pointed out to us, were speculating on the chances of passing the night shelterless and supperless on the mountain, when we heard a familiar voice shouting behind us, and were presently joined by Alexander, who, having sent on the baggage by the proper road, had been riding about in search of us in a high state of alarm and perplexity. All's well that ends well. We arrived at Kastania before it was dark, and by this little escapade enjoyed a succession of wide prospects, which would have been hid to us had we followed the beaten track. The slopes along which we were riding were one mass of pink and yellow flowers; and beyond this bright foreground we looked over the lower hills that lie about the valley of the Eurotas to the heights beyond, rising range over range, and overtopped in the far distance by the triple peaks of Parnon. It was a real April day, when showers and gleams chase each other through the sky, and sun and shadow flit across the landscape in a way that would give life and loveliness to the barest, blankest desert. Here, however, was infinite variety on the earth, as well as in the sky. Through the trailing skirts of the rain-cloud, whose shade steeped the valleys in dark purple, we could see the far-off summits bright with sunlight. Then a sudden shower sweeping by would blot out the vision of Parnon - his golden crown, his purple robe, and imperial state - and, as it passed away, exhibit him again tricked out in some new device, which in its turn changed and faded before one's fancy could fit it with a simile. We paused on the way to drink at a fountain, just above which, on a scarcely accessible ledge in a steep precipice, is a convent called Panaghia es to Pegàdi, 'our Lady at the fountain'. Close by, if I mistake not, are traces of old foundations, which perhaps mark the site of Derrion (Pans. iii. 20, 7).
 Kastania is a village of straggling houses half hidden in mulberry-trees. One is surprised to find the mulberry so high up on the mountain-side; but the situation is otherwise favourable, in a nook or fold of the hill, sheltered from the north winds and lying open to the sun. There is no trace of antiquity here. The houses are large and new, strongly but roughly built, with an air of rustic opulence about them. We occupied the first floor of one of the largest, which the family abandoned to us, stipulating with Alexander for remuneration. At one end there was a hearth and fireplace, round which the inmates generally slept; the rest of the long room was occupied with sacks of corn, casks, wood, and all manner of farming implements and household stuff. "While dinner was preparing I walked about the village, and was followed at a respectful distance by a crowd of young children making large eyes of wonder, but not saying a word; and returning to the house, I found all the elders of the place assembled, gazing in silent admiration at the culinary operations of Constantine and the treasures of Alexander's canteen. This scene was repeated whenever we came to any out-of the-way place, and our people seemed to have implicit confidence in the honesty of these curious rustics. On one occasion only was anything missing, and then it was the good wife of the house herself who was suspected of having broken the laws of the Hospitable Zeus.
 We left Kastania at six next morning. There was a bright sun shining, and a fresh wind blowing, as we rode up the mountain. The path winds with easy gradients over crumbling shale. [...] In two hours we reached the top of the pass, which I suppose to be between 4000 and 5000 feet above the sea; a level plain with gable ends of mountain on the right hand and on the left. Hence we looked over the bay of Kalamata - the Messenian gulf glassy smooth, but with a narrow rim of white where it swept inward in a long curve to join the flat beach. [...]
   (1) That the Greek β had anciently the sound of the English b, is proved by their using βη, βη to imitate the bleating of sheep. In a modern Greek poem which I have seen this sound is represented by μπε, μπε. This also shows that it was anciently pronounced like our a in 'fate.'
μετάβαση στο πρωτότυπο κείμενο
Μετάφραση
Γουίλλιαμ Τζορτζ Κλαρκ, "Πελοπόννησος: Σημειώσεις έρευνας και περιήγησης", Λονδίνο 1858, 
εκδ. John W. Parker and son, κεφ. 12, σελ. 191-195:
 [...] Υπάρχει ένα πέρασμα που οδηγεί από επάνω προς την Μεσσηνία ανάμεσα στον Προφήτη Ηλία και σε μια άλλη οροσειρά προς τα δεξιά, που είναι πιθανόν ο Ευόρας του Παυσανία. Αυτή ήταν η διαδρομή που θέλαμε να ακολουθήσουμε, αλλά ο οδηγός μας μάς πρόβαλε τόσες πολλές αντιρρήσεις, που προέρχονταν, πρώτον, από το ότι ήταν ανέφικτη, εξαιτίας του χιονιού, έπειτα, από το ότι θα έπρεπε να πάρουμε μουλάρια ή γαϊδούρια χωρίς πέταλα για να μεταφέρουν τις αποσκευές μας πάνω από τα απότομα και ολισθηρά βράχια, για τα οποία μουλάρια ή γαϊδούρια δεν ήταν θέμα αγάπης ή χρημάτων το να τα αποκτήσουμε, μιας και έβλεπε πως ήταν θέμα συνείδησης το να περάσουν την Κυριακή του Πάσχα στο σπίτι, κλπ. κλπ., ώστε τελικά υποχωρήσαμε και συμφωνήσαμε να ακολουθήσουμε μια χαμηλότερη διαδρομή προς το βορρά, κάτω από την κορυφή του Μαλεβού, κοιμόμενοι την πρώτη νύχτα στην Καστανιά, ένα χωριουδάκι πάνω σε ψηλό βουνό. Αναχωρήσαμε από την Σπάρτη στις δύο η ώρα το απόγευμα της Παρασκευής, 25 Απριλίου. Ο δρόμος μας εκτεινόταν κατά μήκος των οχθών του Ευρώτα. Προσπεράσαμε πολλές ομάδες εντυπωσιακά-ντυμένων χωρικών που επέστρεφαν από την εμποροπανήγυρη της Σπάρτης. Μετά από πορεία κατά μήκος της δεξιάς όχθης του Ευρώτα για μιάμιση ώρα, φτάσαμε σε ένα ρέμα που έρεε από τον Ταύγετο για να ενωθεί με το κύριο ποτάμι, μέσα από μια πυκνή βλάστηση πρίνων και διάφορων χαμηλών δένδρων, πάνω από το οποίο απλώνονταν η αγράμπελη και η άγρια κληματαριά. Αυτή την στιγμή ο οδηγός μας ήταν αρκετά πίσω με τις αποσκευές, και μας άφησε μόνους με το ένστικτο και την λογική μας. Η τελευταία σκέψη μας ήταν ότι θα έπρεπε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι προς τα αριστερά, το οποίο φαινόταν να διαγράφεται καλύτερα, ενώ η προηγούμενη σκέψη μας έκανε να νιώσουμε ότι η κοιλάδα επάνω στην οποία οδηγούσε ήταν ασυνήθιστα γοητευτική, και γι' αυτό αλλάξαμε πορεία, χωρίς να υπολογίζουμε ότι δεν είχαμε κάποια καλή βάση για να υποθέσουμε ότι αυτός ήταν ο δρόμος για την Καστανιά. Προχωρώντας συναντήσαμε έναν γέρο, στον οποίο κάναμε ερωτήσεις - γιατί αυτή την στιγμή ήμασταν σε θέση να προβούμε σε έναν στοιχειώδη διάλογο στην σύγχρονη γλώσσα - και πήραμε ως απάντηση την ευχάριστη πληροφορία ότι δεν ήμασταν στον σωστό μονοπάτι για την Καστανιά, αλλά για την Βορδώνια, ένα χωριό που θα μπορούσαμε να δούμε από την πλευρά του λόφου μερικά μίλια πιο μακριά. Παρατήρησα ότι, στην προφορά αυτής της λέξης, έδωσε στο αρχικό γράμμα την συνήθη προφορά μπ, και όχι β, όπως στην νεοελληνική προφορά, και, αν δεν έκανα λάθος, άλλοι αγρότες της περιοχής σε μερικές λέξεις προφέρουν το β με τον ίδιο τρόπο. Αν είναι έτσι, η παλαιά και αληθινή προφορά (1) επιβιώνει ως επαρχιακή ιδιαιτερότητα. Ο γέρος μας αντιμετώπισε με καθόλου μικρή περιέργεια. "Πόπου είσθε την πατρίδα;", ρώτησε, "Πού μένετε, όταν είσαστε στην πατρίδα;" "Αγγλία" -"Τι δουλειά έχετε στην Καστανιά" «Καμία, μόνο για να την δούμε." - Οι απαντήσεις μας συνοδεύτηκαν από ένα μεγάλο και παρατεταμένο ανασήκωμα των ώμων του, το οποίο μετέφρασα με το εξής νόημα: "Τι ανόητοι που είσαστε κι οι δυο σας, που ήρθατε, ποιος ξέρει από πόσο μακριά, για να δείτε Καστανιά και να περιφέρεστε στους λόφους αυτή τη στιγμή της ημέρας χωρίς οδηγό!" Αρχίσαμε να έχουμε την ίδια γνώμη, και, καθώς ακολουθούσαμε ένα τραχύ και δυσκολοβάδιστο μονοπάτι προς τα δεξιά, το οποίο μας υπέδειξε, κάναμε εικασίες σχετικά με την πιθανότητα να περάσουμε την νύχτα στο βουνό άστεγοι και χωρίς δείπνο, όταν ακούσαμε μια γνώριμη φωνή να φωνάζει πίσω μας, και έπειτα συναντήσαμε τον Αλέξανδρο, ο οποίος, αφού έστειλε την αποσκευές από τον σωστό δρόμο, περιφερόταν προς αναζήτησή μας σε κατάσταση υψηλού συναγερμού και αμηχανίας. Τέλος καλό, όλα καλά. Φτάσαμε στην Καστανιά πριν έρθει το σκοτάδι, και μετά από αυτή την μικρή παρέκκλιση απολαμβάναμε μια σειρά από εκτεταμένες εικόνες, οι οποίες θα είχαν αποκρυβεί από εμάς αν είχαμε ακολουθήσει την πεπατημένη οδό. Οι πλαγιές κατά μήκος των οποίων προχωρούσαμε ήταν μία μάζα από ροζ και κίτρινα άνθη, και πέρα από αυτό το λαμπερό σκηνικό που βλέπαμε από τους χαμηλούς λόφους που εκτείνονται στην κοιλάδα του Ευρώτα μέχρι τα υψίπεδα πίσω, που ανυψώνονταν από κορυφή σε κορυφή, και υπερφαλαγγίζονταν σε μακρινή απόσταση από την τριπλή κορυφή του Πάρνωνα. Ήταν μια πραγματική ημέρα Απριλίου, όταν οι μπόρες και οι λάμψεις ακολουθούσαν η μία την άλλη μες στον ουρανό, ενώ ο ήλιος και οι σκιές φτερούγιζαν κατά μήκος του τοπίου με έναν τρόπο που θα έδινε ζωή και ομορφιά και στην πιο γυμνή και άδεια ερημιά. Εδώ, όμως, υπήρχε άπειρη ποικιλία τόσο στην γη όσο και στον ουρανό. Μέσα από τους συνεχόμενους κυματισμούς από σύννεφα βροχής, των οποίων η σκιά μπογιάτιζε τις κοιλάδες με βαθύ μωβ, μπορούσαμε να δούμε τις μακρινές κορυφές λαμπερές από το φως του ηλίου. Έπειτα έπεσε μια ξαφνική καταιγίδα σβήνοντας την θέα του Πάρνωνα - το χρυσό στεφάνι του, τον πορφυρό χιτώνα του και την αυτοκρατορική του όψη - και, όταν έφυγε μακριά, τον φανέρωσε πάλι με κάποιο νέο μαγικό κόλπο, που τον άλλαξε και τον εξαφάνισε με τις κινήσεις του πριν η φαντασία κάποιου μπορέσει να βρει ένα παρόμοιο τρόπο. Σταματήσαμε στον δρόμο για να πιούμε από μία πηγή, ακριβώς πάνω από την οποία, σε μια ελάχιστα προσβάσιμη προεξοχή ενός απότομου γκρεμού, είναι μια γυναικεία μονή που ονομάζεται Παναγία ειs το Πηγάδι, δηλ. "η Δέσποινά μας στο πηγάδι". Σε κοντινή απόσταση, αν δεν κάνω λάθος, υπάρχουν ίχνη παλαιών θεμελίων, που σηματοδοτούν πιθανόν την περιοχή του Δερρίου (Παυσανίας, βιβλ. iii. κεφ. 20, 7).
 H Καστανιά είναι ένα χωριό με σπίτια διασκορπισμένα και μισοκρυμμένα μέσα σε μουριές. Για κάποιον είναι έκπληξη να βρει μουριά τόσο ψηλά στην πλαγιά του βουνού, αλλά η τοποθεσία είναι κατά άλλον τρόπο ευνοϊκή, σε μια γωνιά ή πτυχή του λόφου, που προστατεύεται από τους βόρειους ανέμους και εκτείνεται ανοικτά προς στον ήλιο. Δεν υπάρχει κανένα ίχνος αρχαιότητας εδώ. Τα σπίτια είναι μεγάλα και νέα, με ισχυρή και τραχεία κατασκευή, με έναν αέρα χωριάτικης χλιδής σ' αυτά. Εγκατασταθήκαμε στον πρώτο όροφο ενός από τα μεγαλύτερα σπίτια, που άφησε μια οικογένεια σε μας, κατόπιν συμφωνίας με τον Αλέξανδρο έναντι αμοιβής. Στο ένα άκρο υπήρχε μια εστία και ένα τζάκι, γύρω από τα οποία οι ένοικοι κοιμούνταν γενικώς, το υπόλοιπο από το μεγάλο δωμάτιο ήταν γεμάτο με σάκους από καλαμπόκι, βαρέλια, ξύλα και κάθε λογής γεωργικά εργαλεία και οικοσκευές. «Ενώ το δείπνο ετοιμαζόταν έκανα βόλτα στο χωριό, ενώ με ακολούθησε για μια σεβαστή απόσταση πλήθος μικρών παιδιών που έκαναν τα μάτια τους μεγάλα από την έκπληξη, αλλά δεν έλεγαν λέξη, και επιστρέφοντας προς στο σπίτι, βρήκα όλους τους γέροντες του τόπου να συναθροίζονται, ατενίζοντας με σιωπηλό θαυμασμό τις προσπάθειες μαγειρικής του Κωνσταντίνου και τους θησαυρούς της καντίνας του Αλεξάνδρου. Αυτή η σκηνή επαναλαμβάνεται κάθε φορά που φθάνουμε σε οποιοδήποτε εκτός του δρόμου μέρος, και οι δικοί μας φαίνονταν να έχουν έμμεση εμπιστοσύνη στην εντιμότητα αυτών των γεμάτων περιέργεια χωρικών. Σε μία περίπτωση μόνο έλειπαν όλα, και τότε ήταν η ίδια η καλή γυναίκα του σπιτιού που ήταν ύποπτη πως παραβίασε του νόμους του Ξένιου Δία.
 Αφήσαμε την Καστανιά στις έξι του επόμενου πρωινού. Υπήρχε ένας λαμπρός ήλιος που έλαμπε, και ένα φρέσκο αεράκι που φυσούσε, καθώς οδηγηθήκαμε προς στο βουνό. Το μονοπάτι ελίσσεται με εύκολες κλίσεις πάνω σε θρυμματισμένο σχιστόλιθο. [...] Σε δύο ώρες φτάσαμε στην κορυφή του περάσματος, το οποίο υποθέτω ότι είναι μεταξύ 4000 και 5000 πόδια πάνω από τη θάλασσα, μια επίπεδη πεδιάδα, με αετώματα του βουνού στα δεξιά και στα αριστερά. Από εδώ είδαμε επάνω από τον κόλπο της Καλαμάτας - τον Μεσσηνιακό κόλπο απαλό σαν γυαλί, αλλά με ένα στενό χείλος από λευκό χρώμα, που κυμάτιζε προς μέσα σε μια μακριά καμπύλη για να ενωθεί με την επίπεδη παραλία. [...]

  (1) Το ότι το ελληνικό β είχε στην αρχαιότητα την προφορά του αγγλικού b, αποδεικνύεται από την χρήση του "βη, βη" για την απομίμηση του βελάσματος των προβάτων. Σε ένα νεοελληνικό ποίημα που έχω δει αυτός ο ήχος αντιπροσωπεύεται από το "μπε, μπε". Αυτό επίσης δείχνει ότι εκείνο προφερόταν όπως το δικό μας a στην λέξη "fate".
Πελλ. Α - Πελλ. Β

Δεν υπάρχουν σχόλια: