Σημείωση: Όλες οι φωτογραφίες των αρχαίων υπάρχουν εδώ
1. Η αρχαία Πελλάνα - Λακεδαίμων.
Επιχειρήσαμε εδώ να ανακεφαλαιώσουμε ό,τι γνωρίζουμε σχετικά με τις βασικές απόψεις του αρχαιολόγου καθηγητή κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου για την αρχαία Πελλάνα, με σκοπό την αναθέρμανση του γνωστού αρχαιολογικού ζητήματος.
1) Αρχικά, από το 2700 π.Χ. η Λακεδαίμων, ως πόλη, υπήρξε για 1.000 χρόνια το σπουδαιότερο προϊστορικό κέντρο της Πελοποννήσου. Το επίκεντρό της ήταν ο λόφος Παλαιόκαστρο, όπου ο κ. Σπυρόπουλος ανακάλυψε μεγάλους τύμβους ηγεμόνων στην κορυφή του, αλλά και κατοικίες τους στη νότια πλευρά του. Ο λαός που κατοικούσε εκεί ήταν, σύμφωνα με την άποψή του, οι Μινύες, γνώστες της μεταλλουργίας, της αποξήρανσης λιμνών και γενικώς τεχνοκράτες και υπερπόντιοι ταξιδευτές, όπως αυτοί της Αργοναυτικής εκστρατείας.
2) Γύρω στο 1700 π.Χ. οι τάφοι αυτοί στην κορυφή του λόφου αντικαθίστανται από έναν πελώριο λαξευτό λακκοειδή τάφο, τον οποίο φτιάχνουν οι νέοι κάτοικοι της περιοχής, οι Αχαιοί. Κτίζουν, επίσης, ένα ανάκτορο στη νότια πλευρά του λόφου γύρω στο 1500 π.Χ., αλλά και ένα νεότερο ανάκτορο γύρω στο 1350 π.Χ. Όμως, όταν αυτό καταστρέφεται, πιθανόν από φυσικά αίτια, γύρω στο 1270 π.Χ., τότε κτίζεται ένα μεγαλύτερο ανάκτορο, το οποίο είχε μήκος 35 μ. και πλάτος 13,5 μ. και είναι αυτό, όπως υποστηρίζει, στο οποίο έζησε και ο Μενέλαος με την ωραία Ελένη, αλλά και περιγράφει ο Όμηρος στην αρχή της ραψωδίας Δ της Οδύσσειας. Συγχρόνως (από τον 15ο ως τον 11ο αι. π.Χ.) κατασκευάζουν και τους λαξευτούς θολωτούς τάφους στην γειτονική θέση Πελεκητή, με τον μεγαλύτερο από αυτούς να έχει διάμετρο θόλου άνω των 10 μ., αλλά και ένα τείχος που περιβάλλει τον λόφο, το ανάκτορο (νότια από αυτό βρέθηκε η πύλη του τείχους) αλλά και την Πελλανίδα πηγή στα δυτικά.
3) Όταν γύρω στο 1200 π.Χ., μετά τον πόλεμο στην Τροία, καταστρέφεται και αυτό το ανάκτορο, στα ερείπιά του χτίζονται τα επόμενα χρόνια (γύρω στο 1075 με 950 π.Χ.) κατοικίες αλλά και τάφοι, καθώς και ένας ναός προς τιμήν της Ελένης (ίσως και του Μενελάου) στα λεγόμενα γεωμετρικά χρόνια (9ος έως 8ος αι. π.Χ.). Στα χρόνια αυτά, υποστηρίζει ο αρχαιολόγος, πρέπει να έγινε και η αλλαγή του ονόματος της πόλης από Λακεδαίμονα σε Πελλάνα, ενώ ήδη από το 900 π.Χ. η νέα πόλη μεταφέρεται πιο βόρεια, στο λόφο Τρυπόρραχη.
4) Ακολουθεί, έπειτα, η εποχή με την γνωστή σπαρτιατική ιστορία των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, κατά την οποία η Πελλάνα έχει πλέον αποδυναμωθεί, ενώ το επίκεντρο της περιοχής είναι οριστικά η (γνωστή ήδη από τα ομηρικά έπη) πόλη Σπάρτη.
5) Κατά τους αλεξανδρινούς χρόνους (2ος αι. π.Χ. κυρίως) κατασκευάζονται στον χώρο των ανακτόρων επιτάφια μνημεία, ενώ στους λαξευτούς τάφους της Πελεκητής βρέθηκαν πολλά αγγεία και ειδώλια της εποχής αυτής, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι κάτοικοι εκείνων των χρόνων (έως και τους ρωμαϊκούς, 2ος αι. μ.Χ.) απέδιδαν λατρεία σε μυκηναϊκούς ήρωες. Βρέθηκαν, επίσης, κρυμμένα κατά την εποχή αυτή στο χώρο των ανακτόρων και 95 ασημένια νομίσματα διαφόρων εποχών.
6) Στους βυζαντινούς χρόνους, τέλος, κατασκευάζονται κατά τον 7ο αι. μ.Χ. κεραμοσκεπείς τάφοι στο ερειπωμένο τείχος της πόλης, ενώ κατά τον 12ο αι. μ.Χ. χτίζονται μεγάλες κατοικίες στο χώρο του ανακτόρου.
1) Αρχικά, από το 2700 π.Χ. η Λακεδαίμων, ως πόλη, υπήρξε για 1.000 χρόνια το σπουδαιότερο προϊστορικό κέντρο της Πελοποννήσου. Το επίκεντρό της ήταν ο λόφος Παλαιόκαστρο, όπου ο κ. Σπυρόπουλος ανακάλυψε μεγάλους τύμβους ηγεμόνων στην κορυφή του, αλλά και κατοικίες τους στη νότια πλευρά του. Ο λαός που κατοικούσε εκεί ήταν, σύμφωνα με την άποψή του, οι Μινύες, γνώστες της μεταλλουργίας, της αποξήρανσης λιμνών και γενικώς τεχνοκράτες και υπερπόντιοι ταξιδευτές, όπως αυτοί της Αργοναυτικής εκστρατείας.
2) Γύρω στο 1700 π.Χ. οι τάφοι αυτοί στην κορυφή του λόφου αντικαθίστανται από έναν πελώριο λαξευτό λακκοειδή τάφο, τον οποίο φτιάχνουν οι νέοι κάτοικοι της περιοχής, οι Αχαιοί. Κτίζουν, επίσης, ένα ανάκτορο στη νότια πλευρά του λόφου γύρω στο 1500 π.Χ., αλλά και ένα νεότερο ανάκτορο γύρω στο 1350 π.Χ. Όμως, όταν αυτό καταστρέφεται, πιθανόν από φυσικά αίτια, γύρω στο 1270 π.Χ., τότε κτίζεται ένα μεγαλύτερο ανάκτορο, το οποίο είχε μήκος 35 μ. και πλάτος 13,5 μ. και είναι αυτό, όπως υποστηρίζει, στο οποίο έζησε και ο Μενέλαος με την ωραία Ελένη, αλλά και περιγράφει ο Όμηρος στην αρχή της ραψωδίας Δ της Οδύσσειας. Συγχρόνως (από τον 15ο ως τον 11ο αι. π.Χ.) κατασκευάζουν και τους λαξευτούς θολωτούς τάφους στην γειτονική θέση Πελεκητή, με τον μεγαλύτερο από αυτούς να έχει διάμετρο θόλου άνω των 10 μ., αλλά και ένα τείχος που περιβάλλει τον λόφο, το ανάκτορο (νότια από αυτό βρέθηκε η πύλη του τείχους) αλλά και την Πελλανίδα πηγή στα δυτικά.
3) Όταν γύρω στο 1200 π.Χ., μετά τον πόλεμο στην Τροία, καταστρέφεται και αυτό το ανάκτορο, στα ερείπιά του χτίζονται τα επόμενα χρόνια (γύρω στο 1075 με 950 π.Χ.) κατοικίες αλλά και τάφοι, καθώς και ένας ναός προς τιμήν της Ελένης (ίσως και του Μενελάου) στα λεγόμενα γεωμετρικά χρόνια (9ος έως 8ος αι. π.Χ.). Στα χρόνια αυτά, υποστηρίζει ο αρχαιολόγος, πρέπει να έγινε και η αλλαγή του ονόματος της πόλης από Λακεδαίμονα σε Πελλάνα, ενώ ήδη από το 900 π.Χ. η νέα πόλη μεταφέρεται πιο βόρεια, στο λόφο Τρυπόρραχη.
4) Ακολουθεί, έπειτα, η εποχή με την γνωστή σπαρτιατική ιστορία των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, κατά την οποία η Πελλάνα έχει πλέον αποδυναμωθεί, ενώ το επίκεντρο της περιοχής είναι οριστικά η (γνωστή ήδη από τα ομηρικά έπη) πόλη Σπάρτη.
5) Κατά τους αλεξανδρινούς χρόνους (2ος αι. π.Χ. κυρίως) κατασκευάζονται στον χώρο των ανακτόρων επιτάφια μνημεία, ενώ στους λαξευτούς τάφους της Πελεκητής βρέθηκαν πολλά αγγεία και ειδώλια της εποχής αυτής, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι κάτοικοι εκείνων των χρόνων (έως και τους ρωμαϊκούς, 2ος αι. μ.Χ.) απέδιδαν λατρεία σε μυκηναϊκούς ήρωες. Βρέθηκαν, επίσης, κρυμμένα κατά την εποχή αυτή στο χώρο των ανακτόρων και 95 ασημένια νομίσματα διαφόρων εποχών.
6) Στους βυζαντινούς χρόνους, τέλος, κατασκευάζονται κατά τον 7ο αι. μ.Χ. κεραμοσκεπείς τάφοι στο ερειπωμένο τείχος της πόλης, ενώ κατά τον 12ο αι. μ.Χ. χτίζονται μεγάλες κατοικίες στο χώρο του ανακτόρου.
.
2. Η επιστολή του αρχαιολόγου κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου.
Δημοσιεύουμε εδώ την επιστολή του καθηγητή Αρχαιολογίας κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου (την οποία μας απέστειλε ο συμπατριώτης κ. Παναγιώτης Μόρφης) σχετικά με το "καυτό" θέμα των αρχαίων μας [για μεγέθυνση, κάνετε κλικ επάνω στο κείμενο]:
3. Επερωτήσεις βουλευτών για την Αρχαία Πελλάνα!
Μετά την επιστολή του κ. Θ. Σπυρόπουλου (βλ. προηγ. άρθρο μας) δημοσιεύουμε, επίσης, εδώ δύο επερωτήσεις βουλευτών (1. ΝΕΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και 2. ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ) που έγιναν προς τον Υπουργό Πολιτισμού σχετικά με το θέμα των αρχαίων της Πελλάνας. Όπως επισημαίνει ο συμπατριώτης Παν. Μόρφης: "Το άξιον προσοχής είναι ότι δεν έγιναν με πρωτοβουλία της Κίνησης Φορέων και Πολιτών (της συντονιστικής ομάδας), αλλά έξω από αυτήν! Αυτό σημαίνει ότι αρχίζει να αναζωπυρώνεται το θέμα πλατύτερα..."
1.
10/6/2010 - ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΡΩΤΗΣΗ ΘΑΝΑΣΗ ΔΑΒΑΚΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΝΑΣ
Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη λακωνική γη κατά τα τελευταία χρόνια, είναι οι θολωτοί τάφοι και τα προϊστορικά λείψανα στην Ακρόπολη της Πελλάνας που αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου που έγιναν από το 1980 έως το 1995.
Με τις ανασκαφές αυτές ήλθαν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
α) Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της Μυκηναϊκής περιόδου, στη θέση "Σπηλιές". Οι τάφοι αυτοί είναι συνδυασμός θολωτού και θαλαμωτού τάφου και αποτελούν μοναδικά μνημεία της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής.
β) στην Ακρόπολη της Πελλάνας, διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας.
γ) στο λόφο "Παλαιόκαστρο", στην Ακρόπολη της Πελλάνας, οι πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου, έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των Πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου). Επίσης στην κορυφή της Ακρόπολης ήλθε στην επιφάνεια ένα επιβλητικό μεγαρόσχημο κτίσμα, που ο ανασκαφέας ταυτίζει με το Μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής. Έπειτα από τα αρχαιολογικά ευρήματα αυτά, ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η Ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη.
Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στην περιοχή της Πελλάνας και τα ευρήματα της, απέδειξαν ότι η Πελλάνα αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μυκηναϊκή θέση, για την ανάδειξη της οποίας απαιτείται η έμπρακτη στήριξη και βοήθεια από το Υπουργείο Πολιτισμού για να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο: α) απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του αρχαιολογικού χώρου, β) η συνέχιση των ανασκαφών (με συστηματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο), γ) οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του αρχαιολογικού χώρου όπως πχ. η στερέωση των ταφικών μνημείων και των άλλων οικιστικών καταλοίπων με απλά και καλαίσθητα στέγαστρα, τα οποία θα βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και δεν θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον αρχαιολογικό χώρο.
Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει εκδηλωθεί έμπρακτο ενδιαφέρον από το Υπουργείο Πολιτισμού, γι’ αυτό και είναι εύλογες οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, όπως πχ. του Δημάρχου Πελλάνας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας, αλλά και των κατοίκων της περιοχής που πρόσφατα συγκρότησαν «Κίνηση Φορέων και Πολιτών» για το θέμα αυτό.
ΕΡΩΤΑΣΘΕ κύριε Υπουργέ :
α) Σε ποιες ενέργειες θα προβεί το Υπουργείο Πολιτισμού για την ανάδειξη, προστασία και φύλαξη του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας ;
β) Ποιο είναι το ποσό, το οποίο σκοπεύει να διαθέσει το Υπουργείο Πολιτισμού για να συνεχισθούν οι απαραίτητες αρχαιολογικές εργασίες για την προστασία των αρχαιοτήτων της Πελλάνας ;
γ) Σκοπεύει το Υπουργείο Πολιτισμού να δημιουργήσει επιστημονική επιτροπή, στο πλαίσιο του Ταμείου για την διαχείριση πιστώσεων για την εκτέλεση αρχαιολογικών έργων (ΤΔΠΕΑΕ), η οποία θα αναλάβει τη συνολική προστασία και ανάδειξη των σημαντικότατων Προϊστορικών θέσεων του Νομού Λακωνίας, όπως αυτή του Μυκηναϊκού ανακτορικού-διοικητικού κέντρου στην περιοχή του Αγ. Βασιλείου στο Ξηροκάμπι, που πρόσφατα ανακαλύφθηκε;
Με τις ανασκαφές αυτές ήλθαν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
α) Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της Μυκηναϊκής περιόδου, στη θέση "Σπηλιές". Οι τάφοι αυτοί είναι συνδυασμός θολωτού και θαλαμωτού τάφου και αποτελούν μοναδικά μνημεία της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής.
β) στην Ακρόπολη της Πελλάνας, διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας.
γ) στο λόφο "Παλαιόκαστρο", στην Ακρόπολη της Πελλάνας, οι πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου, έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των Πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου). Επίσης στην κορυφή της Ακρόπολης ήλθε στην επιφάνεια ένα επιβλητικό μεγαρόσχημο κτίσμα, που ο ανασκαφέας ταυτίζει με το Μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής. Έπειτα από τα αρχαιολογικά ευρήματα αυτά, ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η Ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη.
Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στην περιοχή της Πελλάνας και τα ευρήματα της, απέδειξαν ότι η Πελλάνα αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μυκηναϊκή θέση, για την ανάδειξη της οποίας απαιτείται η έμπρακτη στήριξη και βοήθεια από το Υπουργείο Πολιτισμού για να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο: α) απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του αρχαιολογικού χώρου, β) η συνέχιση των ανασκαφών (με συστηματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο), γ) οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του αρχαιολογικού χώρου όπως πχ. η στερέωση των ταφικών μνημείων και των άλλων οικιστικών καταλοίπων με απλά και καλαίσθητα στέγαστρα, τα οποία θα βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και δεν θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον αρχαιολογικό χώρο.
Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει εκδηλωθεί έμπρακτο ενδιαφέρον από το Υπουργείο Πολιτισμού, γι’ αυτό και είναι εύλογες οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, όπως πχ. του Δημάρχου Πελλάνας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας, αλλά και των κατοίκων της περιοχής που πρόσφατα συγκρότησαν «Κίνηση Φορέων και Πολιτών» για το θέμα αυτό.
ΕΡΩΤΑΣΘΕ κύριε Υπουργέ :
α) Σε ποιες ενέργειες θα προβεί το Υπουργείο Πολιτισμού για την ανάδειξη, προστασία και φύλαξη του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας ;
β) Ποιο είναι το ποσό, το οποίο σκοπεύει να διαθέσει το Υπουργείο Πολιτισμού για να συνεχισθούν οι απαραίτητες αρχαιολογικές εργασίες για την προστασία των αρχαιοτήτων της Πελλάνας ;
γ) Σκοπεύει το Υπουργείο Πολιτισμού να δημιουργήσει επιστημονική επιτροπή, στο πλαίσιο του Ταμείου για την διαχείριση πιστώσεων για την εκτέλεση αρχαιολογικών έργων (ΤΔΠΕΑΕ), η οποία θα αναλάβει τη συνολική προστασία και ανάδειξη των σημαντικότατων Προϊστορικών θέσεων του Νομού Λακωνίας, όπως αυτή του Μυκηναϊκού ανακτορικού-διοικητικού κέντρου στην περιοχή του Αγ. Βασιλείου στο Ξηροκάμπι, που πρόσφατα ανακαλύφθηκε;
Ο ερωτών Βουλευτής
Θανάσης Π. Δαβάκης
Θανάσης Π. Δαβάκης
(από την ιστοσελίδα: http://thanasisdavakis.blogspot.com/2010/06/blog-post_4436.html)
2.
ΛΕΒΕΝΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΕΡΩΤΗΣΗ προς τον κ. Υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού
Θέμα: Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας στη Λακωνία.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας, εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους εγκατάλειψης. Τα σημαντικά ερείπια οικοδομών, τάφων και άλλων κατασκευών, κινδυνεύουν από πλήρη κατάρρευση ή διάβρωση, ενώ ο περιβάλλων χώρος βρίσκεται στο έλεος των ζώων και των καιρικών συνθηκών, τονίζουν κάτοικοι και φορείς της περιοχής και δικαίως διαμαρτύρονται.
Η προστασία και ανάδειξη των αρχαιολογικών μας χώρων, η προσβασιμότητά τους και από τις τοπικές κοινωνίες αλλά και από τον έλληνα ή ξένο επισκέπτη ή μελετητή είναι αναγκαία για τη μελέτη και γνώση της πολύχρονης και πλούσιας ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Κατόπιν των ανωτέρω, ερωτάται ο κ. Υπουργός:
1. Τι μέτρα προτίθεται να πάρει ώστε να προχωρήσουν οι απαιτούμενες ανασκαφικές και σωστικές εργασίες για να προστατευθεί και να γίνει επισκέψιμος ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας;
Ο ερωτών Βουλευτής
ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ
(από την ιστοσελίδα: http://www.ana-mpa.gr/anaweb/user/showprel?service=3&maindoc=8753313)ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ
Δημοσιεύουμε εδώ την ...πολυπόθητη απάντηση που απέστειλε το Υπουργείο Πολιτισμού προς την Βουλή μετά από την επερώτηση του βουλευτή κ. Αθ. Δαβάκη (την οποία είχαμε δημοσιεύσει στο 6.6 άρθρο μας μαζί με την αντίστοιχη του βουλευτή κ. Αθ. Λεβέντη). Τα συμπεράσματα δικά σας... {για μεγέθυνση, κάνετε κλικ επάνω στο κείμενο}
4. Η Πελλάνα σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων.
Χάρη στον εκλεκτό, πλέον, αναγνώστη μας Χρήστο Χ., ο οποίος για μία ακόμα φορά απέδειξε την γόνιμη διάθεσή του να μας παροτρύνει σε περαιτέρω αναζητήσεις για το χωριό και την περιοχή μας μέσω της δικής του προσωπικής έρευνας, θα σας παρουσιάσουμε (εδώ, καθώς και στα επόμενα άρθρα μας) με χρονολογική σειρά, αποσπάσματα από έργα διαφόρων, κατά καιρούς, συγγραφέων που αναφέρουν στα κείμενά τους την Πελλάνα (ή έστω την ευρύτερη περιοχή της βόρειας Λακωνίας).
--- . ---
Αρχίζουμε, λοιπόν, με τους αρχαίους συγγραφείς: αρκετοί από αυτούς χρησιμοποιούν την ιωνική διάλεκτο και γι' αυτό αποκαλούν την πόλη ως Πελλήνη, αντί Πελλάνα όπως είναι στην δωρική διάλεκτο (π.β. ιων. Σελήνη, Μυτιλήνη > δωρ. Σελάνα, Μυτιλάνα κλπ.). Δεν πρέπει, επομένως, να συγχέεται με άλλες ομώνυμες ελληνικές πόλεις (όπως π.χ. με την αχαϊκή Πελλήνη).
1. Ξενοφών (427-355 π.Χ.), "Ελληνικά", βιβλίο Ζ, κεφ. 5:
«(Επαμεινώνδας) …και [επεί] ήσθετο εξεστρατευμένον τον Αγησίλαον και όντα ήδη εν τη Πελλήνη, δειπνοποιησάμενος και παραγγείλας ηγείτο τω στρατεύματι ευθύς επί Σπάρτην.»
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
(Ο Επαμεινώνδας) …και [επειδή] έμαθε ότι ο Αγησίλαος είχε εκστρατεύσει και ήταν ήδη στην Πελλήνη, αφού δείπνησε και έδωσε διαταγές, οδήγησε αμέσως το στράτευμα εναντίον της Σπάρτης.
2. Πολύβιος (203-120 π.Χ.), "Ιστορίαι":
1) βιβλίο 4, κεφ. 81, παρ. 7: «Ούτος μεν ουν ανεχώρησεν ταις ανοδίαις εις την εν Τριπόλει προσαγορευομένην Πελλήνην.»
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
Αυτός λοιπόν αναχώρησε από μέρη χωρίς δρόμους προς την εντός της Τριπολίτιδας αποκαλούμενη Πελλήνη.
2) βιβλίο 16, κεφ. 37, παρ. 5: «Οι δε εν τη Πελλήνη μισθοφόροι κατά την επιούσαν ημέραν άμα τω σημήναι τους σκοπούς την καταδρομήν των πολεμίων εκ χειρός εβοήθουν, καθάπερ έθος ην αυτοίς και προσέκειντο τοις υπεναντίοις.»
Οι μισθοφόροι (που βρίσκονταν) στην Πελλήνη την επόμενη ημέρα, μόλις ειδοποίησαν οι σκοποί για την επιδρομή των εχθρών, βοηθούσαν έμπρακτα, καθώς είναι συνήθεια σε αυτούς και πλησίασαν εναντίον των εχθρών.
3. Διόδωρος (80-20 π.Χ.), "Ιστορική Βιβλιοθήκη", βιβλίο 15, κεφ. 67, παρ. 2:
«Αρκάδες δε Λυκομήδην στρατηγόν προχειρισάμενοι, και παραδόντες αυτώ τους επιλέκτους ονομαζομένους, όντας πεντακισχιλίους, εστράτευσαν επί Πελλήνην της Λακωνικής, και την μεν πόλιν βία χειρωσάμενοι τους εγκαταλειφθέντας φρουρούς των Λακεδαιμονίων απέκτειναν, όντας πλείους των τριακοσίων, την δε πόλιν εξανδραποδισάμενοι και την χώραν δηώσαντες επανήλθον εις την οικείαν, φθάσαντες την παρά των Λακεδαιμονίων βοήθειαν.»
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
Οι Αρκάδες αφού εξέλεξαν τον Λυκομήδη ως στρατηγό και του παρέδωσαν αυτούς που επονομάζονταν επίλεκτοι, οι οποίοι ήταν πέντε χιλιάδες, εξεστράτευσαν εναντίον της Πελλήνης στην Λακωνική, και αφού κυρίευσαν με βία την πόλη, σκότωσαν τους φρουρούς των Λακεδαιμονίων που είχαν παραμείνει, οι οποίοι ήταν περισσότεροι από τριακόσιοι, ενώ αφού υποδούλωσαν την πόλη και κατέστρεψαν την περιοχή επανήλθαν στην δική τους, πριν έρθει η βοήθεια εκ μέρους των Λακεδαιμονίων.
4. Στράβων (63-23 π.Χ.), "Γεωγραφικά", βιβλίο 8, κεφ. 7, παρ. 8:
«Τα δε Πέλλανα έτερα τούτων εστί, Λακωνικόν χωρίον, ως προς την Μεγαλοπολίτιν νεύον.»
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
βλ. Perseus Digital Library, βλ. Google books
Ενώ τα Πέλλανα είναι διάφορα από αυτά, αφού είναι Λακωνική περιοχή, που συνορεύει/οδηγεί προς την Μεγαλόπολη.
5. Πλούταρχος (45-120 μ.Χ.), "Βίοι Παράλληλοι", Άγις και Κλεομένης, κεφ. 8.1:
« Ου μην αλλά διαπραξάμενος ο Άγις έφορον γενέσθαι τον Λύσανδρον, ευθύς εισέφερε δι' αυτού ρήτραν εις τους γέροντας, ης ην κεφάλαια χρεών μεν αφεθήναι τους οφείλοντας, της δε γης αναδασωθείσης την μεν από του κατά Πελλήνην χαράδρου προς τον Ταΰγετον και Μαλέαν και Σελλασίαν κλήρους γενέσθαι τετρακισχιλίους πεντακοσίους, την δ' έξω μυρίους πεντακισχιλίους.»
βλ. Βικιθήκη, βλ. Google books, βλ. Mikros apoplous (download)
βλ. Βικιθήκη, βλ. Google books, βλ. Mikros apoplous (download)
Επιπλέον όταν κατάφερε ο Άγις να κάνει έφορο τον Λύσανδρο, προσέφερε αμέσως μέσω αυτού διάταξη στους γέροντες, με την οποία έπρεπε να απαλλαγούν οι οφειλέτες από τα χρηματικά χρέη, ενώ η γη που αναδασώθηκε, η μεν από το φαράγγι απ’ την μεριά της Πελλήνης προς τον Ταΰγετο και τον Μαλέα και την Σελλασία να μοιραστεί σε 4.500 κλήρους, η δε έξωθεν σε 15.000 κλήρους.
6. Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.), "Ελλάδος περιήγησις", :
1) βιβλίο 3 (Λακωνικά), κεφ. 1, παρ. 4: «(Οίβαλος) προσλαβών δε Ικάριον και τους στασιώτας παρά πολύ τε υπερεβάλετο δυνάμει Τυνδάρεων και ηνάγκασεν αποχωρήσαι δείσαντα, ως μεν Λακεδαιμόνιοί φασιν, ες Πελλάναν, Μεσσηνίων δε εστιν ες αυτόν λόγος Τυνδάρεων φεύγοντα ελθείν ως Αφαρέα ες την Μεσσηνίαν...»
βλ. βιβλιοθ. Παν/μίου Αθηνών
(Ο Οίβαλος) αφού προσέλαβε τον Ικάριο και τους στασιαστές υπερέβαλε πάρα πολύ σε δύναμη από τον Τυνδάρεω και τον ανάγκασε να αποχωρήσει από φόβο, όπως ισχυρίζονται οι Λακεδαιμόνιοι, προς την Πελλάνα, ενώ για τους Μεσσηνίους υπάρχει γι' αυτόν η άποψη ότι ο Τυνδάρεως όταν έφυγε ήλθε ως την Αφαρέα της Μεσσηνίας...
2) βιβλίο 3 (Λακωνικά), κεφ. 21, παρ. 2: «Προϊόντι δε ως επί την Πελλάναν Χαράκωμα εστίν ονομαζόμενον και μετά τούτο Πελλάνα πόλις το αρχαίον. Τυνδάρεων δε οικήσαι φασιν ενταύθα, ότε Ιπποκόωντα και τους παίδας έφευγεν εκ Σπάρτης. Θέας δε άξια αυτόθι ιδών Ασκληπιού τε οίδα ιερόν και την πηγήν Πελλανίδα. Ες ταύτην λέγουσιν υδρευομένην εμπεσείν παρθένον, αφανισθείσης δε το κάλυμμα αναφανήναι το επί της κεφαλής εν ετέρα πηγή Λαγκία. Πελλάνης δε εκατόν στάδια απέχει Βελεμίνα.»
βλ. Perseus Digital Library
βλ. βιβλιοθ. Παν/μίου Αθηνών
(Ο Οίβαλος) αφού προσέλαβε τον Ικάριο και τους στασιαστές υπερέβαλε πάρα πολύ σε δύναμη από τον Τυνδάρεω και τον ανάγκασε να αποχωρήσει από φόβο, όπως ισχυρίζονται οι Λακεδαιμόνιοι, προς την Πελλάνα, ενώ για τους Μεσσηνίους υπάρχει γι' αυτόν η άποψη ότι ο Τυνδάρεως όταν έφυγε ήλθε ως την Αφαρέα της Μεσσηνίας...
2) βιβλίο 3 (Λακωνικά), κεφ. 21, παρ. 2: «Προϊόντι δε ως επί την Πελλάναν Χαράκωμα εστίν ονομαζόμενον και μετά τούτο Πελλάνα πόλις το αρχαίον. Τυνδάρεων δε οικήσαι φασιν ενταύθα, ότε Ιπποκόωντα και τους παίδας έφευγεν εκ Σπάρτης. Θέας δε άξια αυτόθι ιδών Ασκληπιού τε οίδα ιερόν και την πηγήν Πελλανίδα. Ες ταύτην λέγουσιν υδρευομένην εμπεσείν παρθένον, αφανισθείσης δε το κάλυμμα αναφανήναι το επί της κεφαλής εν ετέρα πηγή Λαγκία. Πελλάνης δε εκατόν στάδια απέχει Βελεμίνα.»
βλ. Perseus Digital Library
Προχωρώντας δε προς την Πελλάνα υπάρχει το ονομαζόμενο Χαράκωμα και μετά από αυτό η Πελλάνα, πόλη στα αρχαία χρόνια. Και λένε πως ο Τυνδάρεως κατοίκησε εδώ, όταν ο Ιπποκόωντας τον έδιωξε μαζί με τα παιδιά του από την Σπάρτη. Αξιοθέατα εδώ γνωρίζω ότι είδα το ιερό του Ασκληπιού και την πηγή Πελλανίδα. Σε αυτήν, λένε, ότι έπεσε μέσα μια κοπέλα που έπαιρνε νερό, και ενώ αυτή εξαφανίστηκε το κάλυμμα της κεφαλής της φανερώθηκε στη άλλη πηγή, την Λαγκία [= Βιβάρι;]. Από την Πελλάνα απέχει εκατό στάδια η Βελεμίνα.
3) βιβλίο 3 (Λακωνικά), κεφ. 26, παρ. 2: «Τεχθήναι δε ενταύθα [εν Πέφνω] τους Διοσκούρους φασίν Θαλαμάται. Τούτο μεν δη και Αλκάνα εν άσμασιν οίδα ειπόντα, τραφήναι δε ουκέτι εν Πέφνω φασίν αυτούς, αλλά Ερμήν τον εις την Πελλάνα κομίσαντα είναι.»
βλ. Perseus Digital Library
βλ. Perseus Digital Library
Οι Θαλαμάτες λένε ότι γεννήθηκαν εδώ [στην Πέφνο] οι Διόσκουροι. Αυτό γνωρίζω ότι το είπε και ο Αλκμάνας στα τραγούδια του, όμως λένε ότι δεν ανατράφηκαν αυτοί πλέον στην Πέφνο, αλλά είναι ο Ερμής αυτός που τους μετέφερε στην Πελλάνα.
4) βιβλίο 6 (Ηλιακά Β), κεφ. 8, παρ. 5: «μετά δε τον Βαύκιδά εισιν αθλητών Αρκάδων εικόνες, Ευθυμένης τε εξ αυτής Μαινάλου, νίκας την μεν ανδρών πάλης, την δ' έτι πρότερον εν παισίν ειληφώς, Αζάν εκ Πελλάνας Φίλιππος κρατήσας πυγμή παίδας, ...»
βλ. βιβλιοθ. Παν/μίου Αθηνών
Μετά τον Βαύκιδα υπάρχουν αγάλματα Αρκάδων αθλητών, του Ευθυμένη από το Μαίναλο, με νίκες στην πάλη ανδρών, αλλά και (με νίκη) που είχε επιπλέον πάρει παλαιότερα στην (πάλη) παίδων, και του Φίλιππου του Αζάνα από την Πελλάνα που επικράτησε στην πυγμαχία παίδων, ...
(Παρατήρηση: φαίνεται, λοιπόν, πως την εποχή που ζούσαν αυτοί οι δύο αθλητές η Πελλάνα είχε κατακτηθεί από τους γειτονικούς Αρκάδες, οι οποίοι, ως γνωστόν, πολέμησαν αρκετές φορές με τους Σπαρτιάτες για την κατοχή της.)
------------------------------------
Σημείωση:
Ο αρχαιότερος όλων, ο Όμηρος (8ος αι. π.Χ.), δεν αναφέρει, στα δύο πασίγνωστα έργα του, επακριβώς την ονομασία Πελλάνα, αν και γνωρίζουμε πλέον από τις αρχαιολογικές ανασκαφές ότι η πόλη αυτή υπήρχε κατά την εποχή του Τρωικού πολέμου! Για τον λόγο αυτό - υποστηρίζει εδώ ο αρχαιολόγος καθηγητής Θ. Σπυρόπουλος - έχει μεγάλη σημασία να επισημάνουμε τι ακριβώς σημαίνει η λέξη Λακεδαίμων στα ομηρικά έργα:
Σχόλιο:
Εδώ, λοιπόν, ο Όμηρος, στον περίφημο "Κατάλογο των πλοίων" που μετείχαν στον Τρωικό πόλεμο, δεν αναφέρει την πόλη Πελλάνα: αναφέρει πρώτα την Λακεδαίμονα, έπειτα την Φάρη και μετά την Σπάρτη... Με βάση το χωρίο αυτό, όμως, ο καθηγητής Θ. Σπυρόπουλος στηρίζει την άποψή του ότι με την Λακεδαίμονα ο Όμηρος υπονοεί την Πελλάνα: προσέχοντας την ακριβή σειρά με την οποία καταγράφονται οι πόλεις - εξηγεί - η πρωτεύουσα για το βασίλειο του Μενελάου ήταν η Λακεδαίμονα, ως πρώτη, και όχι η Σπάρτη, η οποία αναφέρεται τρίτη στην σειρά! Επομένως, με την ονομασία αυτή, Λακεδαίμονα, δεν περιγράφει ολόκληρη την Λακωνία, δηλ. την συνολική περιοχή που διοικούσε ο βασιλιάς, αλλά μία συγκεκριμένη περιοχή/πόλη, και επειδή την χαρακτηρίζει κοίλη και φαραγγώδη, ουσιαστικά περιγράφει εμφανώς ...την Πελλάνα (όπως ονομάστηκε αργότερα η πόλη αυτή)!
Το ίδιο υποστηρίζει ο εν λόγω αρχαιολόγος και για το ακόλουθο χωρίο της Οδύσσειας, στο οποίο περιγράφεται η άφιξη του Τηλέμαχου (γιου του Οδυσσέα) και του Πεισίστρατου (γιου του βασιλιά της Πύλου Νέστορα) στο παλάτι του Μενέλαου...
4) βιβλίο 6 (Ηλιακά Β), κεφ. 8, παρ. 5: «μετά δε τον Βαύκιδά εισιν αθλητών Αρκάδων εικόνες, Ευθυμένης τε εξ αυτής Μαινάλου, νίκας την μεν ανδρών πάλης, την δ' έτι πρότερον εν παισίν ειληφώς, Αζάν εκ Πελλάνας Φίλιππος κρατήσας πυγμή παίδας, ...»
βλ. βιβλιοθ. Παν/μίου Αθηνών
Μετά τον Βαύκιδα υπάρχουν αγάλματα Αρκάδων αθλητών, του Ευθυμένη από το Μαίναλο, με νίκες στην πάλη ανδρών, αλλά και (με νίκη) που είχε επιπλέον πάρει παλαιότερα στην (πάλη) παίδων, και του Φίλιππου του Αζάνα από την Πελλάνα που επικράτησε στην πυγμαχία παίδων, ...
(Παρατήρηση: φαίνεται, λοιπόν, πως την εποχή που ζούσαν αυτοί οι δύο αθλητές η Πελλάνα είχε κατακτηθεί από τους γειτονικούς Αρκάδες, οι οποίοι, ως γνωστόν, πολέμησαν αρκετές φορές με τους Σπαρτιάτες για την κατοχή της.)
------------------------------------
Σημείωση:
Ο αρχαιότερος όλων, ο Όμηρος (8ος αι. π.Χ.), δεν αναφέρει, στα δύο πασίγνωστα έργα του, επακριβώς την ονομασία Πελλάνα, αν και γνωρίζουμε πλέον από τις αρχαιολογικές ανασκαφές ότι η πόλη αυτή υπήρχε κατά την εποχή του Τρωικού πολέμου! Για τον λόγο αυτό - υποστηρίζει εδώ ο αρχαιολόγος καθηγητής Θ. Σπυρόπουλος - έχει μεγάλη σημασία να επισημάνουμε τι ακριβώς σημαίνει η λέξη Λακεδαίμων στα ομηρικά έργα:
α) Όμηρος, "Ιλιάς", ραψωδία Β, στ. 581-590:
«Οι δ' είχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν,
Και αυτοί που είχαν την κοίλη Λακεδαίμονα την φαραγγώδη,
Φάριν τε Σπάρτην τε, πολυτρήρωνά τε Μέσσην,
και την Φάρη και την Σπάρτη, και την Μέσση με τα πολλά περιστέρια,
Βρυσειάς τ' ενέμοντο και Αυγειάς ερατεινάς,
και τις Βρυσειές καρπώνονταν και τις όμορφες Αυγειές,
οι τ' άρα Αμύκλας είχον, Έλος τ', έφαλον πτολίεθρον,
και αυτοί επίσης που είχαν τις Αμύκλες, και το Έλος, την παραθαλάσσια πόλη,
οι τε Λάαν είχον, ηδ' Οίτυλον αμφενέμοντο.
και αυτοί που είχαν τον Λάα, όπως και αυτοί που κατοικούσαν γύρω από το Οίτυλο.
των οι αδελφεός ήρχε, βοήν αγαθός Μενέλαος,
Σ’ αυτούς ήταν αρχηγός ο αδελφός του [Αγαμέμνονα], ο ονομαστός Μενέλαος,
εξήκοντα νεών. [...]» Σχόλιο:
Εδώ, λοιπόν, ο Όμηρος, στον περίφημο "Κατάλογο των πλοίων" που μετείχαν στον Τρωικό πόλεμο, δεν αναφέρει την πόλη Πελλάνα: αναφέρει πρώτα την Λακεδαίμονα, έπειτα την Φάρη και μετά την Σπάρτη... Με βάση το χωρίο αυτό, όμως, ο καθηγητής Θ. Σπυρόπουλος στηρίζει την άποψή του ότι με την Λακεδαίμονα ο Όμηρος υπονοεί την Πελλάνα: προσέχοντας την ακριβή σειρά με την οποία καταγράφονται οι πόλεις - εξηγεί - η πρωτεύουσα για το βασίλειο του Μενελάου ήταν η Λακεδαίμονα, ως πρώτη, και όχι η Σπάρτη, η οποία αναφέρεται τρίτη στην σειρά! Επομένως, με την ονομασία αυτή, Λακεδαίμονα, δεν περιγράφει ολόκληρη την Λακωνία, δηλ. την συνολική περιοχή που διοικούσε ο βασιλιάς, αλλά μία συγκεκριμένη περιοχή/πόλη, και επειδή την χαρακτηρίζει κοίλη και φαραγγώδη, ουσιαστικά περιγράφει εμφανώς ...την Πελλάνα (όπως ονομάστηκε αργότερα η πόλη αυτή)!
Το ίδιο υποστηρίζει ο εν λόγω αρχαιολόγος και για το ακόλουθο χωρίο της Οδύσσειας, στο οποίο περιγράφεται η άφιξη του Τηλέμαχου (γιου του Οδυσσέα) και του Πεισίστρατου (γιου του βασιλιά της Πύλου Νέστορα) στο παλάτι του Μενέλαου...
β) Όμηρος, «Οδύσσεια», ραψωδία δ, στ. 1-12:
«Οι δ’ ίξον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν.
Και έφτασαν αυτοί στην κοίλη Λακεδαίμονα την φαραγγώδη,
και στο παλάτι ευθύς επήγαν του ονομαστού Μενέλαου.
Τον δ’ εύρον δαινύντα γάμον πολλοίσιν έτησιν,
Τον βρήκαν να κάνει τραπέζι σε πολύ κόσμο για το γάμο,
υιέος ηδέ θυγατρός αμύμονος, ω ενί οίκω.
του γιου του καθώς και της άψογης κόρης του, στον ίδιο χώρο.
Την μεν Αχιλλήος ρηξήνορος υιέι πέμπεν. […]
Την κόρη έστελνε στον γιο του ακαταμάχητου Αχιλλέα […]
Υιέι δε Σπάρτηθεν Αλέκτορος ήγετο κούρην,
Τον γιο του εξάλλου πάντρευε με την κόρη του Αλέκτορα από την Σπάρτη,
ος οι τηλύγετος γένετο κρατερός Μεγαπένθης
τον κρατερό Μεγαπένθη, που τον απέκτησε στερνοπαίδι
εκ δούλης.»
από μια δούλα.
5. Πελλάνα: η ετυμολογία της λέξης!
Πελλάνα: ( Πελλά-να )
πρόκειται για δωρικό τοπωνύμιο,
[σημαίνει "πετρώδης τόπος", ενώ στα ιωνικά απαντάται ως Πελλήνη, π.χ. στην Αχαΐα]
το οποίο είναι παράγωγο της λέξης: η πέλλα = "η πέτρα, ο λίθος"
[η οποία ανάγεται στον (αμάρτυρο / πιθανό) τύπο *πέλσ-α και αυτός
στην Ινδο-Ευρωπαϊκή ρίζα *pels- = "βράχος", (π.β. και: Πέλλα, μακεδονική πόλη)]
μέσω της δωρικής παραγωγικής κατάληξης -να
[στα ιωνικά απαντάται ως -νη, (π.β. και: σέλας > σελάνα / σελήνη)],
- - - - Ι.Ε. πρωτο-Ελλ. αρχ.Ελλ.
δηλ. ανακεφαλαιώνοντας: *pels- > *πέλσ-α > πέλλα > Πελλά-να / Πελλή-νη.
πρόκειται για δωρικό τοπωνύμιο,
[σημαίνει "πετρώδης τόπος", ενώ στα ιωνικά απαντάται ως Πελλήνη, π.χ. στην Αχαΐα]
το οποίο είναι παράγωγο της λέξης: η πέλλα = "η πέτρα, ο λίθος"
[η οποία ανάγεται στον (αμάρτυρο / πιθανό) τύπο *πέλσ-α και αυτός
στην Ινδο-Ευρωπαϊκή ρίζα *pels- = "βράχος", (π.β. και: Πέλλα, μακεδονική πόλη)]
μέσω της δωρικής παραγωγικής κατάληξης -να
[στα ιωνικά απαντάται ως -νη, (π.β. και: σέλας > σελάνα / σελήνη)],
- - - - Ι.Ε. πρωτο-Ελλ. αρχ.Ελλ.
δηλ. ανακεφαλαιώνοντας: *pels- > *πέλσ-α > πέλλα > Πελλά-να / Πελλή-νη.
Ηλίας.Δ.Σιγαλός
φιλόλογος
6. Ο μέγας θολωτός τάφος της Πελλάνας
Σε αυτό το (ομολογουμένως αναπάντεχο) βίντεο που υπάρχει στο YouTube [μας το κοινοποίησε παλαιότερα ο συμπατριώτης Κώστας Π.] γίνεται προσπάθεια (από κάποιον που ομιλεί στα γερμανικά) να συγκριθεί ο μεγάλος θολωτός τάφος της Πελλάνας με αντίστοιχα ευρήματα λαξευμένων μυκηναϊκών τάφων που υπάρχουν στα Αηδόνια, ένα χωριό κοντά στην αρχαία Νεμέα της Κορινθίας...
Για να βρείτε κάποιες πληροφορίες σχετικά με το χωριό Αηδόνια και τα εκεί μυκηναϊκά ευρήματα,
μπορείτε να μεταβείτε στους ακόλουθους συνδέσμους:
7. SOS για τις ανασκαφές στην Πελλάνα
Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε από το ΕΘΝΟΣ.gr στις 22/12/2006
Άκρως επείγουσα θεωρείται η λήψη σωστικών μέτρων στην ανασκαφή του Θ. Σπυρόπουλου στην Πελλάνα Λακωνίας, όπως αναφέρθηκε στο Kεντρικό Aρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ.) από την Επιτροπή που διενήργησε αυτοψία. Tην Επιτροπή αποτέλεσαν οι Nικολέττα Bαλάκου, Πέτρος Θέμελης και Nικόλαος Γκιολές.
Διαπιστώθηκε ότι ο εκτεταμένος ερειπιώνας στη θέση Παλαιόκαστρο, όπου ο ανασκαφέας τοποθετεί το ανάκτορο του Mενελάου και το πρωτογεωμετρικό ιερό της Eλένης και των Διοσκούρων, «έχει εγκαταλειφθεί από το έτος 2002, χωρίς να έχει ληφθεί μέριμνα στοιχειώδους προστασίας (στερέωσης, συντήρησης ή μερικής έστω κάλυψης). Πολλοί τοίχοι έχουν αρχίσει να καταρρέουν. Nεροφαγώματα στα δάπεδα των κτισμάτων και στον πέριξ χώρο έχουν παρασύρει τις αρχαίες επιχώσεις και απειλούν με πλήρη διάλυση τον ερειπιώνα».
Tο K.A.Σ. τόνισε ότι πρέπει να γίνουν απαλλοτριώσεις στα οικόπεδα όπου διενεργείται η ανασκαφή, καθώς καταβάλλονται διαρκώς αποζημιώσεις για στέρηση χρήσης, οι οποίες σε τρεις περιπτώσεις έχουν υπερβεί την αντικειμενική αξία του ακινήτου.
Tο K.A.Σ. τόνισε ότι πρέπει να γίνουν απαλλοτριώσεις στα οικόπεδα όπου διενεργείται η ανασκαφή, καθώς καταβάλλονται διαρκώς αποζημιώσεις για στέρηση χρήσης, οι οποίες σε τρεις περιπτώσεις έχουν υπερβεί την αντικειμενική αξία του ακινήτου.
H Επιτροπή κρίνει αναγκαία την αποχωμάτωση μυκηναϊκού τάφου, τη λήψη όποιων μέτρων αντιστήριξης του δρόμου (που υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει αλλιώς) και την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας.
Zητήθηκε, εκτός από τα άμεσα μέτρα και τις απαλλοτριώσεις, η μελέτη και η δημοσίευση των ευρημάτων και η παράδοση των ανασκαφικών ημερολογίων. Tο Συμβούλιο υιοθέτησε το πρακτικό της Επιτροπής και επιφυλάχθηκε να εξετάσει αλλαγή του ανασκαφέα.
8. Ανακαλύφθηκε η ομηρική Λακεδαίμων και η πόλη της λίμνης
Δημοσιεύτηκε στο μπλογκ Τρομακτικό στις 11/9/2010
ΓΙΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΑΝΑΚΤΟΡΟΥ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΙ ΩΡΑΙΑΣ ΕΛΕΝΗΣ ΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ.
Tίθεται το ερώτημα, ανατρέπεται η μέχρι τώρα γνωστή Ιστορία;
Εμείς λέμε ίσως ναι, διότι το ενδιαφέρον ενός απόδημου Έλληνα για να παρουσιάσει σε όλο τον κόσμο το γεγονός, η προσφορά ενός Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών και οι περιγραφές αρχαιολόγου καθηγητή Θεόδωρου Σπυρόπουλου, αποδεικνύουν ότι ανακαλύφθηκε το Ανάκτορο του Μενέλαου και της Ελένης το οποίο βρίσκεται στην αρχαία Λακεδαίμονα. Και όλα αυτά παρουσιάζονται μέσα από μια ενέργεια προώθησης των πιο πάνω μέσω του απόδημου Έλληνα από την Κολωνία κ. Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη:
"Είχα διαβάσει τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις στον αθηναϊκό τύπο για την ανακάλυψη του Ανακτόρου του Μενέλαου και της Ελένης, καθώς επίσης και την ανακάλυψη της χαμένης μητρόπολης των Μινύων, την αρχαία Λακεδαίμονα, η οποία υπήρξε το λίκνο του πρώτου μεγάλου πολιτισμού των Ελλήνων.
Τώρα που ήρθε στο φως, η Λακεδαίμων, η ιερή πόλη της λίμνης καθώς επίσης το ανάκτορο της Ελένης και του Μενελάου, αλλά και η τεράστια πυραμίδα-πρωτεύουσα της αρχαιότατης αυτοκρατορίας των Μινύων, από την οποίαν ξεκίνησαν τα γράμματα και οι τέχνες την 3η π.Χ. χιλιετία, θα γίνει άραγε, και πότε, προσπάθεια να ξαναγραφεί η παγκόσμια ιστορία; Αφού τώρα πλέον έχει φανεί η μεγάλη ανακάλυψη που αποδεικνύει, ότι οι Έλληνες είναι αυτόχθον φύλο και κατέχουν από την αρχαιότητα το ελληνικό αλφάβητο.
Στο Δήμο Πελλάνας, σε άγνωστη για τους περισσότερους περιοχή του Ταϋγέτου, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στην επιφάνεια τα σπουδαιότερα ευρήματα του 21ου αιώνα και της νέας χιλιετίας και ίσως τα πιο σημαντικά ευρήματα σε παγκόσμιο και διαχρονικό επίπεδο (εδώ να τονίσουμε την δικαιολογημένη επιμονή του δραστήριου Δημάρχου Πελλάνας Δημητρίου Ηλία Γομάτου, που διεκδικεί πιστώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού για την συνέχιση των ανασκαφών και την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων - ο κύριος Σαμαράς ως υπουργός πολιτισμού δεν είχε επιδείξει ενδιαφέρον).
Στην Πελλάνα λοιπόν ανακαλύφτηκαν το ανάκτορο και οι τάφοι του Μενελάου και της πανέμορφης Ελένης. Εκεί ήρθε στο φως μία πολιτεία πολύ αρχαιότερη των Μυκηνών, η ανάδυση της οποίας αποδεικνύει τα όσα διδάσκονται για Ινδοευρωπαίους και την Κάθοδο των Δωριέων είναι όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, μυθεύματα και επινοήσεις, και τα περί υιοθέτησης του φοινικικού αλφαβήτου από τους Έλληνες.
Ο Νίκος Κυτόπουλος ( Γ. Πολύμερου) αναφέρει, ότι οι τρεις ανακαλύψεις που έγιναν στη χώρα μας κατά τη δεύτερη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα διαλύουν αυτόματα τον Ινδοευρωπαϊκό μύθο ότι οι Έλληνες δεν είναι αυτόχθονες αλλά ετερόχθονες.. Έτσι, πέρασαν πολλά χρόνια άκαρπα με την αποκρυπτογράφηση, αλλά πείστηκαν και οι Ινδοευρωπαϊστές ότι οι άνθρωποι της εποχής του 1500 π.Χ. οπότε εμφανίστηκε η γραμμική Β΄, έγραφαν και μιλούσαν ελληνικά. Και αυτό που διερωτούνται πολλοί σήμερα είναι ότι ενώ διαπιστώθηκε ότι ο όρος αυτός εκπληρώθηκε και μετά την αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού μια τέτοια είδηση κυκλοφορεί επί έξι χρόνια και κανένας τύπος, κανένας τηλεπομπός, κανένας κήρυκας δεν το διάδωσε και καμιά χαρμόσυνη καμπάνα δε το εξάγγειλε! Αν βεβαιωθεί οριστικά ύπαρξη ελληνικής γραφής, ότι στο χώρο του Αιγαίου οι άνθρωποι μιλούσαν το 2700 π.Χ. ελληνικά, τότε πρέπει ν΄ αλλάξει η Ιστορία της γραφής, όσο και της Ελλάδας.
Είχα επίσης διαβάσει στον ελληνικό τύπο τις περιγραφές του καθηγητή Θεόδωρου Σπυρόπουλου. Τελευταία ήρθε από την Αθήνα ένας καλός, παλιός μου φίλος από τα πανεπιστημιακά μας χρόνια στη Γερμανία, ο Κυριάκος Τσενίδης, και μου έφερε ένα πολιτιστικό φυλλάδιο για την Πελλάνα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών, που περιείχε νέα της Πελλάνας και μία σύντομη περιγραφή από τον Θ. Σπυρόπουλο με την επιθυμία και παράκληση του φίλου μου και για χάρη του να τα παρουσιάσω στα ελληνόφωνα ΜΜΕ του εξωτερικού και σε ελληνόγλωσσες ιστοσελίδες, όπου πράγματι και ευχαρίστως πραγματοποιώ την επιθυμία του...
Η ωραία Ελένη της Σπάρτης έγινε αφορμή ενός αιματηρού και πολύχρονου πολέμου. Σήμερα γίνεται η αιτία για να βρούμε τις χαμένες μας ρίζες. Αυτό που πολλοί διαισθάνονταν και υποστήριζαν εδώ και χρόνια, ότι δηλαδή οι Έλληνες ήταν ο λαός εκείνος ο οποίος έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε Δύση αλλά και Ανατολή, μπορεί πια να αποδειχθεί με επιστημονικά στοιχεία, πέρα από κάθε αμφισβήτηση!
Η αγγλική αρχαιολογική υπηρεσία που ερευνούσε το χώρο για 150 χρόνια είχε εντοπίσει ένα μέρος που λέγεται Μενελάϊο, στο οποίο δεν είχε βρεθεί κάτι αξιόλογο που να μπορεί να κάνει γενικώς παραδεκτό το ότι η Σπάρτη αποτελούσε ένα μυκηναϊκό αυτοκρατορικό κέντρο, άρα λοιπόν δεν υπήρξε στη Σπάρτη.
Στην πραγματικότητα, όμως η Σπάρτη, ύφανε το παρελθόν της πάνω στο τιμόνι μιας άλλης πόλης, της Λακεδαίμονος! Η Σπάρτη αργότερα ένωσε ετερόκλητα φυλετικά στοιχεία υπό ένα σιδηρούν πολίτευμα, που είχε ανάγκη να παρουσιαστεί ενοποιητικά μπροστά σε αυτούς τους πληθυσμούς και ταυτόχρονα η ίδια ως μία πόλη απολύτως αυτάρκης. Έτσι, το πρόβλημα της τοποθεσίας του μυκηναϊκού ανακτόρου παρέμεινε άλυτο ως το τέλος του 20ου αιώνα.
Ο λακωνικός πληθυσμός, στη Σπάρτη και ευρύτερα στη Λακωνία, αποτελείται από δύο φύλα: τους Αχαιούς, με επίκεντρο το μυκηναϊκό ανάκτορο, και τους Δωριείς....
Το πρώτο εύρημα βρέθηκε το 1980. Η κοινότητα της Πελλάνας είχε μια μικρή πίστωση στη διάθεσή της από το Υπουργείο Πολιτισμού. Εκεί μετέβη ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, αν και πριν από αυτόν η περιοχή είχε γίνει αντικείμενο επανειλημμένων επισκέψεων από την αγγλική αρχαιολογική σχολή.
Κοντά στην Πελλάνα υπήρχε μια εκπληκτική πηγή, η οποία σκεπάστηκε με τσιμέντο, όπου οι κάτοικοι είχαν βρει πολλά αρχεία ειδώλια, μικρά αγγεία και άλλα αντικείμενα των οποίων η τύχη αγνοείται...
Ο Σπυρόπουλος αρχικά έκανε μια μικρή τομή κοντά σε αυτόν τον τάφο και έπεσε πάνω σε έναν άλλο εκπληκτικό τάφο, το μεγαλύτερο και καλύτερα λαξεμένο θολωτό όλης της μυκηναϊκής Ελλάδας: Στους τοίχους του έφερε κάποια ιχνογραφήματα, ένα λιοντάρι και ένα γρύπα, σαφή εμβλήματα βασιλικής δυναστείας. Τα ίδια εμβλήματα πιθανότατα βρίσκονταν πάνω από την πύλη του τείχους. Ο τάφος ήταν συλημένος ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, δηλαδή στα 1200 π.Χ., με την καταστροφή του ανακτόρου... Μετά την ανακάλυψη του μεγαλειώδους θολωτού τάφου, είχε πειστεί ο αρχαιολόγος ότι η τωρινή Πελλάνα έπρεπε να ήταν μία από τις πόλεις του Μενελάου".
Χρειαζόμαστε εθελοντικές πρωτοβουλίες για κινητοποίηση των Πελοποννήσιων απανταχού της γης, αλλά κυρίως των τοπικών κοινωνιών, επαγγελματικών, πολιτιστικών φορέων, της τοπικής Αυτοδιοίκησης και δραστήριων και ανήσυχων ανθρώπων, ομάδων πρωτοβουλίας, όπως αυτού του αξιόλογου Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών, για την προώθηση και ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου των περιφερειών μας, ώστε να μπορέσει να αναληφθεί αλληλέγγυα συμμετοχή για την ενημέρωση του λαού για την ωφελιμότητα των τοπικών κοινωνιών από την κοινή δράση και κοινή αλληλεπίδραση για την προώθηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων και την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και των τοπικών αξιών. Η χώρα μας χρειάζεται οπωσδήποτε τον εθελοντισμό, που σημαίνει υποχρέωση απέναντι στην κοινωνία, αλλά μαζί και με την προώθηση του εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού και η Πελλάνα με τις ομορφιές της αξίζει μαζί με τη γύρω περιοχή ιδιαίτερα.
Ασφαλώς με ετούτη την εθελοντική δραστηριοποίηση των Γυναικών για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Πελλάνας θα μπορούσαμε να την συνδυάσουμε μαζί με την προώθηση του οικολογικού, του βουνίσιου και γεωργικού αγροτουρισμού, διότι όλα τα προγράμματα προώθησης, επιχορήγησης, επένδυσης, υποστηρίζονται από την Ελληνική Νομοθεσία και τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (Βασικός κανονισμός: 2052/88 ΕΟΚ και κανόνες εφαρμογής: 4253-4256, βλ. κανονισμό 797/85 ΕΟΚ και Υπουργείου Γεωργίας, π. χ. άρθρο 44 του Ν. 1416/84, περαιτέρω ανάγκη προώθησης του ήπιου τουρισμού, του χειμερινού τουρισμού και του τουρισμού που δεν βιάζει τη φύση.)
Είθε αυτή η αξιόλογη προσπάθεια των γυναικών της Πελλάνας για την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου της ιδιαίτερης Πατρίδας τους να στεφθεί με επιτυχία και με αισιόδοξες προοπτικές και να αποβεί ως κατευθυντήρια δύναμη για παρόμοιες εθελοντικές πρωτοβουλίες απανταχού της Πατρίδας μας, που τόσο έχουμε ανάγκη.
Τα μνημεία της εποχής αυτής έχουν αποκαλυφτεί σε μεγαλύτερη έκταση από τις ανασκαφές του καθηγητού Θ. Σπυρόπουλου. Τα μυκηναϊκά ανάκτορα κτίστηκαν ακριβώς πάνω από τα ανάκτορα των Μινύων στο μεσαίο άνδηρο και στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Το τελευταίο από τα ανάκτορα αυτά είναι το ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης, που περιγράφει με λεπτομέρειες η Οδύσσεια, με αφορμή την επίσκεψη του Τηλεμάχου και του Πεισίστρατου στην Λακεδαίμονα λίγο πριν από το τέλος του Μυκηναϊκού κράτους.
* 1. Θολωτός τάφος του 2.500 π.Χ.
* 2. Κυκλώπειο τείχος
* 3. Κεντρική πύλη {Έχει όμως σωζόμενα θεμέλιά του την τυπική κυκλώπεια δόμηση και τους ορθογώνιους πύργους, στους οποίους προφανώς αναφέρεται ο Λάκων ποιητής Αλκμάν ( 7ος αιώνας π.Χ.), όταν χαρακτηρίζει τη Λακεδαίμονα-Θεράπνη καλλίπυργη (απόσπ. 14β), διότι η Λακεδαίμων όταν έπαυσε να είναι διοικητική πρωτεύουσα στα μέσα του 11ου αιώνα π.Χ. μετετράπη σε ιερό χώρο των Λακεδαιμονίων και ονομάστηκε Θεράπνη. Τότε χτίστηκε στο μέσο του μεγάρου ο αρχαιότερος ελληνικός ναός προς τιμήν της Ελένης και των Διοσκούρων, στη λατρεία των οποίων οι Λεκεδαιμόνιοι είχαν αναθέσει μεταξύ άλλων και πήλινους δίσκους ενεπίγραφους με τα αρχικά των ονομάτων τους (Ε, Δ). Τότε εξάλλου ιδρύεται και η νέα δωρική πρωτεύουσα, η Σπάρτη, που συνέχισε την ιστορία και τον πολιτισμό της Λακεδαίμονος.}
* 4. Ο βασιλικός τάφος {Συγκεκριμένα έχουν έλθει στο φως ο πρώτος βασιλικός τάφος των Μυκηναίων στη κορυφή της Ακρόπολης και οι τάφοι των ακολούθων των βασιλέων, που έγιναν πάνω από τα ιερά των Μινύων στην ίδια θέση (1600-1500 π.Χ.) Ο μεγάλος τάφος είναι λακκοειδής, όπως εκείνοι των Μυκηνών, σκαμμένος στο βράχο και έχει διαστάσεις 3x4x5 μέτρα περίπου.}
* 5. Ο «Τάφος της Ελένης»
* 6. Από την ανασκαφή του Μινυακού Ανακτόρου: Το ανάκτορο του Μενελάου στη νότια πλαγιά του λόφου Παλαιόκαστρο αποτελείται από το μεγάλο μέγαρο διαστάσεων 13x80x37 μέτρα και ένα τεράστιο συγκρότημα ιερών, αποθηκών, εργαστηρίων και άλλων λειτουργικών χώρων πίσω από το μέγαρο προς βορράν, που κάλυπτε έκταση 6.000 τ.μ. περίπου.
Οι χώροι αυτοί δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί στο σύνολό τους. Το επιβλητικό αυτό ανακτορικό συγκρότημα ολοκληρώθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα π.Χ. και λίγο μετά περιβλήθηκε με τεράστιο κυκλώπειο τείχος, το οποίο περιέκλειε και το Ανάκτορο και την πόλη και την πηγή Πελλανίδα, σύμφωνα με γνωστή μυκηναϊκή αμυντική πρακτική, που εξασφάλιζε επάρκεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας. Η κύρια πύλη του τείχους βρισκόταν στη νότια πλευρά και οδηγούσε προς το μέγαρο, όπως ακριβώς περιγράφεται στην Οδύσσεια. Το τείχος κατεδαφίστηκε στην ιστορική αρχαιότητα (4ος αιώνας π.Χ.) και είχε δεχθεί διάφορες επισκευές και αλλαγή χρήσεως (ένα τμήμα του είχε χρησιμοποιηθεί σαν δρόμος).
Αρχαιολογικά ευρήματα:
* Σαλτσιέρα – κύκνος των ΠΕ II χρόνων
* Κάνθαρος του 1.700 π.Χ.
* Αλάβαστρο του 1.400 π.Χ.
* Ψευδόστομος αμφορίσκος του 1.250 π.Χ.
* Πρωτογεωμετρικός κρατήρας του 1.050 π.Χ.
* Γεωμετρική λήκυθος του 950 π.Χ.
Στα ιστορικά χρόνια η Λακεδαίμων μετονομάζεται σε Πελλάνα και μεταφέρεται αρχικά στο λόφο Τρυπόρραχη, όπου αποκαλύφτηκαν νεκροταφεία των γεωμετρικών χρόνων και αργότερα στην πεδιάδα νότια από τη σημερινή κωμόπολη.
Τον 2ο αιώνα μ.Χ. την επισκέφτηκε σε ένα από τα πολλά ταξίδια του ο περιηγητής Παυσανίας, ο οποίος ανέφερε δύο μνημεία της, το ιερό του Ασκληπιού και την Πελλανίδα πηγή, απέφυγε όμως να αναφερθεί στην εντατική λατρεία που ασκούσαν οι κάτοικοι της Πελλάνας και στο μυκηναϊκό Ανάκτορο και στους βασιλικούς τάφους προς τιμήν των Ηρακλειδών, των Διοσκούρων και της Ελένης.
Τα μνημεία της μινυακής Λακεδαίμονος έχουν κοσμικό-γεωμετρικό προσδιορισμό και ο πολιτισμός της μεταλαμπαδεύτηκε από τους Αργοναύτες στα πέρατα του αρχαίου κόσμου.
Στην κατεστραμμένη από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος (περί τα 1700 π.Χ.) μινυακή Λακεδαίμονα, εγκαταστάθηκαν οι Αχαιοί και συνέχισαν τον ιστορικό και πολιτιστικό της κύκλο για 500 ακόμη χρόνια (1700 - 1200 π.Χ.)
Μετά από αυτές τις ανακαλύψεις πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή και η ελληνική πολιτεία έχει την υποχρέωση να εξετάσει περαιτέρω μία τόσο σημαντική πτυχή της ελληνικής ιστορίας. Η πολιτική και ιστορική προπαγάνδα είχαν αποκρύψει την Λακεδαίμονα και τον έξοχο πολιτισμό της που ήλθε πρόσφατα στο φως με τις ανασκαφές των αρχαιολόγων και ευελπιστούμε να γνωστοποιηθεί στο μέλλον, και ότι θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και θα σας ενημερώνουμε για κάθε νεότερη αποκάλυψη από τις περαιτέρω έρευνες και ανασκαφές αλλά και τις δραστήριες επεξηγήσεις των υπευθύνων και εποικοδομητικές προοπτικές όλων των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Εμείς λέμε ίσως ναι, διότι το ενδιαφέρον ενός απόδημου Έλληνα για να παρουσιάσει σε όλο τον κόσμο το γεγονός, η προσφορά ενός Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών και οι περιγραφές αρχαιολόγου καθηγητή Θεόδωρου Σπυρόπουλου, αποδεικνύουν ότι ανακαλύφθηκε το Ανάκτορο του Μενέλαου και της Ελένης το οποίο βρίσκεται στην αρχαία Λακεδαίμονα. Και όλα αυτά παρουσιάζονται μέσα από μια ενέργεια προώθησης των πιο πάνω μέσω του απόδημου Έλληνα από την Κολωνία κ. Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη:
"Είχα διαβάσει τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις στον αθηναϊκό τύπο για την ανακάλυψη του Ανακτόρου του Μενέλαου και της Ελένης, καθώς επίσης και την ανακάλυψη της χαμένης μητρόπολης των Μινύων, την αρχαία Λακεδαίμονα, η οποία υπήρξε το λίκνο του πρώτου μεγάλου πολιτισμού των Ελλήνων.
Τώρα που ήρθε στο φως, η Λακεδαίμων, η ιερή πόλη της λίμνης καθώς επίσης το ανάκτορο της Ελένης και του Μενελάου, αλλά και η τεράστια πυραμίδα-πρωτεύουσα της αρχαιότατης αυτοκρατορίας των Μινύων, από την οποίαν ξεκίνησαν τα γράμματα και οι τέχνες την 3η π.Χ. χιλιετία, θα γίνει άραγε, και πότε, προσπάθεια να ξαναγραφεί η παγκόσμια ιστορία; Αφού τώρα πλέον έχει φανεί η μεγάλη ανακάλυψη που αποδεικνύει, ότι οι Έλληνες είναι αυτόχθον φύλο και κατέχουν από την αρχαιότητα το ελληνικό αλφάβητο.
Στο Δήμο Πελλάνας, σε άγνωστη για τους περισσότερους περιοχή του Ταϋγέτου, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στην επιφάνεια τα σπουδαιότερα ευρήματα του 21ου αιώνα και της νέας χιλιετίας και ίσως τα πιο σημαντικά ευρήματα σε παγκόσμιο και διαχρονικό επίπεδο (εδώ να τονίσουμε την δικαιολογημένη επιμονή του δραστήριου Δημάρχου Πελλάνας Δημητρίου Ηλία Γομάτου, που διεκδικεί πιστώσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού για την συνέχιση των ανασκαφών και την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων - ο κύριος Σαμαράς ως υπουργός πολιτισμού δεν είχε επιδείξει ενδιαφέρον).
Στην Πελλάνα λοιπόν ανακαλύφτηκαν το ανάκτορο και οι τάφοι του Μενελάου και της πανέμορφης Ελένης. Εκεί ήρθε στο φως μία πολιτεία πολύ αρχαιότερη των Μυκηνών, η ανάδυση της οποίας αποδεικνύει τα όσα διδάσκονται για Ινδοευρωπαίους και την Κάθοδο των Δωριέων είναι όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, μυθεύματα και επινοήσεις, και τα περί υιοθέτησης του φοινικικού αλφαβήτου από τους Έλληνες.
Ο Νίκος Κυτόπουλος ( Γ. Πολύμερου) αναφέρει, ότι οι τρεις ανακαλύψεις που έγιναν στη χώρα μας κατά τη δεύτερη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα διαλύουν αυτόματα τον Ινδοευρωπαϊκό μύθο ότι οι Έλληνες δεν είναι αυτόχθονες αλλά ετερόχθονες.. Έτσι, πέρασαν πολλά χρόνια άκαρπα με την αποκρυπτογράφηση, αλλά πείστηκαν και οι Ινδοευρωπαϊστές ότι οι άνθρωποι της εποχής του 1500 π.Χ. οπότε εμφανίστηκε η γραμμική Β΄, έγραφαν και μιλούσαν ελληνικά. Και αυτό που διερωτούνται πολλοί σήμερα είναι ότι ενώ διαπιστώθηκε ότι ο όρος αυτός εκπληρώθηκε και μετά την αποκρυπτογράφηση του Δίσκου της Φαιστού μια τέτοια είδηση κυκλοφορεί επί έξι χρόνια και κανένας τύπος, κανένας τηλεπομπός, κανένας κήρυκας δεν το διάδωσε και καμιά χαρμόσυνη καμπάνα δε το εξάγγειλε! Αν βεβαιωθεί οριστικά ύπαρξη ελληνικής γραφής, ότι στο χώρο του Αιγαίου οι άνθρωποι μιλούσαν το 2700 π.Χ. ελληνικά, τότε πρέπει ν΄ αλλάξει η Ιστορία της γραφής, όσο και της Ελλάδας.
Είχα επίσης διαβάσει στον ελληνικό τύπο τις περιγραφές του καθηγητή Θεόδωρου Σπυρόπουλου. Τελευταία ήρθε από την Αθήνα ένας καλός, παλιός μου φίλος από τα πανεπιστημιακά μας χρόνια στη Γερμανία, ο Κυριάκος Τσενίδης, και μου έφερε ένα πολιτιστικό φυλλάδιο για την Πελλάνα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών, που περιείχε νέα της Πελλάνας και μία σύντομη περιγραφή από τον Θ. Σπυρόπουλο με την επιθυμία και παράκληση του φίλου μου και για χάρη του να τα παρουσιάσω στα ελληνόφωνα ΜΜΕ του εξωτερικού και σε ελληνόγλωσσες ιστοσελίδες, όπου πράγματι και ευχαρίστως πραγματοποιώ την επιθυμία του...
Η ωραία Ελένη της Σπάρτης έγινε αφορμή ενός αιματηρού και πολύχρονου πολέμου. Σήμερα γίνεται η αιτία για να βρούμε τις χαμένες μας ρίζες. Αυτό που πολλοί διαισθάνονταν και υποστήριζαν εδώ και χρόνια, ότι δηλαδή οι Έλληνες ήταν ο λαός εκείνος ο οποίος έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε Δύση αλλά και Ανατολή, μπορεί πια να αποδειχθεί με επιστημονικά στοιχεία, πέρα από κάθε αμφισβήτηση!
Η αγγλική αρχαιολογική υπηρεσία που ερευνούσε το χώρο για 150 χρόνια είχε εντοπίσει ένα μέρος που λέγεται Μενελάϊο, στο οποίο δεν είχε βρεθεί κάτι αξιόλογο που να μπορεί να κάνει γενικώς παραδεκτό το ότι η Σπάρτη αποτελούσε ένα μυκηναϊκό αυτοκρατορικό κέντρο, άρα λοιπόν δεν υπήρξε στη Σπάρτη.
Στην πραγματικότητα, όμως η Σπάρτη, ύφανε το παρελθόν της πάνω στο τιμόνι μιας άλλης πόλης, της Λακεδαίμονος! Η Σπάρτη αργότερα ένωσε ετερόκλητα φυλετικά στοιχεία υπό ένα σιδηρούν πολίτευμα, που είχε ανάγκη να παρουσιαστεί ενοποιητικά μπροστά σε αυτούς τους πληθυσμούς και ταυτόχρονα η ίδια ως μία πόλη απολύτως αυτάρκης. Έτσι, το πρόβλημα της τοποθεσίας του μυκηναϊκού ανακτόρου παρέμεινε άλυτο ως το τέλος του 20ου αιώνα.
Ο λακωνικός πληθυσμός, στη Σπάρτη και ευρύτερα στη Λακωνία, αποτελείται από δύο φύλα: τους Αχαιούς, με επίκεντρο το μυκηναϊκό ανάκτορο, και τους Δωριείς....
Το πρώτο εύρημα βρέθηκε το 1980. Η κοινότητα της Πελλάνας είχε μια μικρή πίστωση στη διάθεσή της από το Υπουργείο Πολιτισμού. Εκεί μετέβη ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, αν και πριν από αυτόν η περιοχή είχε γίνει αντικείμενο επανειλημμένων επισκέψεων από την αγγλική αρχαιολογική σχολή.
Κοντά στην Πελλάνα υπήρχε μια εκπληκτική πηγή, η οποία σκεπάστηκε με τσιμέντο, όπου οι κάτοικοι είχαν βρει πολλά αρχεία ειδώλια, μικρά αγγεία και άλλα αντικείμενα των οποίων η τύχη αγνοείται...
Ο Σπυρόπουλος αρχικά έκανε μια μικρή τομή κοντά σε αυτόν τον τάφο και έπεσε πάνω σε έναν άλλο εκπληκτικό τάφο, το μεγαλύτερο και καλύτερα λαξεμένο θολωτό όλης της μυκηναϊκής Ελλάδας: Στους τοίχους του έφερε κάποια ιχνογραφήματα, ένα λιοντάρι και ένα γρύπα, σαφή εμβλήματα βασιλικής δυναστείας. Τα ίδια εμβλήματα πιθανότατα βρίσκονταν πάνω από την πύλη του τείχους. Ο τάφος ήταν συλημένος ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, δηλαδή στα 1200 π.Χ., με την καταστροφή του ανακτόρου... Μετά την ανακάλυψη του μεγαλειώδους θολωτού τάφου, είχε πειστεί ο αρχαιολόγος ότι η τωρινή Πελλάνα έπρεπε να ήταν μία από τις πόλεις του Μενελάου".
ΜΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΝΑΣ:
Για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος και για την πολιτιστική αναβάθμιση αγωνίζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Πελλάνας. Αλήθεια, είναι μία αξιόλογη, αξιέπαινη, αξιοπρόσεχτη και αξιοθαύμαστη εθελοντική δραστηριότητα των γυναικών της Πελλάνας και άξια συγχαρητηρίων.Χρειαζόμαστε εθελοντικές πρωτοβουλίες για κινητοποίηση των Πελοποννήσιων απανταχού της γης, αλλά κυρίως των τοπικών κοινωνιών, επαγγελματικών, πολιτιστικών φορέων, της τοπικής Αυτοδιοίκησης και δραστήριων και ανήσυχων ανθρώπων, ομάδων πρωτοβουλίας, όπως αυτού του αξιόλογου Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών, για την προώθηση και ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου των περιφερειών μας, ώστε να μπορέσει να αναληφθεί αλληλέγγυα συμμετοχή για την ενημέρωση του λαού για την ωφελιμότητα των τοπικών κοινωνιών από την κοινή δράση και κοινή αλληλεπίδραση για την προώθηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων και την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και των τοπικών αξιών. Η χώρα μας χρειάζεται οπωσδήποτε τον εθελοντισμό, που σημαίνει υποχρέωση απέναντι στην κοινωνία, αλλά μαζί και με την προώθηση του εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού και η Πελλάνα με τις ομορφιές της αξίζει μαζί με τη γύρω περιοχή ιδιαίτερα.
Ασφαλώς με ετούτη την εθελοντική δραστηριοποίηση των Γυναικών για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Πελλάνας θα μπορούσαμε να την συνδυάσουμε μαζί με την προώθηση του οικολογικού, του βουνίσιου και γεωργικού αγροτουρισμού, διότι όλα τα προγράμματα προώθησης, επιχορήγησης, επένδυσης, υποστηρίζονται από την Ελληνική Νομοθεσία και τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (Βασικός κανονισμός: 2052/88 ΕΟΚ και κανόνες εφαρμογής: 4253-4256, βλ. κανονισμό 797/85 ΕΟΚ και Υπουργείου Γεωργίας, π. χ. άρθρο 44 του Ν. 1416/84, περαιτέρω ανάγκη προώθησης του ήπιου τουρισμού, του χειμερινού τουρισμού και του τουρισμού που δεν βιάζει τη φύση.)
Είθε αυτή η αξιόλογη προσπάθεια των γυναικών της Πελλάνας για την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου της ιδιαίτερης Πατρίδας τους να στεφθεί με επιτυχία και με αισιόδοξες προοπτικές και να αποβεί ως κατευθυντήρια δύναμη για παρόμοιες εθελοντικές πρωτοβουλίες απανταχού της Πατρίδας μας, που τόσο έχουμε ανάγκη.
Η Λακεδαίμων στη Λακωνία – Το ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης
Η ανακάλυψη του ανάκτορου του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης υπήρξε όραμα και επιδίωξη όλων των αρχαιολόγων. Η έρευνα όμως είχε πάρει λανθασμένο δρόμο, αναζητώντας το ανάκτορό τους στη Σπάρτη και όχι στην πραγματική κοιτίδα του, που σύμφωνα με τον Όμηρο υπήρξε η Λακεδαίμων.Τα μνημεία της εποχής αυτής έχουν αποκαλυφτεί σε μεγαλύτερη έκταση από τις ανασκαφές του καθηγητού Θ. Σπυρόπουλου. Τα μυκηναϊκά ανάκτορα κτίστηκαν ακριβώς πάνω από τα ανάκτορα των Μινύων στο μεσαίο άνδηρο και στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Το τελευταίο από τα ανάκτορα αυτά είναι το ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης, που περιγράφει με λεπτομέρειες η Οδύσσεια, με αφορμή την επίσκεψη του Τηλεμάχου και του Πεισίστρατου στην Λακεδαίμονα λίγο πριν από το τέλος του Μυκηναϊκού κράτους.
* 1. Θολωτός τάφος του 2.500 π.Χ.
* 2. Κυκλώπειο τείχος
* 3. Κεντρική πύλη {Έχει όμως σωζόμενα θεμέλιά του την τυπική κυκλώπεια δόμηση και τους ορθογώνιους πύργους, στους οποίους προφανώς αναφέρεται ο Λάκων ποιητής Αλκμάν ( 7ος αιώνας π.Χ.), όταν χαρακτηρίζει τη Λακεδαίμονα-Θεράπνη καλλίπυργη (απόσπ. 14β), διότι η Λακεδαίμων όταν έπαυσε να είναι διοικητική πρωτεύουσα στα μέσα του 11ου αιώνα π.Χ. μετετράπη σε ιερό χώρο των Λακεδαιμονίων και ονομάστηκε Θεράπνη. Τότε χτίστηκε στο μέσο του μεγάρου ο αρχαιότερος ελληνικός ναός προς τιμήν της Ελένης και των Διοσκούρων, στη λατρεία των οποίων οι Λεκεδαιμόνιοι είχαν αναθέσει μεταξύ άλλων και πήλινους δίσκους ενεπίγραφους με τα αρχικά των ονομάτων τους (Ε, Δ). Τότε εξάλλου ιδρύεται και η νέα δωρική πρωτεύουσα, η Σπάρτη, που συνέχισε την ιστορία και τον πολιτισμό της Λακεδαίμονος.}
* 4. Ο βασιλικός τάφος {Συγκεκριμένα έχουν έλθει στο φως ο πρώτος βασιλικός τάφος των Μυκηναίων στη κορυφή της Ακρόπολης και οι τάφοι των ακολούθων των βασιλέων, που έγιναν πάνω από τα ιερά των Μινύων στην ίδια θέση (1600-1500 π.Χ.) Ο μεγάλος τάφος είναι λακκοειδής, όπως εκείνοι των Μυκηνών, σκαμμένος στο βράχο και έχει διαστάσεις 3x4x5 μέτρα περίπου.}
* 5. Ο «Τάφος της Ελένης»
* 6. Από την ανασκαφή του Μινυακού Ανακτόρου: Το ανάκτορο του Μενελάου στη νότια πλαγιά του λόφου Παλαιόκαστρο αποτελείται από το μεγάλο μέγαρο διαστάσεων 13x80x37 μέτρα και ένα τεράστιο συγκρότημα ιερών, αποθηκών, εργαστηρίων και άλλων λειτουργικών χώρων πίσω από το μέγαρο προς βορράν, που κάλυπτε έκταση 6.000 τ.μ. περίπου.
Οι χώροι αυτοί δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί στο σύνολό τους. Το επιβλητικό αυτό ανακτορικό συγκρότημα ολοκληρώθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα π.Χ. και λίγο μετά περιβλήθηκε με τεράστιο κυκλώπειο τείχος, το οποίο περιέκλειε και το Ανάκτορο και την πόλη και την πηγή Πελλανίδα, σύμφωνα με γνωστή μυκηναϊκή αμυντική πρακτική, που εξασφάλιζε επάρκεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας. Η κύρια πύλη του τείχους βρισκόταν στη νότια πλευρά και οδηγούσε προς το μέγαρο, όπως ακριβώς περιγράφεται στην Οδύσσεια. Το τείχος κατεδαφίστηκε στην ιστορική αρχαιότητα (4ος αιώνας π.Χ.) και είχε δεχθεί διάφορες επισκευές και αλλαγή χρήσεως (ένα τμήμα του είχε χρησιμοποιηθεί σαν δρόμος).
Αρχαιολογικά ευρήματα:
* Σαλτσιέρα – κύκνος των ΠΕ II χρόνων
* Κάνθαρος του 1.700 π.Χ.
* Αλάβαστρο του 1.400 π.Χ.
* Ψευδόστομος αμφορίσκος του 1.250 π.Χ.
* Πρωτογεωμετρικός κρατήρας του 1.050 π.Χ.
* Γεωμετρική λήκυθος του 950 π.Χ.
Το Μυκηναϊκό κράτος
Τη σπουδαιότητα του Μυκηναϊκού κράτους της Λακεδαίμονος υπογραμμίζουν οι βασιλικοί τάφοι της Πελεκητής, οι μεγαλύτεροι θολωτοί λαξευτοί τάφοι όλης της Μυκηναϊκής Ελλάδος. Σε αυτούς ασφαλώς ετάφησαν και ο Μενέλαος και η Ελένη, δηλαδή στην πραγματική Θεράπνη και όχι στην πολύ μεταγενέστερη Θεράπνη της Σπάρτης, όπου ματαίως επί 150 χρόνια αναζητούσαν το ανάκτορό τους και τους τάφους τους οι αρχαιολόγοι!Στα ιστορικά χρόνια η Λακεδαίμων μετονομάζεται σε Πελλάνα και μεταφέρεται αρχικά στο λόφο Τρυπόρραχη, όπου αποκαλύφτηκαν νεκροταφεία των γεωμετρικών χρόνων και αργότερα στην πεδιάδα νότια από τη σημερινή κωμόπολη.
Τον 2ο αιώνα μ.Χ. την επισκέφτηκε σε ένα από τα πολλά ταξίδια του ο περιηγητής Παυσανίας, ο οποίος ανέφερε δύο μνημεία της, το ιερό του Ασκληπιού και την Πελλανίδα πηγή, απέφυγε όμως να αναφερθεί στην εντατική λατρεία που ασκούσαν οι κάτοικοι της Πελλάνας και στο μυκηναϊκό Ανάκτορο και στους βασιλικούς τάφους προς τιμήν των Ηρακλειδών, των Διοσκούρων και της Ελένης.
Τι έφεραν στο φως οι πρόσφατες ανακαλύψεις;
Ανακαλύπτοντας όμως το ανάκτορο του Μενελάου και της Ελένης, ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι και την χαμένη μητρόπολη των Μινύων, την αρχαία Λακεδαίμονα, η οποία υπήρξε το λίκνο του πρώτου μεγάλου πολιτισμού των Ελλήνων. Μητρόπολη κτισμένη στο μέσον μιας τεράστιας λίμνης που της έδωσε τα επίθετα κοίλη, κητώεσσα, κοιτίδα των Αργοναυτών και των τεχνοκρατών του Αρχαίου Κόσμου. Η μινυακή Λακεδαίμων υπήρξε πρωτεύουσα της χρυσής χιλιετίας του δωρικού ελληνικού πολιτισμού ( 2700 – 1700 π.Χ.). Αυτό μαρτυρούν τα μνημεία που ήλθαν μέχρι τώρα στο φως, τα ανάκτορό της, οι θολωτοί κτιστοί τάφοι των ηγεμόνων της και τα κυκλικά-θολωτά ιερά της στην κορυφή της ακρόπολης, η οποία με τεράστιες επεμβάσεις πήρε το σχήμα μια τρίβαθμης πυραμίδας.Τα μνημεία της μινυακής Λακεδαίμονος έχουν κοσμικό-γεωμετρικό προσδιορισμό και ο πολιτισμός της μεταλαμπαδεύτηκε από τους Αργοναύτες στα πέρατα του αρχαίου κόσμου.
Στην κατεστραμμένη από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος (περί τα 1700 π.Χ.) μινυακή Λακεδαίμονα, εγκαταστάθηκαν οι Αχαιοί και συνέχισαν τον ιστορικό και πολιτιστικό της κύκλο για 500 ακόμη χρόνια (1700 - 1200 π.Χ.)
Μετά από αυτές τις ανακαλύψεις πρέπει να σπάσουμε τη σιωπή και η ελληνική πολιτεία έχει την υποχρέωση να εξετάσει περαιτέρω μία τόσο σημαντική πτυχή της ελληνικής ιστορίας. Η πολιτική και ιστορική προπαγάνδα είχαν αποκρύψει την Λακεδαίμονα και τον έξοχο πολιτισμό της που ήλθε πρόσφατα στο φως με τις ανασκαφές των αρχαιολόγων και ευελπιστούμε να γνωστοποιηθεί στο μέλλον, και ότι θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και θα σας ενημερώνουμε για κάθε νεότερη αποκάλυψη από τις περαιτέρω έρευνες και ανασκαφές αλλά και τις δραστήριες επεξηγήσεις των υπευθύνων και εποικοδομητικές προοπτικές όλων των πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
9. Απαιτούνται πιστώσεις από το Υπ. Πολ. για την αρχαία Πελλάνα
Δημοσιεύτηκε στο μπλογκ Τρομακτικό στις 13/9/2010
Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη λακωνική γη, κατά τα τελευταία χρόνια, είναι οι θολωτοί τάφοι και τα προϊστορικά λείψανα στην Ακρόπολη της Πελλάνας... που αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου που έγιναν από το 1980 έως το 1995.
Με τις ανασκαφές αυτές ήλθαν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
- Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της Μυκηναϊκής περιόδου στη θέση Σπηλιές. Οι τάφοι αυτοί είναι συνδυασμός θολωτού και θαλαμωτού τάφου και αποτελούν μοναδικά μνημεία της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής.
- Στην Ακρόπολη της Πελλάνας διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας.
- Στο λόφο Παλαιόκαστρο, στην Ακρόπολη της Πελλάνας, οι πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των Πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου). Επίσης στην κορυφή της Ακρόπολης ήλθε στην επιφάνεια ένα επιβλητικό μεγαρόσχημο κτίσμα, που ο ανασκαφέας ταυτίζει με το μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής.
Έπειτα από τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα, ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη.
Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στην περιοχή της Πελλάνας και τα ευρήματά της απέδειξαν ότι η Πελλάνα αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μυκηναϊκή θέση, για την ανάδειξη της οποίας απαιτείται η έμπρακτη στήριξη και βοήθεια από το Υπουργείο Πολιτισμού, για να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο:
- απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του αρχαιολογικού χώρου
- η συνέχιση των ανασκαφών με συστηματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο
- οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του αρχαιολογικού χώρου, όπως π.χ. η στερέωση των ταφικών μνημείων και των άλλων οικιστικών καταλοίπων με απλά και καλαίσθητα στέγαστρα, τα οποία θα βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και δεν θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον αρχαιολογικό χώρο.
Την αδιαφορία του Υπουργείου Πολιτισμού καταδεικνύει ο κ. Δαβάκης, βουλευτής Ν.Δ. Λακωνίας, προσθέτοντας παράλληλα ότι είναι εύλογες οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, όπως π.χ. του δημάρχου Πελλάνας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας, αλλά και των κατοίκων της περιοχής, που πρόσφατα συγκρότησαν «Κίνηση Φορέων και Πολιτών» για το θέμα αυτό.
Ο Δήμαρχος Πελλάνας Δημήτριος Ηλία Γομάτος καταβάλει μεγάλες προσπάθειες και διεκδικεί πιστώσεις από το αρμόδιο υπουργείο.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι ούτε επί θητείας Αντώνη Σαμαρά (ως υπουργού πολιτισμού της κυβέρνησης Ν.Δ.) υπήρξε πρωτοβουλία του υπουργείου πολιτισμού για τα αρχαία Πελλάνας Λακωνίας.
Με τις ανασκαφές αυτές ήλθαν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
- Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της Μυκηναϊκής περιόδου στη θέση Σπηλιές. Οι τάφοι αυτοί είναι συνδυασμός θολωτού και θαλαμωτού τάφου και αποτελούν μοναδικά μνημεία της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής.
- Στην Ακρόπολη της Πελλάνας διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας.
- Στο λόφο Παλαιόκαστρο, στην Ακρόπολη της Πελλάνας, οι πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των Πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου). Επίσης στην κορυφή της Ακρόπολης ήλθε στην επιφάνεια ένα επιβλητικό μεγαρόσχημο κτίσμα, που ο ανασκαφέας ταυτίζει με το μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής.
Έπειτα από τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα, ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη.
Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στην περιοχή της Πελλάνας και τα ευρήματά της απέδειξαν ότι η Πελλάνα αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μυκηναϊκή θέση, για την ανάδειξη της οποίας απαιτείται η έμπρακτη στήριξη και βοήθεια από το Υπουργείο Πολιτισμού, για να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο:
- απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του αρχαιολογικού χώρου
- η συνέχιση των ανασκαφών με συστηματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο
- οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του αρχαιολογικού χώρου, όπως π.χ. η στερέωση των ταφικών μνημείων και των άλλων οικιστικών καταλοίπων με απλά και καλαίσθητα στέγαστρα, τα οποία θα βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και δεν θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον αρχαιολογικό χώρο.
Την αδιαφορία του Υπουργείου Πολιτισμού καταδεικνύει ο κ. Δαβάκης, βουλευτής Ν.Δ. Λακωνίας, προσθέτοντας παράλληλα ότι είναι εύλογες οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, όπως π.χ. του δημάρχου Πελλάνας, του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας, αλλά και των κατοίκων της περιοχής, που πρόσφατα συγκρότησαν «Κίνηση Φορέων και Πολιτών» για το θέμα αυτό.
Ο Δήμαρχος Πελλάνας Δημήτριος Ηλία Γομάτος καταβάλει μεγάλες προσπάθειες και διεκδικεί πιστώσεις από το αρμόδιο υπουργείο.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι ούτε επί θητείας Αντώνη Σαμαρά (ως υπουργού πολιτισμού της κυβέρνησης Ν.Δ.) υπήρξε πρωτοβουλία του υπουργείου πολιτισμού για τα αρχαία Πελλάνας Λακωνίας.
Παρόμοιες δημοσιεύσεις: tro-ma-ktiko.blogspot.com/...3344.html, tro-ma-ktiko.blogspot.com/...7812.html
10. Η ανακοίνωση για τις ανακαλύψεις στην Πελλάνα
Η ανακοίνωση για τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις του Θ. Σπυρόπουλου στην Πελλάνα από το (πρώην) αθηναϊκό κανάλι Tempo.
Η ανακοίνωση για τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις του Θ. Σπυρόπουλου στην Πελλάνα από το αθηναϊκό κανάλι Antenna.
11. Το ανάκτορο που διχάζει...
Σήμερα που είναι το πανηγύρι στην Πελλάνα, σας παρουσιάζουμε αυτό το βίντεο που υπάρχει στο YouTube. Προέρχεται από το αρχικό CD που δημοσίευσε πριν λίγα χρόνια η εφημερίδα "Χώρα", με τον τίτλο "Το ανάκτορο που διχάζει: Πελλάνα Λακωνίας", ενώ στο οπισθόφυλλο του καλύμματός του υπάρχει το εξής κείμενο:
Πελλάνα Λακωνίας
Ένας τόπος που αναιρεί την ιστορία όπως την διδασκόμασταν έως τώρα.
Αυτή είναι η αρχαία πρωτεύουσα του Μενελάου και της Ελένης, η Λακεδαίμων.
Εκεί οι νεκροί τιμώνται περισσότερο από τους ζωντανούς.
Από εκεί πέρασαν οι Ηρακλείδες.
Εκεί έζησε η ομορφότερη γυναίκα όλων των εποχών.
Πρόκειται για την εκπομπή "Παράλληλοι κόσμοι" του αθηναϊκού τηλεοπτικού σταθμού "Κανάλι 10", στην οποία ο αρχαιολόγος καθηγητής κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος (μαζί με τον διευθυντή του λακωνικού καναλιού "Ελλάδα TV" κ. Αντώνη Φελούρη, την δημοσιογράφο κα Γεωργία Κουμπούνη και τους δύο παρουσιαστές της εκπομπής) αναφέρεται στην ανακάλυψη του μυκηναϊκού ανακτόρου της Πελλάνας και την γνωστή έριδα που προκάλεσε στους αρχαιολογικούς κύκλους...
12. Η αρχαία Πελλάνα Λακωνίας κινδυνεύει!
Δημοσιεύτηκε στο μπλογκ Τρομακτικό
Πριν τις τοπικές δημοτικές εκλογές, πολλές υπήρξαν οι δεσμεύσεις του νυν Δημάρχου Σπάρτης Σταύρου Αργειτάκου για την ανάδειξη της αρχαίας Πελλάνας Λακωνίας και την εξασφάλιση πιστώσεων για την πολιτιστική ανάπτυξη της αρχαίας Πελλάνας.
Αντιθέτως, η κατάσταση έχει χειροτερέψει αισθητά στην αρχαία Πελλάνα: αρχαιοκάπηλοι κλέβουν ό,τι βρουν μπροστά τους, χωρίς καμία φύλαξη (κλέβουν ακόμη και την περίφραξη των αρχαίων) και ακόμα περιμένουμε τις πιστώσεις για την συνέχιση των ανασκαφών. Ακόμα περιμένουμε την βελτίωση του δημοτικού δρόμου μέχρι την είσοδο της αρχαίας Πελλάνας, που ταλαιπωρεί και προσβάλει τους τουρίστες-επισκέπτες. Ακόμα περιμένουμε την δημιουργία τοπικού Μουσείου στην Πελλάνα Λακωνίας, που θα στεγάσει τα σημαντικά αρχαία ευρήματα. Εκτός από την αδιαφορία του Δημάρχου Σπάρτης, έχουμε και την αδιαφορία του Υπουργού Πολιτισμού.
Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στη λακωνική γη κατά τα τελευταία χρόνια, είναι οι θολωτοί τάφοι και τα προϊστορικά λείψανα στην ακρόπολη της Πελλάνας, που αποκαλύφθηκαν από τις ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου που έγιναν από το 1980 έως το 1995.
Με τις ανασκαφές αυτές ήλθαν στην επιφάνεια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα σημαντικότερα από τα οποία είναι τα ακόλουθα:
- Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της Μυκηναϊκής περιόδου, στη θέση Σπηλιές. Οι τάφοι αυτοί είναι συνδυασμός θολωτού και θαλαμωτού τάφου και αποτελούν μοναδικά μνημεία της μυκηναϊκής ταφικής αρχιτεκτονικής.
- Στην Ακρόπολη της Πελλάνας, στο λόφο Παλαιόκαστρο, διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας, ενώ οι πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου, έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των Πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου), αλλά ήλθε στην επιφάνεια και ένα επιβλητικό μεγαρόσχημο κτίσμα, που ο ανασκαφέας ταυτίζει με το μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής.
Έπειτα από τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα, ο ανασκαφέας κ. Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη.
Η αρχαιολογική έρευνα που έγινε στην περιοχή της Πελλάνας και τα ευρήματα της, απέδειξαν ότι η Πελλάνα αποτελεί εξαιρετικά σημαντική μυκηναϊκή θέση, για την ανάδειξη της οποίας απαιτείται η έμπρακτη στήριξη και βοήθεια από το υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο Σπάρτης, για να γίνουν οι ακόλουθες εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο:
- οι απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του αρχαιολογικού χώρου
- η συνέχιση των ανασκαφών με συστηματικό και εξαιρετικά προσεκτικό τρόπο
- οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του αρχαιολογικού χώρου, όπως π.χ. η στερέωση και κάλυψη των ταφικών μνημείων και των άλλων οικιστικών καταλοίπων με απλά και καλαίσθητα στέγαστρα, τα οποία θα βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και δεν θα προκαλέσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον αρχαιολογικό χώρο.
Την αδιαφορία του υπουργείου Πολιτισμού κατέδειξε παλαιότερα ο κ. Δαβάκης, βουλευτής Ν.Δ. Λακωνίας, προσθέτοντας παράλληλα ότι είναι εύλογες οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, όπως π.χ. του "Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας", αλλά και των κατοίκων της περιοχής που πρόσφατα συγκρότησαν την «Κίνηση Φορέων και Πολιτών» για το θέμα αυτό.
Πηγή: κείμενο αναγνώστη στο http://tro-ma-ktiko.blogspot.com/
13. Μπάζωσαν εν μιά νυκτί αρχαίο τάφο!
Δημοσιεύθηκε σήμερα στο zougla.gr
Συντεχνιακός πόλεμος μεταξύ αρχαιολόγων, έντονο παρασκήνιο και μία περίεργη σιγή ιχθύος από την πλευρά του Υπουργείου Πολιτισμού καταγγέλλονται για την υπόθεση της μεγάλης αρχαιολογικής ανακάλυψης στην Αρχαία Πελλάνα Σπάρτης, δηλαδή τον ανακτορικό τάφο που αφέθηκε στην τύχη του, κάτω από 200 τόνους μπαζών.
Η ανακάλυψη ίσως να διαλεύκανε και τα πιο σκοτεινά σημεία στην ιστορία της ομηρικής Λακεδαίμονας.
Το video-ντοκουμέντο από τις ανασκαφές στην Αρχαία Πελλάνα της Λακωνίας, που βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, αποτυπώνει το μεγαλείο και τη σπουδαιότητα των ευρημάτων, τα οποία βρίσκονται κάτω από μεγάλο όγκο χαλικιών, εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια.
H zougla.gr εντόπισε τον υπεύθυνο της ανασκαφής, κ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο, επίτιμο έφορο αρχαιοτήτων και διευθυντή των ανασκαφών στην περιοχή, ο οποίος, ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας, κατήγγειλε συμφέροντα εγχώριων και ξένων αρχαιολόγων και περίεργες μεθοδεύσεις από την τότε ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Όπως μας αναφέρει, το Πάσχα του 2002 έγινε η ανακάλυψη και μέσα σε λίγες ημέρες ο τάφος μπαζώθηκε, με το πρόσχημα ότι οι εργασίες θα ξεκινούσαν έπειτα από δύο μήνες. Ωστόσο, σχεδόν 10 χρόνια μετά, δεν έγινε κάποια ενέργεια.
Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπέστατο μνημείο. Τον ανακτορικό θολωτό λαξευτό βασιλικό τάφο του Μενέλαου και της Ελένης, ο οποίος μπαζώθηκε εν μιά νυκτί με απόφαση του Κ.Α.Σ., με την πρόφαση την εμφάνιση ρωγμών υπό τον φόβο ατυχήματος.
Η αγγλική αρχαιολογική υπηρεσία, που ερευνούσε τον χώρο για 150 χρόνια, είχε εντοπίσει ένα μέρος που λέγεται Μενελάιο, στο οποίο δεν είχε βρεθεί κάτι αξιόλογο που να μπορεί να κάνει γενικώς παραδεκτό το ότι η Σπάρτη αποτελούσε ένα μυκηναϊκό αυτοκρατορικό κέντρο, άρα λοιπόν δεν υπήρξε στην περιοχή. Στην πραγματικότητα, όμως η Σπάρτη, ύφανε το παρελθόν της πάνω στο τιμόνι μιας άλλης πόλης, της Λακεδαίμονος!
Για να δείτε την συνέχεια του άρθρου, καθώς και τα σχετικά αποκαλυπτικά βίντεο, κάνετε κλικ εδώ:
Μια χαμένη δεκαετία για τη μεγαλύτερη ανασκαφή της Πελλάνας
Δημοσιεύθηκε σήμερα στον "Λακωνικό Τύπο"
Στο «μάτι του κυκλώνα» έχουν βρεθεί οι ανασκαφές της Πελλάνας, καθώς το έντονο παρασκήνιο που έχει αναπτυχθεί γύρω από τον εικαζόμενο ανακτορικό τάφο του Μενελάου και της Ελένης, ενέχει καταγγελίες για περίεργη σιγή ιχθύος από πλευράς υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και για συντεχνιακό πόλεμο μεταξύ των αρχαιολόγων.
Σάλος έχει ξεσπάσει τις τελευταίες ημέρες σχετικά με τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Πελλάνας, και συγκεκριμένα με τον ανακτορικό τάφο, ο οποίος εδώ και δέκα σχεδόν χρόνια παραμένει «υπό τη σκέπη» μεγάλου όγκου χαλικιών, περίπου 200 τόνων. Το θέμα έχει λάβει πανελλαδικές διαστάσεις, καθώς, ακόμα και τα αθηναϊκά πρακτορεία επιδίδονται με ιδιαίτερη σπουδή τελευταία στη λύση του μυστηρίου, εκτιμώντας πως η ανάδειξή του είναι δυνατόν να διαλευκάνει τα πιο σκοτεινά σημεία στην ιστορία της ομηρικής Λακεδαίμονας.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας, ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων και διευθυντής των ανασκαφών στην περιοχή κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος, κατήγγειλε, σε δηλώσεις του στο zougla.gr, συμφέροντα εγχώριων και ξένων αρχαιολόγων, αλλά και περίεργες μεθοδεύσεις από την τότε ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με όσα ανέφερε, το Πάσχα του 2002 έγινε η ανακάλυψη και μέσα σε λίγες ημέρες ο τάφος μπαζώθηκε, με το πρόσχημα ότι οι εργασίες θα ξεκινούσαν έπειτα από δύο μήνες. Ωστόσο, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, δεν έχει γίνει κάποια ενέργεια. [...]
Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας, ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων και διευθυντής των ανασκαφών στην περιοχή κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος, κατήγγειλε, σε δηλώσεις του στο zougla.gr, συμφέροντα εγχώριων και ξένων αρχαιολόγων, αλλά και περίεργες μεθοδεύσεις από την τότε ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με όσα ανέφερε, το Πάσχα του 2002 έγινε η ανακάλυψη και μέσα σε λίγες ημέρες ο τάφος μπαζώθηκε, με το πρόσχημα ότι οι εργασίες θα ξεκινούσαν έπειτα από δύο μήνες. Ωστόσο, σχεδόν δέκα χρόνια μετά, δεν έχει γίνει κάποια ενέργεια. [...]
Ήταν Μάιος του 2002, όταν ο κ. Σπυρόπουλος, λίγο πριν τη συνταξιοδότησή του, έκανε μία σπουδαία ανακάλυψη στην Πελλάνα. Εργαζόμενος στον ήδη αποκαλυμμένο και αρκετά καλοδιατηρημένο βασιλικό τάφο -δίπλα στους άλλους- πριν από 22 χρόνια, στη θέση «Πελεκητή», στην ανατολική πλευρά του μυκηναϊκού νεκροταφείου, όταν έφθασε στην είσοδο του τάφου, έκανε μια μεγάλη διαπίστωση. Συνειδητοποίησε πως αριστερά και δεξιά των τειχών του μεγάλου διαδρόμου υπήρχαν άλλοι δύο τεράστιοι τάφοι, οι οποίοι ήταν προφανώς ασύλητοι, διότι καλύπτονταν από τις πλάκες που τους είχαν κτίσει.
Για αδιευκρίνιστους λόγους και χωρίς να ενημερωθεί ο υπεύθυνος ανασκαφέας, διαπράχθηκε ένα πρωτοφανές έγκλημα. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο σε συνεργασία με την Ε΄ Εφορία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Σπάρτης μπάζωσαν με 200 τόνους ακατέργαστο νταμαρίσιο χαλίκι το μεγαλειώδη τάφο. Οι χειρισμοί αυτοί της Πολιτείας, προκάλεσαν την αντίδραση των κατοίκων της Πελλάνας, οι οποίοι προσέφυγαν ακόμη και σε μηνύσεις κατά παντός υπευθύνου για κατάχωση του έργου. Ο κ. Σπυρόπουλος απευθύνθηκε στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, η υπόθεση πάγωσε, όμως εκκρεμεί μέχρι σήμερα η απόφαση του ΣτΕ, μετά την προσφυγή του.
Στην αντίπερα όχθη, οι αρχαιολόγοι ενίστανται στην πεισματική άρνηση του κ. Σπυρόπουλου να προβεί σε επιστημονική ανακοίνωση στα διεθνή περιοδικά για το αν τελικά η ανασκαφή αφορά στο βασιλικό τάφο του Μενελάου και της Ελένης, ώστε να ασχοληθεί επίσημα η αρχαιολογία
Ειδικότερα, η πρόεδρος του "Πολιτιστικού Συλλόγου για την Προστασία της Αρχαίας και Σύγχρονης Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πελλάνας" κ. Ελένη Μιχαλοπούλου, με αφορμή την απόφαση του ΠΕΣΥ και κάνοντας μνεία των ενεργειών του τότε υπουργού Πολιτισμού και νυν περιφερειάρχη Πελοποννήσου, αναφέρει:
«Με ιδιαίτερη "συγκίνηση και χαρά" διάβασα την ανακοίνωση του περιφερειάρχη Πελοποννήσου ότι θα ενισχύσει την Ε΄ ΕΠΚΑ Σπάρτης με το ποσό των 100.000 για την ανάδειξη και προστασία των αρχαιοτήτων της Πελλάνας. Ειλικρινά δεν φανταζόμουν ότι η αλαζονεία, η υποκρισία και το θράσος της εξουσίας του περιφερειάρχη θα έφτανε σε τέτοιο σημείο, ώστε να ενδιαφερθεί για εκείνο που ο ίδιος ως αρμόδιος άλλοτε υπουργός Πολιτισμού υπονόμευσε και εμπόδισε να ολοκληρωθεί. Ο Πέτρος Τατούλης, ο κατ’ εξοχήν υπεύθυνος για την μη συνέχιση των συστηματικών ανασκαφών στην Πελλάνα από τον Δ/ντή της Συστηματικής Ανασκαφής Καθηγητή Θεόδωρο Σπυρόπουλο και την διεπιστημονική του ομάδα όταν ήταν υπουργός Πολιτισμού, μάς εμφανίζεται τώρα ως όψιμος σωτήρας της, και λίγο πολύ διεκδικεί και δάφνες που δεν του ανήκουν, πράγμα που επιδιώκει και με το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λακωνίας, το οποίο επίσης είναι έργο του Επίτιμου Εφόρου Αρχαιοτήτων Θεόδωρου Σπυρόπουλου. Προσποιείται τον γαλαντόμο με χρήματα του Ελληνικού Λαού και θέλει να μοιράζει πρωτοχρονιάτικα δώρα σε μέρη που ο ίδιος καταδίκασε σε οικονομικό μαρασμό και σε ερευνητική απαξίωση. Με ποιο δικαίωμα και ποια νομιμότητα επέβαλε στον ανασκαφέα με τις αποφάσεις του ως υπουργός Πολιτισμού ταπεινωτικούς και απαράδεκτους περιορισμούς που δεν έχουν ξαναμπεί για κανέναν άλλο αρχαιολόγο σε όλη την Ελλάδα; Φαίνεται, ότι ο κ. Τατούλης διατηρεί ειδικές συμπάθειες για την Πελλάνα και τον κ. Σπυρόπουλο, ο οποίος απορρίπτοντας τις παράνομες μεθοδεύσεις του προσέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας, όπου εκκρεμεί η υπόθεση. Το παράδειγμα του Τατούλη το συνέχισαν και οι επόμενοι υπουργοί Πολιτισμού, αλλά αυτός πρωτοάνοιξε την Κερκόπορτα της Πελλάνας.
Δεν μπορώ να σωπάσω διαβάζοντας αυτή την ανακοίνωση της Περιφέρειας. Είναι γεγονότα που τα έχω ζήσει ως πρόεδρος του τότε Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας για την Προστασία και Ανάδειξη των Αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος. Η ίδια του είχα πει στο γραφείο του στο υπουργείο: "κ. Τατούλη κάντε κάτι για την Πελλάνα, βοηθήστε μας να σωθεί αυτός ο τόπος από τον μαρασμό". Η απάντησή του ήταν ειρωνικά χαμόγελα και υπουργικές αποφάσεις που έθαβαν όλο και πιο πολύ τις ανασκαφές της Πελλάνας. Όποιος θέλει να δει τις υπουργικές αποφάσεις, είναι στα χέρια του ανασκαφέα. Κύριε Τατούλη, η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει όνομα για την Πελλάνα. Τις ανασκαφές και την ανάδειξη τις έκανε ο Σπυρόπουλος, ο μόνος που πάτησε το πόδι του στην Πελλάνα το 1980 μετά το 1926, όταν οι αείμνηστοι Έφοροι Αρχαιοτήτων Ρωμαίος και Καραχάλιος εκαθάρισαν δύο ανοιγμένους τάφους από αμνημονεύτων χρόνων στην Πελεκητή Πελλάνας. Και βεβαίως δεν λέτε την αλήθεια, ότι τάχα οι ανασκαφές σταμάτησαν το 1995, αλλά το 2002 με την συνταξιοδότηση του ανασκαφέα, ο οποίος στην συνέχεια ορίστηκε από το ΥΠΠΟ Δ/ντής της Ανασκαφής. Ποιους συμβουλεύεστε; Τους ανευθυνοϋπεύθυνους ή τους επίδοξους σφετεριστές της ανασκαφής, κάποιοι από τους οποίους βαρύνονται και θα βαρύνονται για πάντα ποινικά και ηθικά για την κατάχωση του Βασιλικού Τάφου με 200 τόνους αμμοχάλικου και την εγκατάλειψη και καταστροφή των μοναδικών αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος στην Πελλάνα;».
Για αδιευκρίνιστους λόγους και χωρίς να ενημερωθεί ο υπεύθυνος ανασκαφέας, διαπράχθηκε ένα πρωτοφανές έγκλημα. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο σε συνεργασία με την Ε΄ Εφορία Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων Σπάρτης μπάζωσαν με 200 τόνους ακατέργαστο νταμαρίσιο χαλίκι το μεγαλειώδη τάφο. Οι χειρισμοί αυτοί της Πολιτείας, προκάλεσαν την αντίδραση των κατοίκων της Πελλάνας, οι οποίοι προσέφυγαν ακόμη και σε μηνύσεις κατά παντός υπευθύνου για κατάχωση του έργου. Ο κ. Σπυρόπουλος απευθύνθηκε στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, η υπόθεση πάγωσε, όμως εκκρεμεί μέχρι σήμερα η απόφαση του ΣτΕ, μετά την προσφυγή του.
Στην αντίπερα όχθη, οι αρχαιολόγοι ενίστανται στην πεισματική άρνηση του κ. Σπυρόπουλου να προβεί σε επιστημονική ανακοίνωση στα διεθνή περιοδικά για το αν τελικά η ανασκαφή αφορά στο βασιλικό τάφο του Μενελάου και της Ελένης, ώστε να ασχοληθεί επίσημα η αρχαιολογία
Ενδιαφέρον ή υποκρισία για την Πελλάνα;
Η πρόσφατη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου για ενίσχυση της Ε΄ ΕΠΚΑ Σπάρτης με το ποσό των 100.000 ευρώ για την ανάδειξη και προστασία των αρχαιοτήτων της Πελλάνας, έστρεψε τα βλέμματα και στον περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Πέτρο Τατούλη, ο οποίος την επίμαχη περίοδο της ανασκαφής διατελούσε υπουργός Πολιτισμού.Ειδικότερα, η πρόεδρος του "Πολιτιστικού Συλλόγου για την Προστασία της Αρχαίας και Σύγχρονης Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Πελλάνας" κ. Ελένη Μιχαλοπούλου, με αφορμή την απόφαση του ΠΕΣΥ και κάνοντας μνεία των ενεργειών του τότε υπουργού Πολιτισμού και νυν περιφερειάρχη Πελοποννήσου, αναφέρει:
«Με ιδιαίτερη "συγκίνηση και χαρά" διάβασα την ανακοίνωση του περιφερειάρχη Πελοποννήσου ότι θα ενισχύσει την Ε΄ ΕΠΚΑ Σπάρτης με το ποσό των 100.000 για την ανάδειξη και προστασία των αρχαιοτήτων της Πελλάνας. Ειλικρινά δεν φανταζόμουν ότι η αλαζονεία, η υποκρισία και το θράσος της εξουσίας του περιφερειάρχη θα έφτανε σε τέτοιο σημείο, ώστε να ενδιαφερθεί για εκείνο που ο ίδιος ως αρμόδιος άλλοτε υπουργός Πολιτισμού υπονόμευσε και εμπόδισε να ολοκληρωθεί. Ο Πέτρος Τατούλης, ο κατ’ εξοχήν υπεύθυνος για την μη συνέχιση των συστηματικών ανασκαφών στην Πελλάνα από τον Δ/ντή της Συστηματικής Ανασκαφής Καθηγητή Θεόδωρο Σπυρόπουλο και την διεπιστημονική του ομάδα όταν ήταν υπουργός Πολιτισμού, μάς εμφανίζεται τώρα ως όψιμος σωτήρας της, και λίγο πολύ διεκδικεί και δάφνες που δεν του ανήκουν, πράγμα που επιδιώκει και με το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λακωνίας, το οποίο επίσης είναι έργο του Επίτιμου Εφόρου Αρχαιοτήτων Θεόδωρου Σπυρόπουλου. Προσποιείται τον γαλαντόμο με χρήματα του Ελληνικού Λαού και θέλει να μοιράζει πρωτοχρονιάτικα δώρα σε μέρη που ο ίδιος καταδίκασε σε οικονομικό μαρασμό και σε ερευνητική απαξίωση. Με ποιο δικαίωμα και ποια νομιμότητα επέβαλε στον ανασκαφέα με τις αποφάσεις του ως υπουργός Πολιτισμού ταπεινωτικούς και απαράδεκτους περιορισμούς που δεν έχουν ξαναμπεί για κανέναν άλλο αρχαιολόγο σε όλη την Ελλάδα; Φαίνεται, ότι ο κ. Τατούλης διατηρεί ειδικές συμπάθειες για την Πελλάνα και τον κ. Σπυρόπουλο, ο οποίος απορρίπτοντας τις παράνομες μεθοδεύσεις του προσέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας, όπου εκκρεμεί η υπόθεση. Το παράδειγμα του Τατούλη το συνέχισαν και οι επόμενοι υπουργοί Πολιτισμού, αλλά αυτός πρωτοάνοιξε την Κερκόπορτα της Πελλάνας.
Δεν μπορώ να σωπάσω διαβάζοντας αυτή την ανακοίνωση της Περιφέρειας. Είναι γεγονότα που τα έχω ζήσει ως πρόεδρος του τότε Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας για την Προστασία και Ανάδειξη των Αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος. Η ίδια του είχα πει στο γραφείο του στο υπουργείο: "κ. Τατούλη κάντε κάτι για την Πελλάνα, βοηθήστε μας να σωθεί αυτός ο τόπος από τον μαρασμό". Η απάντησή του ήταν ειρωνικά χαμόγελα και υπουργικές αποφάσεις που έθαβαν όλο και πιο πολύ τις ανασκαφές της Πελλάνας. Όποιος θέλει να δει τις υπουργικές αποφάσεις, είναι στα χέρια του ανασκαφέα. Κύριε Τατούλη, η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει όνομα για την Πελλάνα. Τις ανασκαφές και την ανάδειξη τις έκανε ο Σπυρόπουλος, ο μόνος που πάτησε το πόδι του στην Πελλάνα το 1980 μετά το 1926, όταν οι αείμνηστοι Έφοροι Αρχαιοτήτων Ρωμαίος και Καραχάλιος εκαθάρισαν δύο ανοιγμένους τάφους από αμνημονεύτων χρόνων στην Πελεκητή Πελλάνας. Και βεβαίως δεν λέτε την αλήθεια, ότι τάχα οι ανασκαφές σταμάτησαν το 1995, αλλά το 2002 με την συνταξιοδότηση του ανασκαφέα, ο οποίος στην συνέχεια ορίστηκε από το ΥΠΠΟ Δ/ντής της Ανασκαφής. Ποιους συμβουλεύεστε; Τους ανευθυνοϋπεύθυνους ή τους επίδοξους σφετεριστές της ανασκαφής, κάποιοι από τους οποίους βαρύνονται και θα βαρύνονται για πάντα ποινικά και ηθικά για την κατάχωση του Βασιλικού Τάφου με 200 τόνους αμμοχάλικου και την εγκατάλειψη και καταστροφή των μοναδικών αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος στην Πελλάνα;».
Πηγή: http://www.lakonikos.gr/
Ο χωμένος... τάφος της αρχαίας Πελλάνας
Δείτε εδώ δύο αποκαλυπτικά βίντεο που παρουσιάζουν εικόνες από την είσοδο (διάδρομο) του πιο πρόσφατου μυκηναϊκού τάφου που ανακάλυψε ο καθηγητής Θεόδωρος Σπυρόπουλος ...πριν 10 χρόνια, ο οποίος παραμένει ακόμα - αν είναι δυνατόν - χωμένος και μπαζωμένος ...με αμμοχάλικο!!!
Ο ίδιος ο καθηγητής εξηγεί όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με το θέμα αυτό. Αναλογισθείτε μόνο ότι στα πλαϊνά τοιχώματα αυτού του διαδρόμου, όπως μας λέει ο ίδιος, υπάρχουν και δύο τάφοι (πιθανώς ανώτερων αξιωματούχων) που παρέμειναν ασύλητοι από την αρχαιότητα και επομένως θα πρέπει να περιέχουν σπουδαία και πολύτιμα ταφικά αντικείμενα...
14. Διαμαρτυρία για την εγκατάλειψη των αρχαίων
Διαμαρτυρία στις 25 Μαρτίου στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας
Στις 25 Μαρτίου, στις 5 το απόγευμα, στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας με κεντρικό σύνθημα "η ταν ή επί τας" Λάκωνες θα βρεθούν εκεί, για να διαμαρτυρηθούν για τα 10 χρόνια που έχουν περάσει από το μπάζωμα του βασιλικού τάφου.
Η δεκαετία κλείνει με τις υποσχέσεις του ΚΑΣ και της Ε΄ ΕΠΚΑ ότι η επιχωμάτωση ήταν προσωρινή και ότι ο μεγαλύτερος θολωτός λαξευτός βασιλικός τάφος που ανακαλύφθηκε ποτέ θα ξανάνοιγε, ωστόσο ακόμα παραμένει κλειστός, αναφέρουν χαρακτηριστικά οι κάτοικοι και συνεχίζουν στην ανακοίνωσή τους ότι υπάρχει εικόνα εγκατάλειψης στα σπουδαιότερα ευρήματα του 21ου αιώνα στην αρχαία πόλη της Λακεδαίμονος, με το σύνολο των βασιλικών τάφων να είναι στο έλεος των καιρικών φαινομένων και με τον κίνδυνο της αρχαιοκαπηλίας, λόγω απουσίας φύλαξης.
Επίσης γίνεται γνωστό ότι σε αποθήκες στοιβάζονται και τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, τα οποία αποτελούσαν το μεγαλύτερο τμήμα του αρχαιολογικού μουσείου Σπάρτης. Η πρόβλεψη ήταν τα ευρήματα αυτά να επανατοποθετηθούν στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.
Η επίσημη πολιτεία τηρεί σιγή ιχθύος για το θέμα, ενώ αναπάντητο παραμένει το ερώτημα για το κονδύλι των 100.000 ευρώ που αφορούσε προστασία και ανάδειξη των αρχαίων της Πελλάνας. Άγνωστο παραμένει πότε θα ξεκινήσουν και οι εργασίες για τη συντήρηση των μνημείων.
Η ανακοίνωση του διευθυντή της συστηματικής ανασκαφής στην Πελλάνα κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου με αφορμή την προγραμματική σύμβαση για το αρχαιολογικό μουσείο Σπάρτης:
«Στη συνεχιζόμενη και εντεινόμενη μέριμνα και σπουδή (εκ συγκυρίας;) για το Νέο Μουσείο της Σπάρτης (δηλ. για το Αρχαιολογικό Μουσείο Λακωνίας) και συναφή αρχαιολογικά θέματα είναι πιστεύω θεμιτή εκ μέρους μου η υπόμνηση κάποιων περιστατικών για την καλύτερη και σφαιρικότερη ενημέρωση των πολιτών.
Η σπουδή αναφέρεται στην προγραμματική σύμβαση του Νέου Μουσείου (το οποίο, ως γνωστόν, εγώ εχωροθέτησα στο πρώην εργοστάσιο ΧΥΜΟΦΙΞ) χωρίς να έχει εξασφαλισθεί εκ των προτέρων η αναγκαία πίστωση, το ύψος της οποίας σε 5.000.000 ευρώ είχα ζητήσει πριν από 10 χρόνια από το υπουργείο Πολιτισμού.
Η παρέμβαση του κ. Αποστολάκου υπέρ του Νέου Μουσείου με ενθουσιώδη λόγο, περί πανελλήνιας εμβέλειας του Νέου Μουσείου, αναγκαίως προσκρούει στην κωλυσιεργία τού ως τότε νομάρχη Λακωνίας, όταν εξευρέθη το οικόπεδο ΦΙΞ και η πρότασή μας έκανε τα πρώτα βήματά της, να διχοτομηθεί το οικόπεδο για να γίνουν στο μισό πολυκατοικίες και στο άλλο μισό το Διοικητήριο Λακωνίας, μέρος του οποίου θα εδίδετο και σε ένα μικρό τοπικό Μουσείο.
Παρότι αποφεύγεται επιμελώς στην ανακοίνωση του περιφερειάρχη Πελ/σου κ. Τατούλη κάθε ρητή αναφορά στον αξιολογότερο αρχαιολογικό λακωνικό χώρο της Λακεδαίμονος-Πελλάνας, παρά την οποία θα διέλθει ο νέος αυτοκινητόδρομος, προσδιορίζεται το οδοιπορικό του Περιηγητή Παυσανία ασυνδέτως προς τον νέο οδικό άξονα και με ευρήματα του νέου έργου, τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως αναφορά στην περιγραφή του αρχαίου περιηγητή, πλην της Πελλάνας βεβαίως, και άλλων τινών τόπων.
Δε γνωρίζω αν είναι υπερήφανος ο κ. Τατούλης για την πολιτική που τήρησε απέναντι στις ανασκαφές της Πελλάνας και ίσως γι’ αυτό δεν την αναφέρει, πιθανόν εξ ενόχου συνειδήσεως. Αλλά μετά λύπης μου ενθυμούμαι ότι και η αντιπεριφερειάρχης κα Τζανετέα, μετά τινών άλλων Αρχών της Σπάρτης επί Νομαρχίας κ. Φούρκα, κατέληξαν στην ετεροπροσωπία του πρωταγωνιστή της ανακάλυψης του Ανακτόρου του Μενελάου και της Ελένης στην Πελλάνα, επιμένοντας να ξεναγήσουν τους Λάκωνες της Διασποράς στα Μνημεία της Πελλάνας αρχαιολόγοι της Ε΄ ΕΠΚΑ, ένας εκ των οποίων κατέχωσε και κατέστρεψε ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά και πολιτιστικά μνημεία της πατρίδας μας, το Θολωτό Βασιλικό Μυκηναϊκό Τάφο της Μυκηναϊκής Λακεδαίμονος.
Τέλος, σε ότι αφορά το θέατρο της Σπάρτης, για το οποίο προαναγγέλθηκε υπογραφή προγραμματικής σύμβασης του ΥΠΠΟ με την περιφέρεια Πελοποννήσου, υπενθυμίζω εκ χρέους ότι η μελέτη καταρτίστηκε από δύο Πανεπιστήμια του Λονδίνου, τα οποία εγώ κάλεσα στην Σπάρτη ως Έφορος των Αρχαιοτήτων και εργάσθηκαν εκεί επί μία πενταετία. Η σχετική μελέτη και τα πορίσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν και κατατέθηκαν εν επισήμω τελετή στο Δημαρχείο της Σπάρτης. Δικαιολογημένα θα ζητούσαμε να μας παρασχεθούν στοιχεία σε τι θα αφορά η αναγγελθείσα προγραμματική σύμβαση για το αρχαίο θέατρο της Σπάρτης».
Η δεκαετία κλείνει με τις υποσχέσεις του ΚΑΣ και της Ε΄ ΕΠΚΑ ότι η επιχωμάτωση ήταν προσωρινή και ότι ο μεγαλύτερος θολωτός λαξευτός βασιλικός τάφος που ανακαλύφθηκε ποτέ θα ξανάνοιγε, ωστόσο ακόμα παραμένει κλειστός, αναφέρουν χαρακτηριστικά οι κάτοικοι και συνεχίζουν στην ανακοίνωσή τους ότι υπάρχει εικόνα εγκατάλειψης στα σπουδαιότερα ευρήματα του 21ου αιώνα στην αρχαία πόλη της Λακεδαίμονος, με το σύνολο των βασιλικών τάφων να είναι στο έλεος των καιρικών φαινομένων και με τον κίνδυνο της αρχαιοκαπηλίας, λόγω απουσίας φύλαξης.
Επίσης γίνεται γνωστό ότι σε αποθήκες στοιβάζονται και τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, τα οποία αποτελούσαν το μεγαλύτερο τμήμα του αρχαιολογικού μουσείου Σπάρτης. Η πρόβλεψη ήταν τα ευρήματα αυτά να επανατοποθετηθούν στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.
Η επίσημη πολιτεία τηρεί σιγή ιχθύος για το θέμα, ενώ αναπάντητο παραμένει το ερώτημα για το κονδύλι των 100.000 ευρώ που αφορούσε προστασία και ανάδειξη των αρχαίων της Πελλάνας. Άγνωστο παραμένει πότε θα ξεκινήσουν και οι εργασίες για τη συντήρηση των μνημείων.
Η ανακοίνωση του διευθυντή της συστηματικής ανασκαφής στην Πελλάνα κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου με αφορμή την προγραμματική σύμβαση για το αρχαιολογικό μουσείο Σπάρτης:
«Στη συνεχιζόμενη και εντεινόμενη μέριμνα και σπουδή (εκ συγκυρίας;) για το Νέο Μουσείο της Σπάρτης (δηλ. για το Αρχαιολογικό Μουσείο Λακωνίας) και συναφή αρχαιολογικά θέματα είναι πιστεύω θεμιτή εκ μέρους μου η υπόμνηση κάποιων περιστατικών για την καλύτερη και σφαιρικότερη ενημέρωση των πολιτών.
Η σπουδή αναφέρεται στην προγραμματική σύμβαση του Νέου Μουσείου (το οποίο, ως γνωστόν, εγώ εχωροθέτησα στο πρώην εργοστάσιο ΧΥΜΟΦΙΞ) χωρίς να έχει εξασφαλισθεί εκ των προτέρων η αναγκαία πίστωση, το ύψος της οποίας σε 5.000.000 ευρώ είχα ζητήσει πριν από 10 χρόνια από το υπουργείο Πολιτισμού.
Η παρέμβαση του κ. Αποστολάκου υπέρ του Νέου Μουσείου με ενθουσιώδη λόγο, περί πανελλήνιας εμβέλειας του Νέου Μουσείου, αναγκαίως προσκρούει στην κωλυσιεργία τού ως τότε νομάρχη Λακωνίας, όταν εξευρέθη το οικόπεδο ΦΙΞ και η πρότασή μας έκανε τα πρώτα βήματά της, να διχοτομηθεί το οικόπεδο για να γίνουν στο μισό πολυκατοικίες και στο άλλο μισό το Διοικητήριο Λακωνίας, μέρος του οποίου θα εδίδετο και σε ένα μικρό τοπικό Μουσείο.
Παρότι αποφεύγεται επιμελώς στην ανακοίνωση του περιφερειάρχη Πελ/σου κ. Τατούλη κάθε ρητή αναφορά στον αξιολογότερο αρχαιολογικό λακωνικό χώρο της Λακεδαίμονος-Πελλάνας, παρά την οποία θα διέλθει ο νέος αυτοκινητόδρομος, προσδιορίζεται το οδοιπορικό του Περιηγητή Παυσανία ασυνδέτως προς τον νέο οδικό άξονα και με ευρήματα του νέου έργου, τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως αναφορά στην περιγραφή του αρχαίου περιηγητή, πλην της Πελλάνας βεβαίως, και άλλων τινών τόπων.
Δε γνωρίζω αν είναι υπερήφανος ο κ. Τατούλης για την πολιτική που τήρησε απέναντι στις ανασκαφές της Πελλάνας και ίσως γι’ αυτό δεν την αναφέρει, πιθανόν εξ ενόχου συνειδήσεως. Αλλά μετά λύπης μου ενθυμούμαι ότι και η αντιπεριφερειάρχης κα Τζανετέα, μετά τινών άλλων Αρχών της Σπάρτης επί Νομαρχίας κ. Φούρκα, κατέληξαν στην ετεροπροσωπία του πρωταγωνιστή της ανακάλυψης του Ανακτόρου του Μενελάου και της Ελένης στην Πελλάνα, επιμένοντας να ξεναγήσουν τους Λάκωνες της Διασποράς στα Μνημεία της Πελλάνας αρχαιολόγοι της Ε΄ ΕΠΚΑ, ένας εκ των οποίων κατέχωσε και κατέστρεψε ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά και πολιτιστικά μνημεία της πατρίδας μας, το Θολωτό Βασιλικό Μυκηναϊκό Τάφο της Μυκηναϊκής Λακεδαίμονος.
Τέλος, σε ότι αφορά το θέατρο της Σπάρτης, για το οποίο προαναγγέλθηκε υπογραφή προγραμματικής σύμβασης του ΥΠΠΟ με την περιφέρεια Πελοποννήσου, υπενθυμίζω εκ χρέους ότι η μελέτη καταρτίστηκε από δύο Πανεπιστήμια του Λονδίνου, τα οποία εγώ κάλεσα στην Σπάρτη ως Έφορος των Αρχαιοτήτων και εργάσθηκαν εκεί επί μία πενταετία. Η σχετική μελέτη και τα πορίσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν και κατατέθηκαν εν επισήμω τελετή στο Δημαρχείο της Σπάρτης. Δικαιολογημένα θα ζητούσαμε να μας παρασχεθούν στοιχεία σε τι θα αφορά η αναγγελθείσα προγραμματική σύμβαση για το αρχαίο θέατρο της Σπάρτης».
Πηγή: lakoniaportal.gr
15. Πελλάνα ή Φάριδα! Το ανάκτορο που διχάζει…
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα notospress.gr στις 30/5/2012
Όπως ισχυρίζεται ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, ήρθε η ώρα οι αρχαιολόγοι να συζητήσουν και να συμφωνήσουν έτσι, ώστε ο θαμμένος αρχαιολογικός πλούτος στην ευρύτατη περιοχή της σημερινής Σπάρτης να μην διχάσει, αλλά να ενώσει την ιστορική μνήμη και συνείδησή μας.
Με ευρήματα από την Φάριδα και τον Ταύγετο, την Αρχαία Σπάρτη, κατά
μήκος την διάνοιξης του οδικού άξονα Σπάρτη – Λεύκτρο και στην Πελλάνα,
βρισκόμαστε ενώπιον μιας πρωτοφανούς αποκάλυψης, ότι όλος ο τόπος
αποτελούσε αρχαιολογικό κέντρο πολιτισμού, δύναμης, εξουσίας, ζωής.
Στην Πελλάνα των θολωτών τάφων
Τον Μάρτιο του 2002 ο καθηγητής της Αρχαιολογίας και επίτιμος έφορος Αρχαιοτήτων Σπάρτης Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος ανακοίνωσε
την ανακάλυψη του μυκηναϊκού ανακτόρου του Μενελάου και της Ελένης στην
ομηρική πόλη Λακεδαίμονα, κοντά στη σημερινή κωμόπολη της Πελλάνας, 25
χλμ. ΒΔ της Σπάρτης, και κοντά στην κοίτη του Ευρώτα. Η ανακοίνωση αυτή συνάντησε την επιφύλαξη - τη σιωπηρή αποδοκιμασία θα 'λεγε κανείς - αρχαιολογικών κύκλων στην Ελλάδα.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Γιάννης Βαρβιτσιώτης «Η
ανακάλυψη αυτή έχει αποσπάσει θετικά σχόλια από τη διεθνή κοινότητα. Και
γνωρίζω ακόμη ότι στην Ελλάδα ανθούν οι αντιζηλίες και οι
μικροανταγωνισμοί. Έτσι άλλωστε δεν συνέβη με τον Μανόλη Ανδρόνικο με
την ανακάλυψή του για τον τάφο του Φιλίππου; Έγινε αντικείμενο έντονης
αμφισβήτησης και χρειάστηκε πολύς χρόνος και μεγάλη προσωπική προσπάθεια,
για να αρθούν οι επιφυλάξεις - και όχι μόνον - που είχε διατυπώσει η
πλειονότητα των ομοτέχνων του.
Είναι όμως ιστορικά βεβαιωμένο ότι ο Μενέλαος ήταν υπαρκτό πρόσωπο,
υπήρξε βασιλιάς, και είχε κατά συνέπεια ανάκτορο αντάξιό του. Είναι
ακόμη προφανές ότι το ανάκτορο θα έπρεπε να ήταν χτισμένο στην
πρωτεύουσα του κράτους. Ποια ήταν όμως η πρωτεύουσα του κράτους του
Μενελάου;»
Ο κ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι πρωτεύουσα ήταν η Λακεδαίμων, την
οποία εντόπισε στην περιοχή της Πελλάνας, στις ανατολικές υπώρειες του
Ταϋγέτου και συγκεκριμένα στον λόφο Παλαιόκαστρο. Οι αντιλέγοντες όμως -
και είναι πολλοί - υποστηρίζουν ότι η Λακεδαίμων ήταν περιοχή και όχι
πόλη. Ο κ. Σπυρόπουλος για να στηρίξει την άποψή του παραθέτει χωρία του
Ομήρου τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια από τα οποία συνάγει το
συμπέρασμα ότι η Λακεδαίμων ήταν πόλη. «Ησαν εκείνοι που είχαν την
κοίλη και κητώεσσα Λακεδαίμονα, και την Φάρι και την Σπάρτη και την Μέση
με τα πολλά περιστέρια, που ενέμοντο και τις Βρυσειές και τις τερπνές
Αυγειές, εκείνοι επίσης που είχαν τις Αμύκλες και το Έλος την παράλια
πολίχνη, και αυτοί που είχαν τον Λα και κατοικούσαν περί το Οίτυλον
αρχηγός τους ήταν ο βροντόφωνος Μενέλαος με 60 πλοία».
Αλλά και στην Οδύσσεια η περιγραφή την οποία μας χαρίζει ο Όμηρος
είναι διαφωτιστική. Ο γιος του Οδυσσέα Τηλέμαχος φεύγει κρυφά από την
Ιθάκη με ένα μικρό ιστιοφόρο και μετά από 3 ημέρες φθάνει στην Πύλο.
Αγωνιά για τον πατέρα του και πάει να ρωτήσει τον βασιλιά Νέστορα για
την τύχη του. Εκείνος δεν γνωρίζει, επειδή έφυγε νωρίς από την Τροία και
τον στέλνει να ρωτήσει τον Μενέλαο στη Λακεδαίμονα που καταφανώς, κατά
τον κ. Σπυρόπουλο, αναφέρεται ως πόλις. Ο ποιητής στη συνέχεια περιγράφει
ότι, όταν ο Τηλέμαχος έφθασε στα ανάκτορα του Μενελάου, ο τελευταίος
πάντρευε τον γιο του με κόρη από τη Σπάρτη (Σπάρτηθεν).
Αν τα ανάκτορα του Μενελάου ήταν στη Σπάρτη, ο Σπυρόπουλος
υπογραμμίζει ότι ο Όμηρος δεν θα έγραφε ότι η νύφη του Μενελάου ήταν από
τη Σπάρτη. Ασφαλώς σ' αυτή την άποψη του κ. Σπυρόπουλου θα υπάρχει επιστημονικός
αντίλογος. Μήπως λοιπόν η επιστημονική κοινότητα θα έπρεπε να
διοργανώσει έναν δημόσιο διάλογο, ώστε να φωτισθούμε και εμείς οι αδαείς;
Ο κ Βαρβιτσιώτης επισημαίνει: «Ανεξάρτητα όμως από αυτό που
ανάγεται στη σφαίρα της επιστημονικής ανάλυσης είναι γεγονός ότι η
Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή από το 1830 αναζητούσε το ανάκτορο του
Μενελάου στη μυκηναϊκή Σπάρτη, δηλαδή στο ύψωμα της Κοκκινόραχης, όπου
υπήρχε ιερό του Μενελάου και της Ελένης, ιδρυμένο περί το 700 π.Χ.
Ανάκτορο όμως δεν ευρέθη εκεί που να ταιριάζει σ' έναν Μενέλαο! Ούτε
βασιλικοί τάφοι βρέθηκαν εκεί ή αλλού στη Λακωνία, ούτε Κυκλώπεια τείχη,
ούτε μέγαρο με ιερά και αποθήκες, τίποτα από αυτά που χαρακτηρίζουν ένα
μυκηναϊκό κέντρο και μάλιστα ένα ανάκτορο ανάλογο του Ατρείδη Μενελάου.
Όλα όμως αυτά βρέθηκαν κοντά στη σημερινή Πελλάνα, που κατά τον
Σπυρόπουλο, που επικαλείται τον Όμηρο, είναι η ομηρική Λακεδαίμων - που
υπήρξε η πρωτεύουσα του Μενελάου».
Τα ευρήματα των ανασκαφών
Ο βασιλικός τάφος της μυκηναϊκής Λακεδαίμονος. Ο μεγαλύτερος θολωτός, λαξευτός τάφος όλης της μυκηναϊκής Ελλάδος.
Το ανάκτορο του Μενελάου στη Λακεδαίμονα είναι κατά τον ανασκαφέα
ένα από τα μεγαλύτερα του μυκηναϊκού κόσμου. Η συνολική του έκταση είναι
6.000 τ.μ., αφού ήταν συγκρότημα κατοικίας (μέγαρο), λατρείας (ιερό),
διοίκησης του κράτους, με αρχεία, αποθήκες και εργαστήρια. Πολλά από
αυτά αναμένουν την πλήρη αποκάλυψή τους.
Για πρώτη φορά στη Λακωνία αποκαλύφθηκε Κυκλώπειο τείχος με
κεντρική πύλη. Είχε κατεδαφιστεί στην αρχαιότητα, αλλά σώθηκαν καλά τα
θεμέλιά του. Υπολογίζεται ότι θα φτάσει ή θα ξεπεράσει σε έκταση το
μήκος των Κυκλώπειων τειχών των Μυκηνών και της Τίρυνθας. Όπως και εκεί
άλλωστε το κυκλώπειο τείχος της Λακεδαίμονος περικλείει και την Πηγή,
για προμήθεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας. Η Πηγή ονομάζεται Πελλανίς
και στα ρωμαϊκά χρόνια τροφοδότησε τη Σπάρτη με τα πλούσια νερά της!
Αλλά ένα λαμπρό ανάκτορο συνοδεύεται από ανάλογους βασιλικούς
τάφους. Και πράγματι αποκαλύφθηκαν οι βασιλικοί τάφοι στη θέση Πελεκητή
και είναι οι μεγαλύτεροι και μεγαλοπρεπέστεροι θολωτοί λαξευτοί στον
βράχο τάφοι ολόκληρης της μυκηναϊκής Ελλάδος!!
Θαλαμωτοί τάφοι για τους πολίτες βρέθηκαν στα υψώματα ανατολικά
και βόρεια του ανακτόρου, ενώ η μυκηναϊκή πόλη Λακεδαίμων εντοπίσθηκε
κάτω από το ανάκτορο. Έτσι κλείνει, κατά τον Σπυρόπουλο πάντοτε, το
κεφάλαιο του μυκηναϊκού κέντρου της Λακωνίας και του ανακτόρου του
Μενελάου και της Ελένης!
Αν όμως δεχθούμε ότι είναι βάσιμη η επιχειρηματολογία όσων
αμφισβητούν ότι το ανακαλυφθέν από τον Σπυρόπουλο είναι το ανάκτορο του
Μενελάου οφείλουν να εξηγήσουν σε ποιον ανήκει ο τεράστιος ερειπιώνας
που ανακαλύφθηκε. Είναι το ελάχιστο το οποίο πρέπει να κάνουν για να
προστατέψουν το δικό τους επιστημονικό κύρος».
Στον Άγιο Βασίλειο Ξηροκαμπίου του Διοικητικού Κέντρου
Τα ευρήματα που ήρθαν στο φως στην περιοχή Αγίου Βασιλείου Ξηροκαμπίου (Τραπεζοντή)
είναι σημαντικά. Ανήκουν στην Μυκηναϊκή εποχή και οι αρχαιολόγοι
θεωρούν ότι βρίσκονται πολύ κοντά στην επιβεβαίωση της άποψης ότι
υπάρχουν αρχαία ανάκτορα στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής Σπάρτης
Το σημείο όπου εντοπίστηκαν τα ευρήματα είναι ένας λόφος, όπου έχει
κτιστεί και λειτουργεί η εκκλησία του Αγίου Βασιλείου. Η απόσταση από
την Σπάρτη είναι περίπου 12 χιλιόμετρα και βρίσκεται ανάμεσα στον Ευρώτα
και στον Ταύγετο, με μια μοναδική θέα προς το όρος.
Πριν από 4 χρόνια στην περιοχή βρέθηκε η πρώτη πήλινη πινακίδα Γραμμικής Β στη Λακωνία. Πολύ γρήγορα οι Αρχαιολόγοι εντόπισαν και δεύτερη για να αρχίσουν το 2010 οι ανασκαφές.
Η υπεύθυνη Αρχαιολόγος, κ Βασιλογάμβρου, φειδωλή πάντα στην
ενημέρωση, μέσα από μία εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και
μέσα από τις λιγοστές συνεντεύξεις της αναφέρεται στο ανασκαφικό έργο
και στα ευρήματα.
Οι (5) πινακίδες Γραμμικής Β, μας ενημερώνουν για παραγωγή
αρωματικών υλών, για μεγάλο αριθμό όπλων και υφασμάτων όπως και για την
ύπαρξη αρχείου, στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μάλλον πρόκειται
για διοικητικό -ανακτορικό κέντρο.
Η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως ένα οικοδόμημα του 14ου π.Χ.
αιώνα, με (7) εφτά δωμάτια, που ανασκάπτεται για να βρεθούν πάνω από 17 ξίφη,
κολλημένα μεταξύ τους εξαιτίας των μεγάλων θερμοκρασιών που
αναπτύχθηκαν ( υπήρξε καταστροφική φωτιά) και τοποθετημένα σε κιβώτιο.
Τα σύμβολα της εξουσίας
Όπλα, υφάσματα, ένα όνομα. Τόσο λίγα αλλά απείρως σημαντικά, τα
κείμενα των πινακίδων Γραμμικής Β γραφής από το μυκηναϊκό ανάκτορο της
Σπάρτης αποτελούν αδιάψευστο τεκμήριο της σπουδαιότητάς του. Όταν η
μεγάλη πυρκαγιά το κατέστρεψε, ό,τι βρισκόταν μέσα σε αυτό κάηκε. Μόνο
με τα αρχεία του υπήρξε φιλική η φωτιά, αφού οι πήλινες πινακίδες πάνω
στις οποίες ήταν καταγεγραμμένα ψήθηκαν και διασώθηκαν στον χρόνο. Μικρά
κομμάτια από πηλό με χαραγμένα σύμβολα: e - pί - zota, wi - ti - mi -
jo, TELA+ΡΑ, ti - jo - ko, δηλαδή επίζωστα, ίσθμια, υφαντά, Αντίοχος.
Γιατί οι άνθρωποι που ζούσαν στο παλάτι από τον 14ο ως τον 12ο αιώνα
π.Χ. είχαν όπλα και ασκούσαν υφαντικές δραστηριότητες, όπως συνέβαινε σε
όλα τα μυκηναϊκά ανακτορικά κέντρα.
Άλλα ευρήματα είναι: υπολείμματα συμποσίου, (οστά ζώων, δύο χάλκινα
αγγεία, σπασμένες κύλικες κ.α), λαιμός λίθινου τελετουργικού αγγείου με
διπλό χείλος, τροχήλατο ειδώλιο ταύρου, κεφαλάκι μικρού ειδωλίου από
ελεφαντόδοντο, αιγυπτιακός σκαραβαίος και διάφορα άλλα.
Οι αρχαιολογικές έρευνες δεν έχουν καταλήξει ακόμα για το αν βρισκόμαστε
μπροστά σε ανάκτορο, αν και τα πρώτα στοιχεία δημιουργούν αυτή την
αισιοδοξία. Υπάρχουν ευρήματα που για πρώτη φορά συναντούν οι
αρχαιολόγοι, όμως χρειάζεται μεγάλη υπομονή, έως ότου αποφανθούν για το εάν πρόκειται για το Ανάκτορο του Μενέλαου και της Ελένης στην περιοχή
Φάρις. Από την εποχή του Σλήμαν αναζητείται το μυκηναϊκό ανάκτορο της Σπάρτης
Με την ελπίδα ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ιστορικές στιγμές για τον
τόπο κι έχοντας την πεποίθηση ότι τα ευρήματα σε όλη την έκταση της
ανασκαφής στη σημερινή Λακεδαίμονα είναι ισχυρά και ακαταμάχητα θα
περιμένουν, λίγο ακόμα, έως ότου οι αρχαιολόγοι «συνθέσουν» την εικόνα
που έκρυβε η γη από την φθορά του ανιστόρητου χρόνου.
16. Η ξενάγηση του Θ. Σπυρόπουλου στα αρχαία μας
Δημοσιεύτηκε στο notospress.
Άκρως αποκαλυπτική ήταν η ξενάγηση που έκανε ο αρχαιολόγος κος Θεόδωρος
Σπυρόπουλος σε πολίτες της Λακωνίας στους χώρους της αρχαίας Ακρόπολης
και των Τάφων της Πελλάνας. Μετά από πρόσκληση του Πολιτιστικού Συλλόγου Πελλάνας "Η Λακεδαίμων"
έγινε μια δίωρη ξενάγηση γύρω από τους τάφους, αφού ήταν ερμητικά
ασφαλισμένοι και απομονωμένοι, Παρούσα στην ξενάγηση και η βουλευτής Φεβρωνία Πατριανάκου. Ο ανασκαφέας αρχαιολόγος
αναφέρθηκε σε επιστημονικά και ιστορικά στοιχεία που οδηγούν στο
συμπέρασμα ότι πρόκειται για το σημαντικότερο εύρημα της Μυκηναϊκής
εποχής ενώ περιγράφει τον έναν θολωτό τάφο ως τον σημαντικότερο όλων. [...]
Αυτή κληρονόμησε το ευρύτερο όνομα της Λακεδαίμονος. Βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερη γεωφυσική ιδιαιτερότητα του Ελληνικού χώρου. Έχουμε
μια τεράστια κοιλάδα ανάμεσα στον Ταύγετο και τον Πάρνωνα που κάποτε
ήταν μια τεράστια λίμνη, μια λιμνοθάλασσα που κατέληγε στον Ευρώτα. Ο
δίαυλος, ο λώρος, που συνέδεε την περιοχή με την θάλασσα και με τον
αρχαίο κόσμο ήταν ο Ευρώτας. Φαρδύς, και όπως λέει ο ο Παυσανίας «ο βασιλιάς της Σπάρτης Ευρώτας συνέλεξε τα λιμνάζοντα ύδατα τα διοχέτευσε
μέσα σε ένα ρέμα, το ονόμασε Ευρώτα κι έτσι αποστράγγισε την περιοχή και
συνέδεσε τον χώρο της Λακεδαίμονος. Ένας γεωφυσικός χώρος που οργανώθηκε πλέον και πολιτικά, ως πολιτεία, κοινοπολιτεία μικρών νησιών μέσα στη λιμνοθάλασσα. Μία από αυτές τις νησίδες ήταν ο λόφος Παλαιόκαστρο που είχε την
τύχη να διαδεχθεί την παλαιά Μινυακή, Αργοναυτική, Λακεδαίμονα και να
φιλοξενήσει στα ιστορικότερα μυκηναϊκά χρόνια το παλάτι το οποίο έφθασε
μέχρι τον Μενέλαο και την Ελένη.
Ο Κάτλιν, που είχα την τιμή να είμαι φίλος και συνεργάτης
του όταν ήμουν Έφορος Αρχαιοτήτων, ολοκλήρωσε μια έρευνα 150 ετών, (off
and on που λένε οι Άγγλοι). Ο άνθρωπος ήταν έντιμος ερευνητής. Το λέω αυτό κατά αντιδιαστολή προς μερικούς νεοφώτιστους αρχαιολόγους οι οποίοι μεταφέρουν κατά την κρίση τους το Ανάκτορο από εδώ και από εκεί, όπου τους αρέσει κι ενδεχομένως μεταφέρουν και κατά ποινικό τρόπο ευρήματα
από το ένα μέρος στο άλλο. Ο Κάτλιν, ως σοβαρός κι έντιμος επιστήμων
κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να είναι στα Μενελάϊα το
Μυκηναϊκό κέντρο της εποχής του Μενελάου διότι τα ευρήματα σταματούν
γύρω στο 1400 π.Χ. ενώ ο ιστορικός Μενέλαος (γιατί πέραν του επικού
χαρακτήρα έχει και ιστορικό χαρακτήρα) πρέπει να τοποθετηθεί στην εποχή
του Τρωικού Πολέμου, δηλαδή γύρω στο 1230 με 1180 π.Χ.
Οι ανασκαφές που έγιναν στα άλλα Πελοποννησιακά ανάκτορα, στην
Πύλο, στις Μυκήνες κλπ. έφεραν στο φως ανακτορικά κέντρα αυτής της
περιόδου. Στη Λακωνία τι γινόταν; Που ήταν το ανάκτορο; Θα επαναλάβω τον αφορισμό ενός διαπρεπούς αμερικανού αρχαιολόγου, του Τζέρεμυ Ράτερ, ο οποίος συνοψίζει τα στοιχεία που συγκροτούν τον ισχυρισμό ότι κάποιος έχει βρει ένα μυκηναϊκό ανακτορικό κέντρο:
- Πρέπει να έχει μια Ακρόπολη,
- που να περιβάλλεται από κυκλώπειο Τείχος,
- το οποίο να κλείνει μέσα μια Πηγή, ώστε σε περίπτωση πολιορκίας να μπορούν να έχουν νερό κάτω από τα πόδια του εχθρού, δηλαδή υπόγεια πηγή.
- Να υπάρχει ένα Μέγαρο, δηλαδή η οικία του βασιλιά που είναι συγχρόνως και θρησκευτικό κέντρο.
- Πίσω από το μέγαρο πρέπει να υπάρχει ένα Διοικητικό Συγκρότημα. Διότι τα ανάκτορα τα μυκηναϊκά δεν είναι επαύλεις. Είναι διοικητικά κέντρα. Αυτό σημαίνει ότι βασιλιάς κατοικεί στο μέγαρο και ασκεί καθήκοντα θρησκευτικά και πολιτικά. Πίσω από αυτόν είναι όλη η ιεραρχία του κράτους, αρχεία, τεχνίτες, στρατιώτες.
- Όλα αυτά είναι γραμμένα σε Πινακίδες.
- Το τελευταίο που πρέπει να βρει κανείς είναι ένα Βασιλικό Νεκροταφείο.
Όχι μόνον έναν τάφο.
Να, γιατί δεν μπορεί το Βαφειό να διεκδικήσει το Ανάκτορο. Γιατί πρόκειται για μεμονωμένο τάφο ενός πρίγκιπα του Βαφειού. Εδώ στην Πελλάνα έχουμε αυτά τα στοιχεία;
Έχουμε ακρόπολη; - Έχουμε! Έχουμε μια πηγή; - Ναι και μάλιστα διάσημη. Είναι αέναη πηγή και αιωνόβια όπως την χαρακτήρισε ο Παυσανίας, όταν την βρήκε μετα χιλιάδες χρόνια και την ονόμασε Πελλανίδα πηγή. Αγνοούμε πώς λεγόταν στα μυκηναϊκά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η πηγή είναι υπόγεια. Έχουμε βασιλικό νεκροταφείο; - Βεβαίως έχουμε! Ένας από τους τάφους είναι ο μεγαλύτερος στο είδος του σε όλο τον μυκηναϊκό πολιτισμό. Είναι λαξευτός τάφος μέσα στον βράχο. Ένα αριστούργημα κατασκευής. Το μεγαλύτερο μνημείο του μυκηναϊκού μας πολιτισμού.
Έχουμε ακρόπολη; - Έχουμε! Έχουμε μια πηγή; - Ναι και μάλιστα διάσημη. Είναι αέναη πηγή και αιωνόβια όπως την χαρακτήρισε ο Παυσανίας, όταν την βρήκε μετα χιλιάδες χρόνια και την ονόμασε Πελλανίδα πηγή. Αγνοούμε πώς λεγόταν στα μυκηναϊκά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η πηγή είναι υπόγεια. Έχουμε βασιλικό νεκροταφείο; - Βεβαίως έχουμε! Ένας από τους τάφους είναι ο μεγαλύτερος στο είδος του σε όλο τον μυκηναϊκό πολιτισμό. Είναι λαξευτός τάφος μέσα στον βράχο. Ένα αριστούργημα κατασκευής. Το μεγαλύτερο μνημείο του μυκηναϊκού μας πολιτισμού.
Οι Αρχαιολόγοι εθελοτυφλούν. Το χειρότερο, δε, είναι
ότι κάνουν τον εξής συλλογισμό: «Είναι δυνατόν να έχουμε εδώ το βασιλικό
νεκροταφείο και το ανάκτορο να είναι στο Ξηροκάμπι, για παράδειγμα…»
Τα ίδια έκαναν κάποτε στον αρχαιολόγο Μανώλη Ανδρόνικο. Τον βασάνιζαν… Οι Αρχαιολόγοι, το Κ.Α.Σ., εκλήθησαν εδώ στην Πελλάνα, όταν
τελείωσα την ανασκαφή μου και ζήτησα, όπως είθισται, να συνεχίσω
συνταξιοδοτημένος την ανασκαφή μου δικαιωματικά.
Άρχισαν λοιπόν: "Σου δίνουμε την ανασκαφή, αλλά σου βάζουμε στο κεφάλι
γύρω στους 30 αρχαιολόγους". Οι περισσότεροι εξ αυτών συκοφάντες τους οποίους έσυρα στα δικαστήρια, εξευτελίστηκαν (Θέμελης, Παναγιωτοπούλου, Θέμος).
Τους ρωτώ: «Είναι ανάκτορο στην Πελλάνα;» και αναμένω την
απάντηση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Τι έβγαλαν ως πόρισμα της αυτοψίας: «Η Πελλάνα έχει πολύ σημαντικά
Αρχαία». Ρωτώ πάλι: «Τι θα βάλουμε ως πινακίδα στον περιφραγμένο
αρχαιολογικό χώρο;»
Είναι άραγε αυτή επιστημονική πληρότητα, για να μην πω εντιμότητα…
Τελικά κατέληξαν ότι είναι ...Ελληνιστικός οικισμός!
Και βέβαια προέβησαν στο εξής τερατούργημα: Βρήκαμε ένα
καταπληκτικό τάφο και το Πάσχα του 2002, Μεγάλη Πέμπτη, έφεραν 250 τόνους
νταμαρίσιο χαλίκι και τον κατέχωσαν. Κι ερωτώ σε ποια χώρα του κόσμου
θα καταστρεφόταν ένα μνημείο που ο νόμος προστατεύει. Οι γυναίκες
της Πελλάνας τους πήγαν στα δικαστήρια, έδωσαν αγώνα… Ο πρόεδρος του
Κ.Α.Σ. δεν είχε το θάρρος να αναλάβει την ευθύνη και να τα
προστατεύσει… Προφανώς κατέστρεψαν το μνημείο, έχουν περάσει 10 χρόνια
και δεν το ανοίγουν. Παρόλο που υποσχέθηκαν ότι σε λίγους μήνες θα το
άνοιγαν.
Πολύ σύντομα δημοσιεύω τα ευρήματα της ανασκαφής μου σε τρίτομο σύγγραμμα 1500 σελίδων, στο
οποίο περιέχεται η απόδειξη και η τεκμηρίωση. Περιμένω να πάρουν θέση.
Γιατί σήμερα τους καλούμε να διοργανώσουμε ένα Διεθνές Συνέδριο, αλλά
αρνούνται, διότι ξέρουν περί τίνος πρόκειται.
Ισχυρίζονται καθηγητές, όπως ο Θέμελης, ότι εδώ, στην Πελλάνα υπήρχε
Ελληνιστικός οικισμός οχυρωμένος. Την στιγμή που αυτή η Σπάρτη ήταν
ανοχύρωτη. Δυστυχώς αυτοί είναι οι επιστήμονες στην Ελλάδα. ...Λυπάμαι!»
17. Η διάλεξη του Θ. Σπυρόπουλου στο Παν/μιο Πειραιώς
Την Τετάρτη το απόγευμα, 5 Νοεμβρίου 2003, ο καθηγητής αρχαιολογίας κος Θεόδωρος Σπυρόπουλος έδωσε διάλεξη σε αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιώς (το γνωστό μας ΠΑ.ΠΕΙ.), στην οποία αναφέρθηκε λεπτομερώς στις ανακαλύψεις του αλλά και στις απόψεις του για την Αρχαία Πελλάνα και την Ομηρική Λακεδαίμονα.
Είναι συγκινητικό, λοιπόν, το γεγονός ότι, εκείνο το απόγευμα, πολλοί συμπατριώτες ήρθαν με πούλμαν από το χωριό, όπως και από τα γύρω χωριά, από την Σπάρτη, την Αττική, καθώς και από άλλα μέρη, και έδωσαν το παρόν σε αυτή την σημαντική διάλεξη, η οποία πλαισιώθηκε και από την Εταιρεία Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά, καθώς και από επισήμους της τοπικής μας κοινωνίας που διακρίνονται χαρακτηριστικά στις πρώτες θέσεις. Η βιντεοσκόπηση αυτής της ομιλίας και η επεξεργασία της έγινε από τους δύο συμπατριώτες που αναγράφονται στα δύο βίντεο που ακολουθούν, από τα οποία το δεύτερο περιλαμβάνει επιπροσθέτως, μετά το πέρας της διάλεξης, και μια ενδιαφέρουσα ξενάγηση του καθηγητή στο αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας. Αξίζει, λοιπόν, να δείτε αυτά τα δύο βίντεο που έχουν αναρτηθεί στο Youtube, γιατί παρέχουν συγκεντρωτικά πολλές λεπτομέρειες επί του θέματος, φωτογραφίες ευρημάτων, σχεδιαγράμματα του ανακτορικού χώρου, ιστορικές επισημάνσεις και αρχαιολογικές αναλύσεις κλπ.
Είναι συγκινητικό, λοιπόν, το γεγονός ότι, εκείνο το απόγευμα, πολλοί συμπατριώτες ήρθαν με πούλμαν από το χωριό, όπως και από τα γύρω χωριά, από την Σπάρτη, την Αττική, καθώς και από άλλα μέρη, και έδωσαν το παρόν σε αυτή την σημαντική διάλεξη, η οποία πλαισιώθηκε και από την Εταιρεία Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά, καθώς και από επισήμους της τοπικής μας κοινωνίας που διακρίνονται χαρακτηριστικά στις πρώτες θέσεις. Η βιντεοσκόπηση αυτής της ομιλίας και η επεξεργασία της έγινε από τους δύο συμπατριώτες που αναγράφονται στα δύο βίντεο που ακολουθούν, από τα οποία το δεύτερο περιλαμβάνει επιπροσθέτως, μετά το πέρας της διάλεξης, και μια ενδιαφέρουσα ξενάγηση του καθηγητή στο αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας. Αξίζει, λοιπόν, να δείτε αυτά τα δύο βίντεο που έχουν αναρτηθεί στο Youtube, γιατί παρέχουν συγκεντρωτικά πολλές λεπτομέρειες επί του θέματος, φωτογραφίες ευρημάτων, σχεδιαγράμματα του ανακτορικού χώρου, ιστορικές επισημάνσεις και αρχαιολογικές αναλύσεις κλπ.
Α΄ μέρος (διάλεξη)
Β' μέρος (συνέχεια διάλεξης + ξενάγηση στα αρχαία)
--.--
Επίσης, κρίθηκε σκόπιμο να προστεθεί εδώ κι ένα άλλο σχετικό βίντεο με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 9 Μαρτίου 2002 στην Πελλάνα, οι οποίες περιλαμβάνουν μια ξενάγηση στα αρχαία καθώς και τη διάλεξη του κου Θεόδωρου Σπυρόπουλου σχετικά με την ομηρική Λακεδαίμονα:18. Το τρίτομο έργο "ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ" του καθηγητή Θ. Σπυρόπουλου
Τον Οκτώβριο του 2013 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καρδαμίτσα το τρίτομο έργο (σύνολο σελίδων: 1478) του καθηγητή Αρχαιολογίας κ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου:
ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ
"...η τότε ποτέ ούσα υφ' ηλίω νήσος ιερά..."
(Πλάτωνος, Κριτίας, 115b)
Το βιβλίο μου για την Λακεδαίμονα είναι καρπός μακρού μόχθου,
ανασκαφικού, ερευνητικού και συγγραφικού και συνδρομής πολλών και φίλων.
Ο πυρήνας της συγγραφής αφορά το τιτλοφορούμενο, την Λακεδαίμονα και ό,τι συμπαρομαρτεί, αλλά η έκταση της συγγραφής είναι ευρύτερη και για το δικό μου επιστημονικό έργο και για την έρευνα και βιβλιογραφία πολλών άλλων. Στην παρούσα συγγραφή συμπυκνώνονται έρευνες και μελέτες μας πολλών δεκαετηρίδων, στην Βοιωτία και την Φθιώτιδα, την Αρκαδία και την Λακωνία, τις Κυκλάδες και μάλιστα την Θήρα, την Μινυακή αποικία του Αιγαίου, που διέσωσε, καταχωσθείσα, μέγα απόθεμα του προεκρηξιακού, προμυκηναϊκού, του Ατλαντικού κύκλου και πολιτισμού των Ελλήνων, θεωρώ ότι πρωτεύουσα και Μητροπολιτικό Κέντρο αυτού του κύκλου, που απέκτησε με τους Αργοναύτες περίπου παγκόσμια διάδοση και επέκταση, είναι η ημετέρα Λακεδαίμων, "η υφ ' ηλίω ούσα ποτέ νήσος ιερά", και αυτό αναζητούμε με την διατριβή μας.
Με την βοήθεια του Θεού ένα μέρος του αθλήματος ήχθη εις πέρας, καταγραφή και αφορμή για περαιτέρω έρευνα και αποκαλύψεις, για την άρση και κάθαρση των πολλών στρεβλώσεων και παραχαράξεων της Ιστορίας των Ελλήνων και ου μόνον, για την δικαίωση των δημιουργών και για την προσέγγιση του μορφώματος, οράματος και πραγματικού γεγονότος, της Χρυσής Χιλιετίας, της Aetas Aurea του Ανθρώπινου Γένους, που καταδεικνύεται να έχει Ελληνική Καταγωγή, να είναι Ελληνική Πραγματικότητα. Κατ' αρχήν ευγνώμων Μνήμη σε Σεβαστούς Διδασκάλους και συνεργάτες, πρώτιστα στον Σπύρο Μαρινάτο και τους Νικόλαο Κοντολέοντα, Fritz Schachermeyer, John Chadwick, Pierre Amandry, Siegfried Lauffer και Hans Lauter. [...]
Ο πυρήνας της συγγραφής αφορά το τιτλοφορούμενο, την Λακεδαίμονα και ό,τι συμπαρομαρτεί, αλλά η έκταση της συγγραφής είναι ευρύτερη και για το δικό μου επιστημονικό έργο και για την έρευνα και βιβλιογραφία πολλών άλλων. Στην παρούσα συγγραφή συμπυκνώνονται έρευνες και μελέτες μας πολλών δεκαετηρίδων, στην Βοιωτία και την Φθιώτιδα, την Αρκαδία και την Λακωνία, τις Κυκλάδες και μάλιστα την Θήρα, την Μινυακή αποικία του Αιγαίου, που διέσωσε, καταχωσθείσα, μέγα απόθεμα του προεκρηξιακού, προμυκηναϊκού, του Ατλαντικού κύκλου και πολιτισμού των Ελλήνων, θεωρώ ότι πρωτεύουσα και Μητροπολιτικό Κέντρο αυτού του κύκλου, που απέκτησε με τους Αργοναύτες περίπου παγκόσμια διάδοση και επέκταση, είναι η ημετέρα Λακεδαίμων, "η υφ ' ηλίω ούσα ποτέ νήσος ιερά", και αυτό αναζητούμε με την διατριβή μας.
Με την βοήθεια του Θεού ένα μέρος του αθλήματος ήχθη εις πέρας, καταγραφή και αφορμή για περαιτέρω έρευνα και αποκαλύψεις, για την άρση και κάθαρση των πολλών στρεβλώσεων και παραχαράξεων της Ιστορίας των Ελλήνων και ου μόνον, για την δικαίωση των δημιουργών και για την προσέγγιση του μορφώματος, οράματος και πραγματικού γεγονότος, της Χρυσής Χιλιετίας, της Aetas Aurea του Ανθρώπινου Γένους, που καταδεικνύεται να έχει Ελληνική Καταγωγή, να είναι Ελληνική Πραγματικότητα. Κατ' αρχήν ευγνώμων Μνήμη σε Σεβαστούς Διδασκάλους και συνεργάτες, πρώτιστα στον Σπύρο Μαρινάτο και τους Νικόλαο Κοντολέοντα, Fritz Schachermeyer, John Chadwick, Pierre Amandry, Siegfried Lauffer και Hans Lauter. [...]
19. ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ …η μυστηριώδης νήσος!
Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί μία όσο το δυνατόν περιληπτική παρουσίαση - ελπίζουμε
- τόσο
των βασικών επιστημονικών θέσεων και
απόψεων του καθηγητή Αρχαιολογίας
Θεοδώρου
Σπυρόπουλου
σχετικά με την πανάρχαια ιστορία που
κρύβει η περιοχή της Πελλάνας όσο και
των σπουδαιότερων αρχαιολογικών
ευρημάτων που ανευρέθησαν εκεί συνολικά,
όπως παρουσιάζονται και καταγράφονται
αναλυτικότατα στο πρόσφατο τρίτομο
συγγραφικό του έργο με τίτλο «Λακεδαίμων».
(Σημ.: κάνετε κλικ επάνω στις εικόνες για μεγέθυνση).
Κατ’ αρχάς, βασική θέση του καθηγητή
Αρχαιολογίας Θεοδώρου
Σπυρόπουλου
που διατρέχει
όλο το έργο του αποτελεί η εξής: Οι Μινύες
ήταν δωρικός
πληθυσμός ο οποίος είχε έναν πολύ
ανεπτυγμένο πολιτισμό και κυριαρχούσε
στην Ελλάδα και την Μεσόγειο πολύ πριν
την επικυριαρχία των Μυκηναίων
- Αχαιών, που
ήταν ιωνικός
πληθυσμός, απόγονοι των Πελασγών.
Επομένως, δεν πρέπει να συγχέουμε τον
μυκηναϊκό πολιτισμό με τον πολύ παλαιότερο
μινυακό πολιτισμό, τον οποίο γενικώς
γνωρίζαμε έως τώρα ως «προελληνικό».
Στον μινυακό πολιτισμό ανήκουν και ο
κυκλαδικός της Θήρας αλλά και ο μινωικός
πολιτισμός της Κρήτης. Πολλά αρχαιολογικά
ευρήματα που θεωρούνται πρωτο-μυκηναϊκά
είναι στην πραγματικότητα μινυακά και
αποτελούν αντικείμενα αρπαγής των
πρώτων Μυκηναίων από τους Μινύες, τα
οποία τα σφετερίσθηκαν, όταν κατέλαβαν
την μινυακή επικράτεια μετά την
αποδυνάμωσή της από την έκρηξη του
ηφαιστείου της Θήρας
το 1750 π.Χ. (κατ’ άλλους: το 1628 ή το 1645
π.Χ.). Τέτοια ευρήματα αποτελούν αντικείμενα
που βρέθηκαν, συνήθως άτακτα τοποθετημένα
ή ασύντακτα συσσωρευμένα, σε μυκηναϊκούς
λακκοειδείς τάφους και θεωρήθηκαν
μυκηναϊκά, ενώ ήταν συλημένα από μινυακούς
τάφους. Όταν η μινυακή Ελλάδα καταστρέφεται,
η Κρήτη συνεχίζει να προάγει τον μινυακό
πολιτισμό μέχρι την κατάληψή της από
τους Μυκηναίους γύρω στο 1400 π.Χ. Όταν,
τελικώς, οι Μυκηναίοι κυριάρχησαν των
αντιπάλων τους, χρησιμοποίησαν αναγκαστικά
και κάποιους από τους υποταγμένους
Μινύες ως συμβούλους και τεχνικούς στην
υπηρεσία τους, αφού προέρχονταν από
έναν πολιτισμό ανώτερο από τον δικό
τους. Η παρουσία των τεχνοκρατών
Μινυών στο μυκηναϊκό διοικητικό σύστημα
πιστοποιείται από τους τίτλους που
είναι γραμμένοι στη δική τους διάλεκτο:
λαβαγέτας (= αρχηγός στρατού), επέτας,
wάναξ
(= βασιλιάς) κλπ. Η μεταβατική περίοδος
της προετοιμασίας των Μυκηναίων να
διαδεχθούν το μινυακό πολιτισμό κράτησε
120 έως 150 χρόνια (1750-1600 π.Χ.). Επίσης, η
Τροία είχε μινυακό πληθυσμό, γι’ αυτό
και έγινε από τους Μυκηναίους ο περίφημος
τρωικός πόλεμος (ανάμεσα στο 1230 και το
1186 π.Χ.), ενώ η εξάπλωση των Μινύων έφθανε
και σε αρκετά άλλα μέρη στην Μ. Ασία,
όπως και στην Φοινίκη, την Παλαιστίνη
και την Αίγυπτο, καθώς και στην Ιταλική
χερσόνησο και την Δύση.
Οι Δωριείς, λοιπόν, κατά την μυκηναϊκή
περίοδο ήταν υποδουλωμένοι απόγονοι
του ευγενούς γένους των ελληνόφωνων
Μινυών. Οι Ηρακλείδες,
που ήταν οι ανώτερες τάξεις των Μινυών,
κατάφεραν, ως Αργοναύτες
που ήταν, να καταφύγουν στην Δύση και
αργότερα, μετά από 500 χρόνια, αφού
επέστρεψαν από την Δύση, και όχι από τον
Βορρά, με την περίφημη επιστροφή των
Ηρακλειδών, γνωστή και ως πορεία των
λεγομένων «Λαών
της Θαλάσσης»,
ανακατέλαβαν τα εδάφη των προγόνων τους
απελευθερώνοντας τους υπόδουλους
αδελφούς τους, τους Δωριείς, και ενισχύοντας
την πατρώα τους γη με το δωρικό στοιχείο
τους. Αυτοί οι απόγονοι του Ηρακλή
επέστρεψαν στην περιοχή τους, εκδικούμενοι
την ιεροσυλία των Μυκηναίων και την
παραχάραξη της ιστορίας και του πολιτισμού
τους. Άμεσο αποτέλεσμα ήταν ο μεσογειακός
πολιτισμός να δεχθεί πλέον την οριστική
του διάσπαση σε μικρές ή μεγαλύτερες
ενότητες, εθνικές ή πολιτισμικές.
Η
εποχή του
χαλκού,
επομένως, περιλαμβάνει συνολικά τις
εξής τρεις φάσεις:
1) Μινυακή
περίοδος (3000 - 1750 π.Χ.),
2) Μεταβατική
περίοδος (1750 - 1600 π.Χ.) και
3) Αχαϊκή
ή Μυκηναϊκή
περίοδος (1600 - 1200 π.Χ.).
Η Λακεδαίμων ήταν η πρωτεύουσα των Μινυών κατά την πρώιμη χαλκοκρατία (μινυακή περίοδος, 3η χιλιετία π.Χ.), την εποχή του πολιτισμού που ίδρυσαν οι Μινύες. Ήταν η ιερή πόλη - νήσος της λίμνης, η οποία αποδεδειγμένα πλέον υπήρξε στην σημερινή πεδιάδα της βόρειας Λακωνίας και περιείχε διάφορα νησιά εντός της. Η πόλη αυτή βρίσκεται πλέον θαμμένη στην ιλύ, στην λάσπη, της λίμνης αυτής σε άγνωστη έκταση, καθώς ήταν λιμναία πόλη, πασσαλόπηκτη, με κανάλια και υδάτινους δρόμους. Βυθίσθηκε, λοιπόν, στον πηλό της κοσμικής καταστροφής που μας είναι γνωστή ως κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, λίγο πριν την έκρηξη της Θήρας, κοσμοϊστορικά γεγονότα που έδωσαν την ευκαιρία στους Μυκηναίους να καταλάβουν και εν πολλοίς να σφετερισθούν και να συλήσουν τον χιλιόχρονο πολιτισμό των Μινυών.
Η
Λακεδαίμων υπήρξε η έδρα του μυκηναϊκού
κράτους του Μενελάου με επίκεντρο την
Ακρόπολη, δηλ. τον σημερινό λόφο
Παλαιόκαστρο της Πελλάνας,
καθώς και με συμπληρωματικά στοιχεία
στην περιοχή αυτή: τα κυκλώπεια τείχη,
το ανάκτορο, την υπόγεια πηγή Πελλανίδα
και τους λαξευτούς θολωτούς τάφους στη σημερινή
θέση Πελεκητή της Πελλάνας (τα οποία παρουσιάζονται στην συνέχεια κάπως αναλυτικά).
Ένα
κόσμημα
που βρέθηκε στην κορυφή του Παλαιόκαστρου,
σχήματος περίπου παλάμης, αποτελείται
από χάλκινα στελέχη ελάσματος
επιχρυσωμένου, κατά τόπους εξίτηλου,
ενώ στο κέντρο του έχουν συγκολληθεί
ακτινωτά ελάσματα. Η τεχνολογία της
επιχρύσωσης δημιουργεί ιδιαίτερο
ενδιαφέρον και πιθανόν το αντικείμενο
αυτό προέρχεται από μινυακό θολωτό τάφο
και μαρτυρεί υψηλή τεχνολογία, ενώ
υποκρύπτει κάποιον σημαίνοντα συμβολισμό
λόγω του πεντάκτινου σχήματός του.
Στην
πλαγιά του λόφου βρέθηκε, επίσης, σε
μικρό βάθος ένα πολύτιμο κτέρισμα, μία
χρυσή ατρακτοειδής και κοίλη εσωτερικά
ψήφος
(χάνδρα) από παχύ έλασμα χρυσού με
φατνώματα συρματερής διακόσμησης, που
αποτελούσε μέλος ενός περιδέραιου.
περιοχή βρέθηκε σε
μικρό βάθος ένας σφραγιδόλιθος
αχάτη με παράσταση λέοντος που καταβάλλει
ταύρο, θέμα που συμβολοποιεί την μυκηναϊκή
κυριαρχία στην αλλοτινή επικράτεια του
μινυακού πολιτισμού.
Μέσα στο μέγαρο βρέθηκαν πολλές
πήλινες αγνύθες
σε σχήμα πυραμίδας ή δίσκου, που ανήκουν
στην ίδια εποχή και αποτελούσαν αφιερώματα
στο ναό, οι περισσότερες από τις οποίες
είναι ενεπίγραφες με το γράμμα
Ε, καθώς και ελάχιστες με τα Δ και Α
(αρχικά γράμματα που μας οδηγούν εύκολα
σε μία λατρευτική τριάδα με τα ονόματα:
Ελένη, Δίδυμοι - Διόσκουροι και κάποια
άλλη θεότητα μα αρχικό γράμμα Α, λ.χ.
Απόλλων, αλλά θα μπορούσε να είναι και:
Ελευθώ ή Ειλείθυια, Δήμητρα και Απόλλων).
Πολύ
αργότερα, κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους,
έγινε στην Ακρόπολη ένα ισχυρό στέλεχος του τείχους του φραγκικού πιθανότατα
κάστρου, που έδωσε το σύγχρονο όνομα
στο λόφο: Παλαιόκαστρο. Η ουσιαστική
αλλοίωση του οικιστικού ιστού της
μυκηναϊκής Λακεδαίμονος έγινε πάντως
μόνο στους χρόνους της πρώτης Φραγκοκρατίας
(1204 μ.Χ.), αν όχι και της πρώιμης μεσαιωνικής
Σλαβοκρατίας, όταν οι οικιστές όχι μόνο
οχύρωσαν την κορυφή του λόφου και έκτισαν
κάποιο κτήριο κατοικίας πάνω σε αυτήν,
αλλά έκτισαν και έναν μεγάλο οικισμό
στην νότια πλαγιά και στα χωράφια κάτω
από τον παρακείμενο δρόμο, και το
χειρότερο, εισήλθαν στο μυκηναϊκό Μέγαρο
και τον ναό και αλλοίωσαν τους τοίχους,
τις επιχώσεις και τα λατρευτικά τους
αφιερώματα. Το συνολικό μήκος του
ανεσκαμμένου κυκλώπειου Τείχους
της ανατολικής πλαγιάς του Παλαιόκαστρου
είναι 44 μ., το πλάτος 2,80 - 3,00 μ. και η βάση
του εξωτερικού πύργου του 3,10 x 5,55 μ.
Πιθανόν σε επαφή με το δεξιό μέτωπο του
πύργου υπήρχε πυλίδα του τείχους. Κάποια
στιγμή το τείχος ισοπεδώθηκε, συμπληρώθηκε,
ευθυγραμμίσθηκε και μετετράπη σε δρόμο.
Στη
δυτική πλευρά της νότιας πλαγιάς του
Παλαιόκαστρου βρέθηκε το λεγόμενο
Δυτικό ιερό,
το οποίο ήταν ένα συγκρότημα μυκηναϊκών
κτηρίων, κοντά στο κυκλώπειο τείχος,
που πιθανώς ήταν χώρος στρατωνισμού
των αξιωματικών και στρατιωτών της
φρουράς. Στο κατώφλι του κεντρικού
τμήματος του ιερού βρέθηκε κρυμμένος
θησαυρός 95
νομισμάτων
αργυρών, μέσα σε μικρό αγγείο της
αλεξανδρινής (ελληνιστικής) εποχής, που
πιθανόν απέκρυψε κάποιος ιερέας, φύλακας
ή επιμελητής του ιερού.
Αρχαία
ευρήματα ανακαλύφθηκαν σε χαμηλότερα
σημεία εκατέρωθεν της σημερινής πηγής
«Άσπρης Βρύσης», την οποία δικαιολογημένα
μπορούμε να ταυτίσουμε με την Πελλανίδα
πηγή
και να την συνδέσουμε με το Ασκληπιείο
(και τα δύο αναφέρονται από τον περιηγητή
Παυσανία), ναό ο οποίος δεν θα πρέπει να
βρίσκεται μακριά από αυτή την πηγή. Η
ύπαρξη μυκηναϊκού κτηρίου στην περιοχή
της πηγής, όπως και στον χώρο της νότιας
πλαγιάς της Ακρόπολης, μαρτυρεί την
μεγάλη έκταση της μυκηναϊκής πόλης,
το κυκλώπειο τείχος της οποίας πιθανόν
να σώζεται μετά την πηγή προς τον κάμπο,
όπου ασφαλώς θα επεκτεινόταν για να
περικλείσει την κάτω πόλη και να ενωθεί
με το σκέλος του τείχους της ανατολικής
πλαγιάς. Και μόνο κατ’ εκτίμηση της
φοράς του παραπέμπει σε μία μεγάλη πόλη,
λείψανα της οποίας σώζονται κάτω από
την νότια πλευρά του Παλαιόκαστρου.
Ήταν σύνηθες τα κύρια ιερά ενός τόπου
να ιδρύονται στα ερείπια των μυκηναϊκών
ανακτόρων και οι ναοί στα ερείπια των
μεγάρων. Δεν βρέθηκε ιερό ούτε ναός κατά
τις ανασκαφές στην περιοχή της πηγής.
Το Ασκληπιείο της Πελλάνας, που αναφέρει
ο Παυσανίας, διεδέχθη πιθανότατα ένα
Ασκληπιείο της Λακεδαίμονος, το αρχαιότερο
απ’ όλα, τα οποία ως θεραπευτήρια και
κέντρα ερεύνης, ανήκουν πάντα σε δωρικές
περιοχές. Η μυκηναϊκή πόλη κτίσθηκε
πάνω στο στερεοποιημένο γέμισμα της
λεκάνης της Λακεδαίμονος, ενώ η προηγούμενή
της, η μινυακή πόλη, η ύπαρξη της οποίας
τεκμαίρεται από τα ταφικά και λατρευτικά
μνημεία της κορυφής της Ακρόπολης και
τα αρχιτεκτονικά λείψανα στο βάθος,
κάτω από τα μυκηναϊκά κτιριακά κατάλοιπα
στην νότια πλευρά της Ακρόπολης, βρίσκεται
ασφαλώς πολύ βαθύτερα, κοντά στον
λιγνιτικό ορίζοντα της άλλοτε λίμνης,
που χαρακτηρίζεται από τα επίθετα των
ομηρικών επών: κοίλη
(= βαθειά) και κητώεσσα
(= γεμάτη θαλάσσια κήτη). Ο λογότυπος
«Λακεδαίμων κοίλη και κητώεσσα» έμεινε
στην επική ποίηση, όπως τον γνωρίζουμε
από τα έπη του Ομήρου, ως δηλωτικό της
πόλης, ενώ αρχικά ξεκίνησε ως δηλωτικό
της ευρύτερης περιοχής. Μια πόλη
μεσημβρινή και ενήλιος, έμπροσθεν της
οποίας απλώνεται ο εύφορος κάμπος αλλά
και ο δίαυλος που φέρνει την ευκρασία
των ανέμων από τον ζέφυρο του Λακωνικού
κόλπου, ενώ συγχρόνως ξεδιπλώνεται στα
ανατολικά ο Πάρνωνας με τον παρακείμενο
ρου του Ευρώτα και στα δυτικά το ογκώδες
μεγαλείο του Ταϋγέτου.
Tι μας κρύβουν στο σφραγισμένο τάφο της Πελλάνας;
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας επιδοκιμάζοντας το ένθερμο ενδιαφέρον σας για τις αρχαιότητες της Πελλάνας σας γνωρίζει τα ακόλουθα:
Η 4η επιστολή του Παν. Γεωργακόπουλου για την Αρχαία Πελλάνα
“Με Υπουργική Απόφαση του 11/2004 δεν επιτρέπεται επ’ αόριστον η ανασκαφή στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της Πελλάνας - Έχει ζητηθεί από Δ. Σπάρτης και Π. Πελοποννήσου προστατευτικό έργο στον παρακείμενο χείμαρρο ”
Το Σάββατο, 5 Αυγούστου 2017 και ώρα 7:30΄ μ.μ.
 |
| Υποθετική στάθμη της λίμνης με βάση το σημερινό υψόμετρο στους πρόποδες του λόφου Παλαιόκαστρο |
 |
| ...ταξίδι στο μακρινό παρελθόν: φωτορεαλιστική απεικόνιση της λίμνης |
 |
Πλάγια θέαση της κοιλάδας ψηλά πάνω από τον Πάρνωνα
(κάτω από την νοητή γραμμή Μυστράς - Καστόρειο διακρίνονται (;) προσχώσεις από τον Ταΰγετο προς την κοιλάδα)
|
 |
| ...ταξίδι στο μακρινό παρελθόν: φωτορεαλιστική απεικόνιση της λίμνης |
Η
μυκηναϊκή κυριαρχία, όμως, της Λακεδαίμονος, η οποία ξεκίνησε λίγο μετά την έκρηξη της Θήρας, τελειώνει οριστικά με την επιστροφή
των Ηρακλειδών από την Δύση, οι οποίοι ανακατέλαβαν τα εδάφη των προγόνων τους απελευθερώνοντας τους υπόδουλους αδελφούς τους, τους Δωριείς. Η βόρεια
Λακωνία, ως γνωστόν, έχει σημαντική
γεωγραφική θέση με την εύφορη άνω πεδιάδα
του Ευρώτα αλλά και με τα πλούσια
μεταλλεύματα, κυρίως χαλκούχου
σιδηροπυρίτη, στο όρος Ταΰγετος (που
υπολογίζονται από το ΙΓΜΕ σε 300.000 τόνους).
 |
| Υποθετική στάθμη της λίμνης με βάση το σημερινό υψόμετρο στους πρόποδες του λόφου Παλαιόκαστρο |
 |
| ...ταξίδι στο μακρινό παρελθόν: φωτορεαλιστική απεικόνιση της λίμνης |
Οι
Μινύες εφάρμοζαν στις πόλεις τους το
πολεοδομικό σχέδιο της τρίβαθμης
πόλης: στο
επάνω μέρος έκτιζαν τους θολωτούς τάφους
των ηρώων τους, στη μέση έκτιζαν τα
ανάκτορά
τους και στο κάτω μερος έκτιζαν τις
πόλεις
τους. Το χωροτακτικό σχήμα ήταν, επομένως,
ένα τριμερές,
δηλ. ένα τριαδικό θεολογικό και οργανωτικό
– διοικητικό σχήμα, την κορυφή του
οποίου δεν κατέχει η επίγεια εξουσία,
αλλά η μινυακή θεοκρατία.
Η Λακεδαίμων, αργότερα, γίνεται Θεράπνη
(1050 π.Χ. – 5ος
αι. μ.Χ.) και αποτελεί πλέον την κοιτίδα
των προϊστορικών λατρειών και τελετουργιών,
τον κορυφαίο λατρευτικό χώρο των αρρένων
Διδύμων, και ίσως και της Ελένης, γίνεται
επίκεντρο θεολογίας και τελετουργός.
Το τριμερές ιερό είναι δημιουργία των
Μινυών, διότι οι Μινύες είναι οι προπάτορες
των Δωριέων, τους οποίους το έπος γνωρίζει
ως «τριχάικες».
Οι Μινύες – Δωριείς είναι τριχάικες
και στην αρχιτεκτονική τους (τριμερές
μέγαρο: αίθουσα – πρόδομος – δώμα,
τριμερές ιερό) και στην αριθμητική και
την γεωμετρία τους (μετρητικός πόδας:
1:3 = 0,333…), αλλά και στην κοινωνική ιεραρχία
(άρχοντες – φύλακες – δημιουργοί), στη
φυλετική τους διαίρεση (έστω και
ψευδεπίγραφη: Υλείς – Δυμάνες – Πάμφυλοι)
και στην θεολογία τους (ιερή τριάδα
κ.ά.).
Στην
Λακεδαίμονα – Θεράπνη, που αργότερα
γίνεται γνωστή ως Πελλάνα,
η λατρεία των ηρώων είναι συνεχής στην
περιοχή της και ο ναός της Ελένης και
των Διοσκούρων ιδρύθηκε μέσα στο
ερειπωμένο μυκηναϊκό ανάκτορο. Το
μυκηναϊκό ανάκτορο, όμως, δεν βρέθηκε
στην κορυφή της Ακρόπολης, όπως θα
περιμέναμε από τα καθιερωμένα μυκηναϊκά
πρότυπα (Μυκήνες, Τίρυνς, Αθήνα, Πύλος).
Το ανάκτορο δεν βρέθηκε στην κορυφή της
Ακρόπολης αλλά στο μέσον της! Και η
επιλογή αυτή ήταν μινυακή, αφού οι Μινύες
αφιέρωναν τα υψίπεδα στους θεούς
(ουσιαστικά στον Θεό, τον Ένα Θεό) και
τους ήρωές
τους, στα ιερά του Θεού και τους τάφους
των μεγάλων ηρώων και ηγεμόνων
τους. Η ηρωολατρία ξεκινά στην μινυακή
Λακεδαίμονα και χάρη στη δική της
κληρονομιά εδραιώνεται στην Δωρική
Σπάρτη και τη Λακωνία.
Ο
ήρωας Υάκινθος
(πρβλ. το επένθημα -νθ-), για παράδειγμα,
είναι μινυακός και όχι προελληνικός
ήρωας, λατρεύεται στις Αμύκλες
από τους Δωριείς, απογόνους των Μινυών,
και όχι από τους Αχαιούς. Αργότερα, όμως,
τα δύο φύλα συμβιβάστηκαν σε μία κοινή
λατρεία, του Υακίνθου και του Απόλλωνος,
δημιουργώντας τον πρώτο συγκρητισμό
ανάμεσα σε δύο φύλα, τους Δωριείς και
τους Αχαιούς, που παρά την εχθρότητά
τους συμβιώνουν εκεί αλλά και αλλού. Ο
Υάκινθος είναι αυθεντικά ο Θεραπναίος
και όχι ο Απόλλων, ο Υάκινθος έκανε τον
Απόλλωνα Θεραπναίο και την Θεράπνη
Απολλώνεια. Οι Ηρακλείδες δεν κατάφεραν
να εξαλείψουν την ισχυρή αχαϊκή κοινότητα
των Αμυκλών ούτε το δουλοκρατικό και
γεωκτητικό καθεστώς και ιερατείο της
Σπάρτης. [Στην
ελληνική μυθολογία ο Απόλλων σκότωσε
άθελά του με τον δίσκο του τον Υάκινθο.
Η κληρονομιά του, όμως, δεν χάθηκε, το
αίμα του μπήκε στο λουλούδι που πήρε το
όνομά του, τον υάκινθο, που είναι το
κόκκινο κρίνο του Αιγαίου (lilium
chalcedonium),
και όχι της Ανατολής, όχι δηλ. το ζουμπούλι
(hyacinthus
orientalis).
Ο κύκνος ήταν το ιερό πτηνό του Υάκινθου,
και όχι του Απόλλωνα, του οποίου όμως
έγινε αργότερα το ιερό του πτηνό εξ
υποκλοπής.]
Η
Λακεδαίμων είναι το επίκεντρο και της
Αργοναυτικής
εποποιίας, στην οποία μετέχουν οι ήρωές
της, αλλά και επίκεντρο της μινυακής
καλλιτεχνίας και της τεχνολογίας
(υδραυλική μηχανική: αποστράγγιση
λιμνών, μεταλλουργία, ναυπηγική,
ναυσιπλοΐα, θολωτοί τάφοι κλπ.). Είναι
πιθανόν ότι Μινύες της Διασποράς είχαν
εγκατασταθεί ως τεχνοκράτες, εκπολιτιστές
και ιδρυτές δυναστικών οίκων στην
Ευρώπη, στην Σουμέρ, στην Αίγυπτο, στην
Κρήτη, στην Τροία, στην Δύση, στον Εύξεινο
πόντο κ.ά.
Η
ίδια η Λακεδαίμων και η αρχική Σπάρτη
έμειναν ιεροί χώροι, οι Θεράπνες της
Λακωνικής, αφιερωμένες η μεν πρώτη στην
λατρεία της Ελένης, των Διοσκούρων και
του Ασκληπιού, ενώ η δεύτερη στην λατρεία
της Ελένης και του Μενελάου. Το ανάκτορο
Μενελάιον,
που βρέθηκε κοντά στην σημερινή Σπάρτη,
καταστρέφεται γύρω στο 1200 π.Χ. και
εγκαταλείπεται. Κάποιοι από τους
κατοίκους του ίσως συνετέλεσαν στην
ίδρυση της νέας πρωτεύουσας της Λακωνίας,
της Σπάρτης. Η Σπάρτη
που ξέρουμε, η δωρική Σπάρτη δεν υπήρχε
στα μυκηναϊκά χρόνια, κτίσθηκε ανάμεσα
στο 1200 και το 1050 π.Χ. και ιδρύθηκε ως
πρωτεύουσα με την αυθεντική Λυκούργειο
Ρήτρα.
Η
μινυακή ταυτότητα της Λακεδαίμονος δεν
είναι, όμως, η μόνη ανατρεπτική άποψη
του καθηγητή Θ. Σπυρόπουλου σχετικά με
τις ως τώρα κλασικά παραδεδομένες ιστορικές
και αρχαιολογικές απόψεις. Υπάρχει και ένα
δεύτερο, πολύ πιο τολμηρό, επίπεδο
ιστορικής προσέγγισης, που, όπως
φανερώνεται ήδη από τον τίτλο του βιβλίου
του, φθάνει μέχρι την περίφημη Ατλαντίδα
που περιγράφει ο Πλάτων!
Τρία είναι τα βασικά στοιχεία στην
περιγραφή της Ατλαντίδας από τον Πλάτωνα
που μπορούν να ταυτιστούν με την
Λακεδαίμονα: η νήσος,
ο πόντος
και το πέλαγος.
Η ατλαντική νήσος, λοιπόν, που καταβυθίστηκε
από την λάσπη μετά από τρομερούς σεισμούς
και κατακλυσμούς ήταν η Λακεδαίμων
(λακ- = λίμνη + δαίμων = μικρός θεός), η Νήσος Ιερά,
κατά την έκφραση του Πλάτωνα, ο πόντος
ήταν η λιμνοθάλασσα
που την περιέβαλλε και το ατλαντικό
πέλαγος ήταν ο πλωτός Ευρώτας
προς την νότια Λακωνία και την Μεσόγειο.
Επιπλέον, το στόμιον
της Ατλαντίδας ήταν το σημείο πριν από
το στενό πέρασμα
(στο σημερινό χωριό Καραβάς λίγο πριν την Σπάρτη)
του λιμναίου νερού προς την νότια
Λακωνία, ενώ οι Ηράκλειες
στήλες
εικάζεται ότι ήταν δύο κίονες
– στήλες που ευρίσκονταν ως οροθεσίες
στην περιοχή του βουνού Θόρνακας (εκεί που έχει απότομες κάθετες πλαγιές και δίπλα τους περνά ο Παραευρώτειος με τις γέφυρές του προς Σπάρτη).
 |
| Οι Πελλανιώτες συνεργάτες του καθηγητή ανασκαφέα με τον βοηθό του αριστερά |
.
Στο
Παλαιόκαστρο
βρέθηκαν, κοντά στην κορυφή του, οι
βάσεις από τέσσερις θολωτούς
κτιστούς τάφους,
εποχής 2800-1750 π.Χ. Τα αρχαιολογικά ευρήματα
δείχνουν ότι αργότερα από την εποχή
αυτή ετάφησαν εκεί (εκτός ή και εντός
των θολωτών τάφων) μέσα σε λάκκους ή σε
κιβωτιόσχημους τάφους (σαν ορθογώνιες
θήκες) άλλα άτομα, οι «εισβολείς» στην
περιοχή, και μάλιστα τοποθετήθηκαν
στους τάφους τους αντικείμενα που
ανηρπάγησαν από τους τάφους των προκατόχων
τους. Αυτός ο τρόπος εγκατάστασής τους
στο χώρο μαρτυρεί ότι δεν σεβάστηκαν
τους προηγούμενους χρήστες τους, εσύλησαν
το περιεχόμενο των παλαιότερων τάφων,
τοποθετώντας το στους δικούς τους τάφους
και έκτισαν κάποια κτίσματα πάνω στους
άλλοτε θολωτούς τάφους. Όλα αυτά μαρτυρούν
«ασέβεια», εχθρότητα και κατοχή ενός
χώρου, που για τους προηγούμενους
κατόχους υπήρξε ασφαλώς χώρος μεγάλης
σπουδαιότητας. Αυτό που φαίνεται,
γενικώς, ότι δεν ήθελαν ή δεν κατάφεραν
να ακολουθήσουν οι Μυκηναίοι είναι η
μινυακή θεολογία. Απόδειξη είναι η
καταστροφή του μινυακού ιερού στην
κορυφή αυτή και η βάναυση μετατροπή της
σε νεκροταφείο για τους άρχοντές τους.
Αν οι Μυκηναίοι πίστευαν στον ίδιο θεό
με τους Μινύες, θα άφηναν άθικτη την
ιερή κορυφή και το σεπτότερο των ιδρυμάτων
τους. Η πράξη τους αυτή θα δημιούργησε
ασφαλώς μια διηνεκή υποθήκη αντιπαλότητας
και μίσους με τους Μινύες.
Οι θολωτοί
τάφοι υπ’ αριθμ. 2 και 3 πλην της μετρικής
και κατασκευαστικής τους ταυτότητας,
έχουν και μια ιδιαιτερότητα: ενώνονται
μεταξύ τους, ουσιαστικά συμφύονται στην
ένωσή τους με διαπλοκή των λίθων (δίνοντας
το σχήμα του πλάγιου οκτώ, του απείρου). Η γεωμετρία αυτή είναι αξιοπρόσεκτη
και ενέχει αναμφίβολα έναν εγγενή
συμβολισμό, που μπορεί να αναχθεί στον
μινυακό δυϊσμό που εκπροσωπούν οι Μινύες
Δίδυμοι (η παράδοση του θέλει να ζουν
μία ημέρα υπό την γην και μία ημέρα υπό
τον φωτεινό ήλιο).
Ενώ
οι Μινύες ανήγειραν στην κορυφή της
Ακρόπολης ένα κυκλικό κτήριο, γύρω από
το οποίο προέκυψαν στοιχεία έμπυρης
θυσίας ζώων και λατρείας, ένα τελετουργικό
ιερό, δηλ. ένα ναό προς τιμήν του θεού
τους, οι Μυκηναίοι «εμίαναν» τον χώρο
αυτό θάπτοντας εκεί τους βασιλείς τους.
Η πράξη αυτή ενείχε έναν εθνικό συμβολισμό,
μια θεολογική ανατροπή και μια ιστορική
υποθήκη. Οι δεύτεροι τη τάξει νεκροί
ετάφησαν σε πρόχειρους κιβωτιόσχημους
τάφους ή πίθους στο άλλοτε νεκροταφείο
των μινυακών θόλων και κάποιοι άλλοι
στον αντίστοιχο οικισμό στην νότια
πλευρά της Ακρόπολης. Όταν, λοιπόν, η
χρήση των θολωτών κτιστών τάφων
διακόπτεται, εγκαθίσταται στην κορυφή
της Ακρόπολης το μυκηναϊκό νεκροταφείο
του μεγάλου λακκοειδούς τάφου και των
μικρότερων ατομικών κιβωτιόσχημων
τάφων, τα κτερίσματα των οποίων προέρχονται
από σύληση μινυακών τάφων. Ο μεγάλος
λακκοειδής
τάφος στην
κορυφή του Παλαιόκαστρου της πρώιμης
μυκηναϊκής περιόδου, πλευράς 4,90 μ. και
βάθους 3,05 μ., είναι από τους μεγαλύτερους
στον τύπο του στην περίοδο αυτή, σκάφτηκε
περί το 1720 π.Χ. και διήρκεσε μέχρι το
1600 π.Χ., όταν σκάφτηκαν στην Πελεκητή οι
πρώτοι βασιλικοί τάφοι αλλά και στην
θέση Τρυπόρραχη
αντίστοιχα οι κοινοί τάφοι. Στην
Τρυπόρραχη ήταν το αστικό νεκροταφείο
με τους κοινούς τάφους, όχι μακριά από
βασιλικό νεκροταφείο της Πελεκητής,
και αρχικά θα αποτελούσε ασφαλώς μία
νήσο στην λίμνη της Λακεδαίμονος των
μινυακών χρόνων.
Ένα
κόσμημα
που βρέθηκε στην κορυφή του Παλαιόκαστρου,
σχήματος περίπου παλάμης, αποτελείται
από χάλκινα στελέχη ελάσματος
επιχρυσωμένου, κατά τόπους εξίτηλου,
ενώ στο κέντρο του έχουν συγκολληθεί
ακτινωτά ελάσματα. Η τεχνολογία της
επιχρύσωσης δημιουργεί ιδιαίτερο
ενδιαφέρον και πιθανόν το αντικείμενο
αυτό προέρχεται από μινυακό θολωτό τάφο
και μαρτυρεί υψηλή τεχνολογία, ενώ
υποκρύπτει κάποιον σημαίνοντα συμβολισμό
λόγω του πεντάκτινου σχήματός του.Στην
πλαγιά του λόφου βρέθηκε, επίσης, σε
μικρό βάθος ένα πολύτιμο κτέρισμα, μία
χρυσή ατρακτοειδής και κοίλη εσωτερικά
ψήφος
(χάνδρα) από παχύ έλασμα χρυσού με
φατνώματα συρματερής διακόσμησης, που
αποτελούσε μέλος ενός περιδέραιου.
Επίσης, στην ίδια
Επιπλέον, βρέθηκε
επιγραφή πάνω σε πήλινη λεκανίδα με
τύπο γραμμάτων των ρωμαϊκών χρόνων (2ος
- 3ος
αι. μ.Χ.): …ΑΚΛΕΙΔ…
και η πιθανότερη συμπλήρωσή της είναι:
ΗΡ]ΑΚΛΕΙΔ[ΑΙC
(= Ηρακλείδαις ή Ηρακλείδαι ή Ηρακλειδών),
όπως επίσης και άλλη εγχάρακτη επιγραφή
επάνω σε θραύσμα λεκάνης ή κρατήρα με
γραφή προς τα αριστερά: ΗΡΑΚΛΕΕΣ
(= Ηρακλής ή Ηρακλείς).
Στη
πλαγιά του Παλαιόκαστρου, όμως, και όχι
στην κορυφή του, βρέθηκε, όπως αναφέρθηκε
προηγουμένως, το μυκηναϊκό Ανάκτορο
με διαστάσεις 13,80 x 37 μ. ή πιο αναλυτικά:
η αίθουσα 13,80 x 10,50 μ., ο πρόδομος 13,80 x 5,50
μ. και το μέγαρο 13,80 x 11 μ. Η εσωτερική του
διαίρεση θυμίζει το ανάκτορο της
Τίρυνθας και όχι των Μυκηνών ή της Πύλου.
Το ανάκτορο αυτό, όμως, αργότερα
καταστράφηκε και έγινε παρανάλωμα πυρός
και η αιτία φαίνεται ότι ήταν η εκδίκηση
κατά την επιστροφή των Ηρακλειδών.
Ακριβώς στο μέσον του μεγάρου, κατά την
ανασκαφή, βρέθηκαν δύο τοίχοι ενός
μικρού Ναού
των (πρωτο)γεωμετρικών χρόνων (1100 π.Χ.)
με περίπου αριθμητική ακρίβεια και
γεωμετρική χωροθέτηση, ενώ πιθανώς θα
ήταν ορατοί γύρω του και οι τοίχοι του
μεγάρου ως περίβολος του ναού, αν όχι
ως λειτουργικό του συμπλήρωμα, δηλ. ως
στοές.
Μέσα στο μέγαρο βρέθηκαν πολλές
πήλινες αγνύθες
σε σχήμα πυραμίδας ή δίσκου, που ανήκουν
στην ίδια εποχή και αποτελούσαν αφιερώματα
στο ναό, οι περισσότερες από τις οποίες
είναι ενεπίγραφες με το γράμμα
Ε, καθώς και ελάχιστες με τα Δ και Α
(αρχικά γράμματα που μας οδηγούν εύκολα
σε μία λατρευτική τριάδα με τα ονόματα:
Ελένη, Δίδυμοι - Διόσκουροι και κάποια
άλλη θεότητα μα αρχικό γράμμα Α, λ.χ.
Απόλλων, αλλά θα μπορούσε να είναι και:
Ελευθώ ή Ειλείθυια, Δήμητρα και Απόλλων).
Πολύ
αργότερα, κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους,
έγινε στην Ακρόπολη ένα ισχυρό στέλεχος του τείχους του φραγκικού πιθανότατα
κάστρου, που έδωσε το σύγχρονο όνομα
στο λόφο: Παλαιόκαστρο. Η ουσιαστική
αλλοίωση του οικιστικού ιστού της
μυκηναϊκής Λακεδαίμονος έγινε πάντως
μόνο στους χρόνους της πρώτης Φραγκοκρατίας
(1204 μ.Χ.), αν όχι και της πρώιμης μεσαιωνικής
Σλαβοκρατίας, όταν οι οικιστές όχι μόνο
οχύρωσαν την κορυφή του λόφου και έκτισαν
κάποιο κτήριο κατοικίας πάνω σε αυτήν,
αλλά έκτισαν και έναν μεγάλο οικισμό
στην νότια πλαγιά και στα χωράφια κάτω
από τον παρακείμενο δρόμο, και το
χειρότερο, εισήλθαν στο μυκηναϊκό Μέγαρο
και τον ναό και αλλοίωσαν τους τοίχους,
τις επιχώσεις και τα λατρευτικά τους
αφιερώματα. Το συνολικό μήκος του
ανεσκαμμένου κυκλώπειου Τείχους
της ανατολικής πλαγιάς του Παλαιόκαστρου
είναι 44 μ., το πλάτος 2,80 - 3,00 μ. και η βάση
του εξωτερικού πύργου του 3,10 x 5,55 μ.
Πιθανόν σε επαφή με το δεξιό μέτωπο του
πύργου υπήρχε πυλίδα του τείχους. Κάποια
στιγμή το τείχος ισοπεδώθηκε, συμπληρώθηκε,
ευθυγραμμίσθηκε και μετετράπη σε δρόμο.
Στη
θέση Πελεκητή
της Πελλάνας βρέθηκαν πέντε λαξευτοί
θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι.
Κανένας ομοειδής θολωτός λαξευτός τάφος
σε όλη την Ελλάδα δεν έφθασε το μέγεθος
εκείνων της Πελλάνας. Ο μεγάλος θολωτός
τάφος, με εσωτερική μείζονα διάμετρο
10,10 μ. (στον επόμενο μεγαλύτερο, στο
Παλαιόκαστρο Γορτυνίας, είναι περίπου
8 μ.) κατασκευάσθηκε περί το 1600 π.Χ. Γιατί
η Λακεδαίμων έχει δύο τάφους ηγεμονικούς
(εκτός των υπολοίπων); Ήταν και οι δύο
βασιλικοί τάφοι και θα μπορούσε να
υποστηριχθεί ότι αντιστοιχούσαν σε δύο
βασιλικές οικογένειες στην μυκηναϊκή
Λακεδαίμονα (πρβλ. Σπάρτη: διπλή βασιλεία,
δύο βασιλικά νεκροταφεία – Διόσκουροι
της Θεράπνης: διπλοί θολωτοί τάφοι).
Στον θολωτό τάφο 4 βρέθηκε κρυμμένος
θησαυρός από 14
νομίσματα
βυζαντινά του 608 - 609 μ.Χ. σε άριστη
κατάσταση. Ο τάφος 5, που ανακαλύφθηκε πιο πρόσφατα, είναι ο μοναδικός
στο είδος του βαθμιδωτός - επικλινής (στον διάδρομό του) λαξευτός βασιλικός τάφος στον κόσμο, στις πλευρές του οποίου υπάρχουν δύο εντοιχισμένοι μικροί τάφοι (όπως π.χ. στις κατακόμβες), και μάλιστα ασύλητοι, πιθανώς αξιωματούχων. Η είσοδός του, όμως, μπαζώθηκε εσπευσμένα με τόνους αμμοχάλικου από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και παραμένει μέχρι σήμερα σε αυτή την κατάσταση!
20. Φλέβα χρυσού η ανακάλυψη του Θ. Σπυρόπουλου στην Πελλάνα
Δημοσιεύθηκε στις 10/5/2014 στο notospress.gr
Τα παιδιά της Πελλάνας μαζί με την Proud To Be A Spartan Pictures παρουσιάζουν για μια ακόμη φορά ένα νέο μουσικό ντοκιμαντέρ με τίτλο: «ΓΚΡΕΜΙΣΤΕ ΤΑ ΤΕΙΧΗ – Η ΠΕΛΛΑΝΑ ΕΙΝΑΙ ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ», αφιερωμένο στον μεγάλο δάσκαλο και κορυφαίο Έλληνα αρχαιολόγο του 21ου αιώνα κο Θεόδωρο Σπυρόπουλο και στο ανασκαφικό του έργο. Το αποκαλυπτικό αυτό ντοκιμαντέρ προβάλλει φωτογραφίες που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, που περιέχει και το γνωστό πλέον βιντεάκι με το μοναδικό στο είδος του βαθμιδωτό λαξευτό βασιλικό τάφο στον κόσμο, ο οποίος μπαζώθηκε με τον πιο απάνθρωπο και βάρβαρο τρόπο κάτω από 250 τόνους ακατέργαστου υλικού και μπάζα και το οποίο χαρακτηρίστηκε από τον ελληνικό τύπο και τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ως «η μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη του αιώνα, η οποία καταστράφηκε εν μιά νυκτί». Καθώς επίσης μοναδικά ευρήματα από μια σειρά ανθρώπινων σκελετών γιγαντιαίων διαστάσεων, που κυμαίνονται από 2 έως 2.50 μ. ύψος ο καθένας και βρέθηκαν στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της αρχαίας Πελλάνας.
Επίσης, δεν θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητες και οι σπουδαίες ανακαλύψεις της εξαίρετης αρχαιολόγου κας Αδαμαντίας Βασιλογάμβρου, η οποία εν έτει 2008 έκανε την ανεύρεση, για πρώτη φορά στη Λακωνία, ενεπίγραφης πήλινης πινακίδας σε Γραμμική Γραφή Β και έστρεψε το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων στον αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Βασιλείου Ξηροκαμπίου, μια χαμηλή λοφοσειρά στο νοτιοδυτικό τμήμα της πεδιάδας της Σπάρτης, σε απόσταση περίπου 12 χλμ. από την πόλη. Πολύ γρήγορα η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως άλλες 4 πινακίδες Γραμμικής Β, καθώς κι ένα οικοδόμημα του 14ου αι. π.Χ. με επτά δωμάτια, όπου ανακαλύφθηκαν πάνω από 17 ξίφη μέσα σε κιβώτιο κολλημένα μεταξύ τους εξαιτίας μεγάλων θερμοκρασιών (προφανώς από πυρκαγιά) κ.ά.
Ενώ τα επίσημα χείλη της επιστημονικής κοινότητας δεν έχουν αποφανθεί ακόμα ή καταλήξει αν τα ευρήματα αυτά ανήκουν σε ανάκτορο, αν και τα πρώτα στοιχεία δημιουργούν αυτή την αισιοδοξία, κάποιοι ενθουσιώδεις αρχαιολόγοι από την άλλη πλευρά, παρέα με κάποιους αδαείς δημοσιογράφους βιάστηκαν να το βαφτίσουν «Σπάρτη του Μενελάου» (!), χωρίς βέβαια να έχουν εντοπιστεί γύρω από το λόφο του Ξηροκαμπίου βασιλικοί τάφοι, κυκλώπεια τείχη ή ανάκτορα, αδιάσειστες αποδείξεις που να καταδεικνύουν την μεγαλοπρέπεια ενός ανακτορικού κέντρου, κάτι ανάλογα με εκείνα που είχαν βρεθεί στην Τροία, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στην Πύλο και στην Πελλάνα, θέτοντας σοβαρά σε αμφισβήτηση ακόμη και την ύπαρξη του ομηρικού βασιλείου της ΦΑΡΙΔΟΣ.
Ο ποιητής Όμηρος αναφέρει σαφέστατα στην ΙΛΙΑΔΑ πως την εποχή εκείνη υπήρχαν 10 πόλεις «…οι δε είχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν, Φαρίν τε Σπάρτην τε πολυτρήρωνά τε Μέσσην, Βρυσειάς τα ενέμοντο και Βρυσειάς τ᾽ ἐνέμοντο καὶ Αὐγειὰς ἐρατεινάς, οἵ τ᾽ αρ᾽ Ἀμύκλας εἶχον Ἕλος τ᾽ ἔφαλον πτολίεθρον, οἵ τε Λάαν εἶχον ἠδ᾽ Οἴτυλον ἀμφενέμοντο …» (Ομήρου Ιλιάδα, ραψωδία Β, στίχοι 581 – 585). Τις πόλεις αυτές τις συναντάμε ακόμα και στις μέρες μας είτε ως μικρά χωριά, είτε απλά ως τοπωνύμια. Η μοναδική πόλη που δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη και αποτελούσε πονοκέφαλο όχι μόνο για τους ιστορικούς και περιηγητές, αλλά και για τους ίδιους τους αρχαιολόγους ήταν η Λακεδαίμων. Ο Όμηρος δίνει στην Λακεδαίμονα δύο επίθετα «κοίλην» και «κητώεσσαν». Το κοίλην είναι εύκολο να εξηγηθεί, πρόκειται για μια περιοχή που μοιάζει με γούβα. Το κητώεσσαν όμως σημαίνει γεμάτη με κήτη, δηλαδή θαλάσσια θηλαστικά (δελφίνια, φώκιες κ.ά.). Οι γεωτρήσεις, τα τελευταία χρόνια, απέδειξαν ότι το υπόστρωμα στην Λακεδαίμονα είναι πλούσιο σε λιγνίτη. Πλην του λιγνιτικού στρώματος υπάρχουν και τα απολιθώματα των κητών.
Σύμφωνα με τον κο Σπυρόπουλο προς το τέλος της εποχής των παγετώνων και αφού ξεκίνησε η σταδιακή τήξη των πάγων κατά τη διάρκεια του Πλειστόκαινου, ο ελληνικός χώρος άρχισε να αναδύεται σιγά σιγά από τη θάλασσα της Μεσογείου και να σχηματίζονται τμήματα ξηράς. Από το φαινόμενο αυτό δημιουργήθηκαν τεράστιες λιμνοθάλασσες. Μία από αυτές παρέμεινε έως το 1750 π.Χ. και ήταν η λίμνη της Λακεδαίμονος «Η ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ», η οποία έφθανε από την Πελλάνα έως το Γύθειο, ενώ ο ποταμός Ευρώτας ήταν πλωτός μέχρι τη θάλασσα.
Ο χρόνος θα δείξει τελικά, αν ο κ. Σπυρόπουλος είχε δίκιο ή όχι, και όσοι τον αμφισβητούν ας βγουν με το ονοματεπώνυμό τους και όχι να κρύβονται μέσα στα καφενεία, όπως συνηθίζεται άλλωστε στην Ελλάδα, και να τον διαψεύσουν δημόσια, γιατί ο μόνος που μπορεί να τον διαψεύσει ή καλύτερα να τον κρίνει είναι η ίδια η Ιστορία και κανένας άλλος. Εκτός από αντίζηλους που είχε αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια, και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τον συκοφαντούσαν, ενώ καταπολεμήθηκε βάναυσα και από το σύστημα, έχει αποκτήσει και φανατικό κοινό, ένας από αυτούς τους ένθερμους υποστηρικτές είναι και ο πρώην υπουργός και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής» κ. Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης, ο οποίος σ’ ένα απόσπασμα από το άρθρο του στο Βήμα της Κυριακής με τον τίτλο: «Το Ανάκτορο του Μενελάου διχάζει» στις 23/2/2003, μας παραθέτει πως είναι πλέον πεπεισμένος ότι η ομηρική Λακεδαίμων ευρέθη: «Ανεξάρτητα όμως από αυτό που ανάγεται στη σφαίρα της επιστημονικής ανάλυσης είναι γεγονός ότι η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή από το 1830 αναζητούσε το ανάκτορο του Μενελάου στη μυκηναϊκή Σπάρτη, δηλαδή στο ύψωμα της Κοκκινόραχης, όπου υπήρχε ιερό του Μενελάου και της Ελένης, ιδρυμένο περί το 700 π. Χ. Ανάκτορο όμως δεν ευρέθη εκεί που να ταιριάζει σ' έναν Μενέλαο! Ούτε βασιλικοί τάφοι βρέθηκαν εκεί ή αλλού στη Λακωνία, ούτε κυκλώπεια τείχη, ούτε μέγαρο με ιερά και αποθήκες, τίποτα από αυτά που χαρακτηρίζουν ένα μυκηναϊκό κέντρο και μάλιστα ένα ανάκτορο ανάλογο του Ατρείδη Μενελάου. Όλα όμως αυτά βρέθηκαν κοντά στη σημερινή Πελλάνα, που κατά τον Σπυρόπουλο, που επικαλείται τον Όμηρο, είναι η Ομηρική Λακεδαίμων - που υπήρξε η πρωτεύουσα του Μενελάου».
Όλες αυτές οι κυκλώπειες και μυστηριώδεις κατασκευές μας βάζουν σε σκέψεις, η κατασκευή λαξευτού τάφου προϋποθέτει μεγάλες τεχνικές γνώσεις, κατασκευαστική εμπειρία και μακροχρόνια εργασία και οικοδομικά μέσα υψηλά. Παρότι η σύγχρονη τεχνολογία έχει φθάσει σε απίστευτα ύψη, όμως εξακολουθούν να προβληματίζουν τους ειδικούς, για το αν οι πολιτισμοί εκείνοι κατοικήθηκαν από εξωγήινους ή γίγαντες, με αποτέλεσμα να υποπίπτουν συνεχώς σε λανθασμένα και ανυπόστατα συμπεράσματα. Γι’ αυτό ο δάσκαλος μάς δίδαξε να ερευνούμε και να ετυμολογούμε τα πανάρχαια τοπωνύμια που μας προσφέρει μέσα από τα σπλάχνα της η ελληνική γη και όχι να κολλάμε σε εγκαταλειμμένες, εδώ και εκατοντάδων ετών, θεωρίες όπως είναι της απαρχαιωμένης Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής, οι οποίοι Άγγλοι αρχαιολόγοι ισχυρίζονται, με το έτσι θέλω, ότι το ανάκτορο του Μενελάου και της Ελένης βρίσκεται στην σημερινή Σπάρτη δίχως να υπάρχουν χειροπιαστά στοιχεία για να καταδείξουν την ορθότητα των επιχειρημάτων τους, και κατά συνέπεια όλες αυτές οι θεωρίες χαρακτηρίστηκαν αβάσιμες και έχουν απορριφθεί από την επιστημονική κοινότητα.
Η χώρα μας, η Ελλάς, εκτός από γεωγραφικός είναι και ένας απέραντος «μυθολογικός» χάρτης, όπου οι αρχαίοι ημών πρόγονοι φρόντισαν να κρυπτογραφήσουν όλη την Ιστορία του πολιτισμού τους χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της φύσεως ως σημείο αναφοράς, όπως ήταν για παράδειγμα ο ήλιος, η σελήνη, πλανήτες, αστρικά νεφελώματα, βουνά, ποτάμια, λίμνες, πελάγη, νησιά, δάση, το ζωικό βασίλειο ακόμα και ανθρώπινα συναισθήματα όπως ήταν ο εγκέφαλος, η ψυχή κτλ, μετατρέποντας το καθένα σε ξεχωριστές οντότητες ή αλλιώς θεότητες. Η όλη διαδικασία είχε ως σκοπό την διαφύλαξη των αρχείων ενός κράτους ή στοιχεία για την προέλευση μιας φυλής από τυχόν λεηλασία ή τον αφανισμό του πολιτισμού τους, ούτως ώστε οι μεταγενέστερες γενεές να έχουν άμεση πρόσβαση στις χαμένες γνώσεις σπάζοντας τους κώδικες που ήταν καλά κρυμμένες μέσα από την παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα.
Για την Ιστορία είπαμε πολλά για τον σπουδαίο αυτόν άνδρα δεν είπαμε το παραμικρό. Τον κο Θεόδωρο Σπυρόπουλο έχουμε ακουστά μονάχα το όνομά του, αλλά κανείς ή τουλάχιστον ελάχιστοι γνωρίζουν τι ακριβώς έχει πετύχει στην μακρόχρονη και πλούσια καριέρα του ως αρχαιολόγος και πόσα ακόμα μπορεί να μας διδάξει. Είναι Δρ. αρχαιολογίας με πολλές διακρίσεις στο ενεργητικό του, οι οποίες περγαμηνές ξεπερνάνε ακόμα και το λαμπρό ανασκαφικό του έργο. Είναι:
- ανασκαφέας Αρχαιολόγος
- επίκουρος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
- μέλος της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρίας
- μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου
- επίτιμο μέλος στην Εταιρία Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά
- μπίτιμος δημότης Πελλάνας (πρώην Δήμος Πελλάνας) και
- συγγραφέας βιβλίων και μελετών που έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά όπως είναι: Αρχαιολογικό Δελτίο, Τρίτο Μάτι, Αερωπός, Δαυλός, Sparta in Laconia, Corpus κ.ά.
- ανασκαφέας Αρχαιολόγος
- επίκουρος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
- μέλος της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρίας
- μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου
- επίτιμο μέλος στην Εταιρία Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά
- μπίτιμος δημότης Πελλάνας (πρώην Δήμος Πελλάνας) και
- συγγραφέας βιβλίων και μελετών που έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά όπως είναι: Αρχαιολογικό Δελτίο, Τρίτο Μάτι, Αερωπός, Δαυλός, Sparta in Laconia, Corpus κ.ά.
Υπήρξε μαθητής του μεγάλου αρχαιολόγου Σπύρου Μαρινάτου και μαζί με τον δάσκαλό του το 1967 έκαναν την μεγαλύτερη, μέχρι τότε, αρχαιολογική ανακάλυψη στην Ελλάδα στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Εκεί ήρθε στο φως μια ολόκληρη προϊστορική πόλη της Υστεροκυκλαδικής Α περιόδου (1600 – 1400 π. Χ.), θαμμένη κάτω από τα ηφαιστειακά υλικά. Χάρη σ’ αυτό το ελαφρύ υλικό (τέφρα) τα σπουδαία αυτά οικοδομήματα διατηρήθηκαν επί αιώνες ακέραια και σε άριστη κατάσταση, όπου η δόμηση ήταν πυκνή και διέθετε πολυώροφα κτίρια με πλούσιες τοιχογραφίες, οργανωμένες αποθήκες, βιοτεχνικούς χώρους, άριστη πολεοδομική οργάνωση με δρόμους, πλατείες και είχε ένα πλήρως αναπτυγμένο αποχετευτικό σύστημα, το οποίο περνούσε κάτω από το λιθόστρωτο και συνδεόταν απευθείας με τα σπίτια, όπως συμβαίνει και στις σύγχρονες πόλεις.
Από το έτος 1968 έως και το έτος 1984 η Αρχαιολογική Εταιρία της Αθήνας διενεργεί συστηματική ανασκαφή στην Τανάγρα υπό την διεύθυνση του Δρ. Σπυρόπουλου σε δύο θέσεις, 500 και 800 μ. ανατολικά του σημερινού χωριού της Τανάγρας, νοτίως του Στρατιωτικού Αεροδρομίου, σε δύο Νεκροταφεία των μυκηναϊκών χρόνων. Κατά την ανασκαφή ήλθαν στο φως γραπτές λάρνακες και τα άλλα αρχαία της Τανάγρας των μυκηναϊκών χρόνων περίπου 1350 – 1180 π. Χ.
Από το έτος 1968 έως και το έτος 1984 η Αρχαιολογική Εταιρία της Αθήνας διενεργεί συστηματική ανασκαφή στην Τανάγρα υπό την διεύθυνση του Δρ. Σπυρόπουλου σε δύο θέσεις, 500 και 800 μ. ανατολικά του σημερινού χωριού της Τανάγρας, νοτίως του Στρατιωτικού Αεροδρομίου, σε δύο Νεκροταφεία των μυκηναϊκών χρόνων. Κατά την ανασκαφή ήλθαν στο φως γραπτές λάρνακες και τα άλλα αρχαία της Τανάγρας των μυκηναϊκών χρόνων περίπου 1350 – 1180 π. Χ.
Αργότερα ως έφορος αρχαιοτήτων στην πόλη της Θήβας ανακαλύπτει κατά την χρονική περίοδο 1971 και 1973 στο χώρο του Αμφείου την μεγαλύτερη βαθμιδωτή πυραμίδα της τρίτης χιλιετίας π. Χ., η οποία έχει όλες τις προϋποθέσεις να αναδειχθεί σ’ ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία του ευρωπαϊκού χώρου. Καθώς, επίσης, και τους τάφους των μυθικών αδερφών Ζήθου και Αμφίωνα, οι οποίοι σύμφωνα με τα ομηρικά έπη ήταν υιοί του Δία και της Αντιόπης και ήταν εκείνοι που πρώτοι έκτισαν την έδρα και τα τείχη της «εφτάπυλης» Θήβας (Οδύσσεια, λ 260 – 289). Θα περίμενε κανείς να επαινεθεί ο καθηγητής από το Υπουργείο Πολιτισμού για τις σπουδαίες αυτές ανακαλύψεις, παρά ταύτα εκδιώχθηκε βιαίως από τις ανασκαφές και «μετατέθηκε» άρον άρον στη Σπάρτη, όπου και παρέμεινε μέχρι την συνταξιοδότησή του το 2002.
Η έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στην Εύα/Λουκού Κυνουρίας είναι το σημαντικότερο μνημείο των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων στον ελληνικό χώρο, όπως καταδεικνύουν η μεγάλη της έκταση και κυρίως ο εξαιρετικός πλούτος των αρχιτεκτονικών λειψάνων και των πολυσχιδών γλυπτών και ψηφιδωτών ευρημάτων της. Το μνημείο ήρθε στο φως έπειτα από 21 χρόνια συστηματικής ανασκαφής από τους καθηγητές Δρ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο (1980 - 2001) και τον γιο του, Δρ. Γεώργιο Σπυρόπουλο (1990 - 2001).
Θα πρέπει να δοθεί ένα τέλος σ’ αυτό το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι που παίζει με τόση επιδεξιότητα το Υπουργείο Πολιτισμού και να αποδοθεί δικαιοσύνη για τις καταστροφές στην αρχαία Πελλάνα. Γιατί όμως κρύβονται; Γιατί δεν μιλάει κανείς; Γιατί τα Μ.Μ.Ε. και ειδικά η δημόσια τηλεόραση Ε.Ρ.Τ. μαζί με τα υπόλοιπα «τουρκοκάναλα» δεν βγάζουν αυτό το μείζον θέμα στην επικαιρότητα; Οι απαντήσεις είναι απλούστατες και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, για να αντιληφθεί κανείς πως στην ιδέα και μόνο αν ανατρεπόταν η ελληνική Ιστορία από τις ανακαλύψεις του κου Σπυρόπουλου, τότε ολόκληρη η διδακτική ύλη της Ιστορίας θα διαγραφόταν από όλα τα σχολικά βιβλία, αυτομάτως το γεγονός αυτό θα προκαλούσε τριγμούς τόσο στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων όσο και στους κύκλους της Αρχαιολογίας. Επίσης, θα τάραζε τα λιμνάζοντα νερά μιας μερίδας «βολεμένων» της συντηρητικής κοινωνίας της πόλης μας, γνωστοί κι ως «τζάκια της Σπάρτης», οι οποίοι με το έμμονο οικονομικό συμφέρον ως πρόσχημα δεν θα δίσταζαν να σαμποτάρουν αρχαιολογικούς χώρους, έργα υποδομής, την κατασκευή υπερσύγχρονων αυτοκινητόδρομων ή ακόμα και να παρεμποδίσουν τη δημιουργία μουσείου στην Σπάρτη πλήττοντας έτσι ανεπανόρθωτα τον τουρισμό και την ανάπτυξη της Λακωνίας, για να ικανοποιήσουν το αρρωστημένο τους προσωπικό όφελος.
Γεγονός είναι πως ο κ. Θ. Σπυρόπουλος έχει χτυπήσει φλέβα χρυσού και η ανακάλυψή του δεν είναι καθόλου τυχαία. Πρώτη φορά στα χρονικά της αρχαιολογίας συναντάμε ασύλητο (σφραγισμένο) βαθμιδωτό λαξευτό βασιλικό τάφο τέτοιας υψίστης σπουδαιότητας, δηλαδή από την αρχή του διαδρόμου μέχρι την είσοδο της Πύλης κλείνει προς τα μέσα σχηματίζοντας στα τοιχώματα βαθμιδωτή πυραμίδα και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στο αποκαλυπτικό βίντεο, ο οποίος εμπεριέχει στο εσωτερικό του κι άλλους δυο καλά φυλαγμένους τάφους (τρεις τάφους μέσα σε ένα μεγάλο). Και ένας Θεός ξέρει τι αμύθητους θησαυρούς και γνώσεις θα κρύβουν μέσα τους, προσθέτοντας επιπλέον άλλα 1.000 χρόνια Ιστορίας στην αρχαία Σπάρτη. Έτσι, άλλωστε, δεν συνέβη με τον Μανόλη Ανδρόνικο με την ανακάλυψή του για τον τάφο του Φιλίππου;
Είναι προφανές πως το σάπιο «ελληνικό» καθεστώς που κυβερνάει τη χώρα μας εδώ και 40 χρόνια ενοχλείται από την παρουσία λαμπρών προσωπικοτήτων και δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να ορθώσει το ανάστημά της εκεί που δικαιωματικά της αξίζει. Δυστυχώς θύματα αυτού του οργανωμένου σχεδίου εξόντωσης, το οποίο τείνει να γίνει παγκόσμιο φαινόμενο, είναι η νεολαία μας και τώρα εξαπλώνεται σαν πανώλη και στον πολιτισμό μας. Συνήθως χτυπάει σε δυο μέτωπα, πρώτα με το χρήμα στοχεύοντας στην υπερκατανάλωση και στην οκνηρία και μετά στην παιδεία αφανίζοντας γλώσσα και οικογένεια.
Είναι προφανές πως το σάπιο «ελληνικό» καθεστώς που κυβερνάει τη χώρα μας εδώ και 40 χρόνια ενοχλείται από την παρουσία λαμπρών προσωπικοτήτων και δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να ορθώσει το ανάστημά της εκεί που δικαιωματικά της αξίζει. Δυστυχώς θύματα αυτού του οργανωμένου σχεδίου εξόντωσης, το οποίο τείνει να γίνει παγκόσμιο φαινόμενο, είναι η νεολαία μας και τώρα εξαπλώνεται σαν πανώλη και στον πολιτισμό μας. Συνήθως χτυπάει σε δυο μέτωπα, πρώτα με το χρήμα στοχεύοντας στην υπερκατανάλωση και στην οκνηρία και μετά στην παιδεία αφανίζοντας γλώσσα και οικογένεια.
Τέλος, εμείς οι κάτοικοι της Πελλάνας δεν θα εγκαταλείψουμε έτσι εύκολα τα όπλα, ο αγώνας μας συνεχίζεται μέχρι το τέλος και όπως έχει ειπωθεί επανειλημμένως κατά το παρελθόν: «παίρνοντας την γενναία απόφαση παραδίδουμε τις περιουσίες και τα χωράφια μας στα χέρια του κ. Σπυρόπουλου για το καλό της Ιστορίας και του τόπου μας και αν δεν αλλάξει το πολιτικό σκηνικό, θα πάρουμε το νόμο στα χέρια μας και σύντομα θα μας βρείτε μπροστά σας».
Νίκος Μπακής
21. Επισκέψιμος ο αρχαιολογικός χώρος του Μυκηναϊκού Νεκροταφείου στην Πελλάνα
Τη δυνατότητα επισκέψεων στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο του Μυκηναϊκού Νεκροταφείου, στη θέση «Πελεκητή» της Πελλάνας, παρέχει για τον μήνα Αύγουστο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Ειδικότερα, ο αρχαιολογικός χώρος θα είναι προσβάσιμος στις 11, 18 και 25 Αυγούστου, από τις 8:00΄ έως τις 14:00΄.
Στην Πελλάνα, στη θέση Σπηλιές (750 μ. από το κέντρο του χωριού), ανασκάφηκε κατά διαστήματα, από το 1926 ως το 1995, μυκηναϊκό νεκροταφείο. Εκεί βρίσκονται μερικοί από τους πιο εντυπωσιακούς (αλλά συλημένους) μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους. Ο μεγαλύτερος από τους θολωτούς τάφους είναι βασιλικός των πρώιμων μυκηναϊκών χρόνων (περί το 1500 π.Χ.) και ο θόλος του έχει διάμετρο πάνω από δέκα μέτρα. Η στέγη του έχει καταρρεύσει και τώρα προστατεύεται από μεταλλική οροφή. Στους άλλους τάφους υπάρχουν βαθιά ορύγματα στο έδαφος, τα οποία χρησίμευαν ως χώροι απόθεσης των οστών των νεκρών, όταν υπήρχε έλλειψη χώρου στο θάλαμο.
22. Το ανάκτορο της Πελλάνας σε 3Δ αναπαράσταση
Πρόκειται για μία σύντομη τρισδιάστατη αναπαράσταση του εσωτερικού χώρου ενός μυκηναϊκού ανακτόρου, η οποία θα ταίριαζε και για το ισόγειο του ανακτόρου που ανακαλύφθηκε στην Πελλάνα από τον καθηγητή αρχαιολογίας κ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο. (Για την ακρίβεια, τα θεμέλια μιας εξωτερικής σκάλας που υπάρχουν ακριβώς δίπλα από τον νότιο τοίχο [τον δεξιό, όπως κοιτάμε στο βίντεο] υποδεικνύουν ότι το ανάκτορο ήταν διώροφο κτήριο, με την σκάλα να οδηγεί στον πρώτο όροφο...)
Το μέγαρον ή ανάκτορον της μυκηναϊκής εποχής είχε την μορφή ορθογώνιου παραλληλόγραμμου οικοδομήματος με την είσοδό του να βρίσκεται στην μία στενή πλευρά.
Από τον εξωτερικό προς το εσωτερικό του χώρο υπήρχαν διαδοχικά τα εξής μέρη:
1. μία ανοιχτή προς την είσοδο στοά με δύο κίονες,
2. έναν προθάλαμο και
3. μια μεγάλη αίθουσα, η οποία είχε στο κέντρο της μία χαμηλή κυκλική εστία (= τζάκι), που την περιέβαλλαν τέσσερις κίονες, οι οποίοι στήριζαν επάνω ψηλά το οπαίον, απ' όπου έβγαινε ο καπνός της φωτιάς, ενώ ο θρόνος βρισκόταν στο μέσον του δεξιού τοίχου (στους τοίχους υπήρχαν τοιχογραφίες).
Ετυμολογική σημείωση:
ανάκτορον < ο άναξ, του άνακτος (= βασιλιάς) | στοά < ίστημι (= στέκομαι) | οπαίον < οπή | αίθουσα (= καπνισμένη [στοά]) < αίθω (= καίω, πβ. αιθάλη = καπνιά), λόγω του ότι μέσα σε αυτό το δωμάτιο υπήρχε η εστία θέρμανσης που μαύριζε τους τοίχους του με την καπνιά!
Από τον εξωτερικό προς το εσωτερικό του χώρο υπήρχαν διαδοχικά τα εξής μέρη:
1. μία ανοιχτή προς την είσοδο στοά με δύο κίονες,
2. έναν προθάλαμο και
3. μια μεγάλη αίθουσα, η οποία είχε στο κέντρο της μία χαμηλή κυκλική εστία (= τζάκι), που την περιέβαλλαν τέσσερις κίονες, οι οποίοι στήριζαν επάνω ψηλά το οπαίον, απ' όπου έβγαινε ο καπνός της φωτιάς, ενώ ο θρόνος βρισκόταν στο μέσον του δεξιού τοίχου (στους τοίχους υπήρχαν τοιχογραφίες).
Ετυμολογική σημείωση:
ανάκτορον < ο άναξ, του άνακτος (= βασιλιάς) | στοά < ίστημι (= στέκομαι) | οπαίον < οπή | αίθουσα (= καπνισμένη [στοά]) < αίθω (= καίω, πβ. αιθάλη = καπνιά), λόγω του ότι μέσα σε αυτό το δωμάτιο υπήρχε η εστία θέρμανσης που μαύριζε τους τοίχους του με την καπνιά!
23. Φύγετε, σας λέω... Να πάτε αλλού, ..κύριοι!
Πιο αναλυτικά στο notospress.gr:
Τυμβωρύχοι στους τάφους της Πελλάνας!
Tι μας κρύβουν στο σφραγισμένο τάφο της Πελλάνας;
24. Μπράβο, πατριώτη!! Η 1η επιστολή του Παν. Γεωργακόπουλου για την Αρχαία Πελλάνα
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα notospress.gr [Σημ.: Οι έντονες υπογραμμίσεις είναι δικές μας]
30-01-2017: Επιστολή - «κατηγορώ» πολίτη για την Πελλάνα
“Οι πολίτες απαιτούν απαντήσεις από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας”
Ο καταγόμενος από τη Λακωνία κ. Γεωργακόπουλος Παναγιώτης απέστειλε επιστολή στην Αρχαιολογική Υπηρεσία:
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης του Σωτηρίου,
Ήβης 4, 85100 – Ρόδος, Ελλάδα (Καταγωγή: Σπάρτη)
ΠΡΟΣ: ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Αγησιλάου 59, 23100 – Σπάρτη, Ελλάδα
26/1/2017
26/1/2017
Αγαπητοί κύριοι,
αναφορικά με τις αρχαιότητες οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί και αποκαλυφθεί στην Πελλάνα Λακωνίας έχουν ειπωθεί πολλά, αλλά δυστυχώς ΔΕΝ έχουν γίνει πολλά, ως οφείλαμε και οφείλατε.
Η ιστορία των αρχαιοτήτων στην περιοχή (όπως πολύ καλά γνωρίζετε) ξεκινά πριν περίπου ένα αιώνα (1926) και η κύρια ανασκαφή και αποκάλυψη πραγματοποιήθηκε το διάστημα 1980 – 1995 από τον κ. Θ. Σπυρόπουλο, τον τότε Έφορο της Υπηρεσίας σας. Οι μνήμες των κατοίκων της περιοχής (συμπεριλαμβανομένου και του υπογράφοντος) είναι ακόμη νωπές από τις επισκέψεις στα «αρχαία» πλήθους απλού κόσμου και πολιτειακών παραγόντων (από την δεκαετία του ’80), στέλνοντας και αυτοί με την σειρά τους το «σήμα» του ξεκινήματος της ανακάλυψης και αποκάλυψης της ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ. Παρόλα αυτά οι ελπίδες δεν ευοδώθηκαν, καθώς οι προσπάθειες, οι οποίες ξεκίνησαν «καλπάζοντας», εγκαταλείφθηκαν στην μοίρα της νοοτροπίας μας.
Εν προκειμένω,
στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσία σας (Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Ε’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων) στην ενότητα "Αρχαιολογικοί χώροι", αρμοδιότητας της Υπηρεσίας σας – Πελλάνα Λακωνίας, αναγράφεται αυτολεξεί: «… Έχει γίνει μελέτη στερέωσης και στέγασης του μεγάλου θολωτού τάφου από την Διεύθυνση Αναστηλώσεως Αρχαίων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά το έργο δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί.». Επιπροσθέτως, αναφέρω ότι οι ανακαλύψεις χρονολογούνται από το 1.500 π.Χ. και τα αρχαία αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν κοσμούν το Μουσείο Σπάρτης.
Υπό το πρίσμα του ανωτέρου σχετικού χωρίου και δεδομένης της γενικότερης κατάστασης και αίσθησης των μνημείων της Πελλάνας (ελλιπής φύλαξη, μπάζωμα χώρων, ατελής περίφραξη με κίνδυνο σύλησης των μνημείων από τυμβωρύχους, μη εκτέλεση έργων ανάδειξης του χώρου, μη συνέχιση και ολοκλήρωση των ανασκαφών κ.ά.), παρακαλώ, όπως μου απαντήσετε στα ερωτήματα:
1. Γιατί σταμάτησαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές, δεδομένου ότι πρόκειται ή έστω υποστηρίζεται ότι πρόκειται για την Ομηρική πόλη Λακεδαίμων; Τι πράξατε για την χρηματοδότησή της συνέχισης τους;
2. Γιατί δεν έχει πραγματοποιηθεί η στερέωση και στέγαση του μεγάλου θολωτού τάφου; Από πότε εκκρεμεί η σχετική μελέτη; Τι πράξατε για την χρηματοδότησή του έργου;
3. Τι μέτρα λάβατε για την φύλαξη του μνημείου; Πότε έγινε τελευταία αναθεώρηση των προβλεπόμενων μέτρων φύλαξής του;
4. Υπάρχει σχεδιασμός εργασιών για την περιοχή και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
Όπως αντιλαμβάνεστε το θέμα είναι και θα είναι πάντα επίκαιρο, καθώς μαζί με εμένα ενδιαφέρονται και οι κάτοικοι της περιοχής, καθώς και όλος ο κόσμος, μεγαλωμένοι με το όνειρο κάποια στιγμή η ΠΕΛΛΑΝΑ – ΛΑΚΩΝΙΑΣ να τύχει από την Πολιτεία και τις Υπηρεσίες της, του εύρους της αναγνώρισης που της αξίζει. Οι προσπάθειες πίεσης προς Υπηρεσίες και παράγοντες, για την ανάδειξη των μνημείων θα συνεχιστούν αδιάκοπα, με μεγαλύτερο σθένος, με σύμπτυξη ευρύτερων δυνάμεων, αναζητώντας τους υπεύθυνους της εγκατάλειψης της προσπάθειας και σε αυτή την διαδρομή η ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ οφείλει να είναι συμπαραστάτης.
Παρακαλώ, όπως μου απαντήσετε εγγράφως στα ανωτέρω ερωτήματα, λόγω του εύλογου του ενδιαφέροντος γενικότερα, εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών που ορίζονται από την νομοθεσία, χωρίς να καταφύγετε σε κοινοτοπίες της μορφής «δεν γνωρίζουμε…», «οι προηγούμενοι…» κλπ., καθώς η διοίκηση έχει συνέχεια και μέσω των αρχείων της ανατρέχει στο παρελθόν.
Μετά τιμής
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης
Κοινοποείται:
1. Μέγαρο Μαξίμου, Γραφείο Πρωθυπουργού, Ηρώδου του Αττικού 19, 10674, Αθήνα
2. Υπουργείο Πολιτισμού και Άθλησης, Γραφείο Υπουργού, Μπουμπουλίνας 20-22, 10682, Αθήνα
3. Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομίας, Μπουμπουλίνας 20-22, 10682, Αθήνα
4. Βουλευτή Λακωνίας Αραχωβίτη Σταύρο, Μητροπόλεως 1, 10557, Αθήνα
5. Βουλευτή Λακωνίας Δαβάκη Αθανάσιο, Σέκερη 1, 10671, Αθήνα
6. Βουλευτή Λακωνίας Γρηγοράκο Λεωνίδα, Κων. Παλαιολόγου 43, 23100, Σπάρτη
7. Περιφέρεια Πελοποννήσου, Γραφείο Περιφερειάρχη, Πλ. Εθν. Μακαρίου, 22100, Τρίπολη
8. Δήμο Σπάρτης, Γραφείο Δημάρχου, Ευαγγελίστριας 85-87, 23100, Σπάρτη
9. Δημοτική Ενότητα Πελλάνας, Γραφείο Τοπικής Ενότητας, Καστόρειο, 23059, Καστόρειο Λακωνίας
25. Η 2η επιστολή του Παν. Γεωργακόπουλου για την Αρχαία Πελλάνα
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα notospress.gr [Σημ.: Οι έντονες υπογραμμίσεις είναι δικές μας]
14-02-2017. «Η κατάσταση αυτού του Αρχαιολογικού Χώρου εξασφαλίζει την απρόσκοπτη και ασφαλή επίσκεψή του;»
“ Νέα επιστολή πολίτη που επικαλείται την επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΠΟΑ και διερευνά το εάν ο Αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας είναι πράγματι επισκέψιμος ”
Ο κ. Παναγιώτης Γεωργακόπουλος επανέρχεται δριμύτερος… Πριν από κάποιες εβδομάδες με επιστολή του προς την ΕΦ.Α.ΛΑΚ. ζητούσε απαντήσεις σχετικά με τη συντήρηση, τη φύλαξη και την φημολογούμενη τυμβωρυχία του Αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας. Σήμερα, τονίζοντας πως η Υπηρεσία δεν του έχει ακόμη απαντήσει και σημειώνοντας πως στην επίσημη ιστοσελίδα της ο χώρος χαρακτηρίζεται επισκέψιμος, ζητά να επισκεφθεί τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας.
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης του Σωτηρίου,
Ήβης 4, 85100 – Ρόδος, Ελλάδα (Καταγωγή: Σπάρτη)
ΠΡΟΣ: ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Αγησιλάου 59, 23100 – Σπάρτη, Ελλάδα
13/2/2017
13/2/2017
Αγαπητοί κύριοι,
σε συνέχεια προηγούμενης επιστολής μου Α.Π. 397/30-1-2017 (για την οποία εκκρεμεί η απάντηση σας), σημειώνω τα εξής:
Στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσία σας (Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού) περί «ελεύθερης και μειωμένης εισόδου σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία κλπ», παρατηρώ τα εξής: «Επίσης καθορίζονται ως ημέρες ελεύθερης εισόδου…, και η 6η Μαρτίου (Ημέρα Μνήμης Μελίνας Μερκούρη)». Φυσικά αναφέρονται και άλλες ημερομηνίες από 1η Νοεμβρίου έως 31η Μαρτίου εκάστου έτους.
Επιπροσθέτως, αναφέρω την απόφαση αριθμ. 129287/Γ2 Υφυπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ 2769/2011) περί Εκπαιδευτικών Εκδρομών (άρθρο 2) «….. Για τον σκοπό αυτό επιλέγονται περιοχές με ιδιαίτερη εκπαιδευτική αξία (πολιτισμική, αρχαιολογική, ιστορική, …)».
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω σχετικών,
θα επιθυμούσα να επισκεφτώ τον Αρχαιολογικό Χώρο στην Πελλάνα Λακωνίας είτε σε κάποια από τις ημερομηνίες ελεύθερης εισόδου είτε και σε αόριστο χρονικό διάστημα, αρχής γενομένης την 6η Μαρτίου 2017. Η επίσκεψη πρόκειται να πραγματοποιηθεί από εμένα μεμονωμένα ή/και ομάδας επισκεπτών.
Επίσης, είναι στις προθέσεις μου να προτείνω στην Β’θμια Σχολική Επιτροπή Σπάρτης ή άλλο αρμόδιο όργανο, όπως διενεργήσει οικειοθελώς εκπαιδευτική εκδρομή ή επίσκεψη στον Αρχαιολογικό Χώρο της Πελλάνας Λακωνίας, καθώς πρόκειται κατά κοινή ομολογία για σπουδαιότατες ανακαλύψεις στην ευρύτερη περιοχή.
Προς επικύρωση των ανωτέρω παρακαλώ, όπως μου απαντήσετε:
1. Η κατάσταση του Αρχαιολογικού Χώρου εξασφαλίζει την απρόσκοπτη και ασφαλή επίσκεψή του;
2. Οι επισκέψεις διενεργούνται κανονικά, όπως σε κάθε άλλο Αρχαιολογικό Χώρο στην Ελλάδα;
3. Ποιες είναι οι ώρες λειτουργίας του για το κοινό;
Λάβετε υπόψη σας ότι ο Αρχαιολογικός Χώρος της Πελλάνας Λακωνίας είναι Αρχαιολογικός Χώρος (προφανώς επισκέψιμος) της αρμοδιότητάς σας και ως έτσι αναφέρεται στην σχετική ιστοσελίδα της Υπηρεσίας σας.
Μετά τιμής
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης
Η επιστολή κοινοποιείται:
στη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς,
τους Βουλευτές Λακωνίας,
τον Δήμαρχο Σπάρτης,
τη Δ.Ε. Πελλάνας
και τα Μ.Μ.Ε.
26. Η απάντηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων στον Παν. Γεωργακόπουλο
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα notospress.gr [Σημ.: Οι έντονες υπογραμμίσεις είναι δικές μας]
01-04-2017: Το Υπ. Πολιτισμού διέκοψε την ανασκαφή στην Αρχαία Πελλάνα το 2007 !
“ Κωλυσιεργεί για τις απαλλοτριώσεις αγροτεμαχίων… ” Εξαιρετικό μνημείο η αρχαία Πελλάνα, αλλά το Υπουργείο Πολιτισμού έχει άλλη γνώμη από την ΕΦΑΛΑΚ.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας απαντά πως ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας είναι επισκέψιμος και εξηγεί πως το Υπουργείο Πολιτισμού έχει απορρίψει τη συνέχιση των ανασκαφών και την απαραίτητη απαλλοτρίωση αγροτεμαχίων στο χώρο.
ΛΑΚΩΝΙΑ. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, απαντώντας με επιστολή της στον Παναγιώτη Γεωργακόπουλο, πολίτη που είχε υποβάλλει σχετικό ερώτημα, διευκρινίζει [http://www.notospress.gr/article.php?id=30474] πως ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννόησης με την Υπηρεσία, ενώ από το καλοκαίρι του 2016 ο χώρος ανοίγει σε προκαθορισμένες ημερομηνίες.
Επιπλέον, σημειώνει ότι αίτημα συνέχισης των ανασκαφών στο σημείο απορρίφθηκε το 2007 από το Υπουργείο Πολιτισμού. Έκτοτε οι ανασκαφικές εργασίες έχουν σταματήσει, έχει όμως ολοκληρωθεί στο μεταξύ η διενέργεια φωτογραμμετρικής αποτύπωσης των τάφων του μυκηναϊκού νεκροταφείου, ώστε να διευκολυνθεί η διενέργεια των απαραίτητων για τη συντήρηση και προστασία του μνημειακού χώρου μελετών. Εξάλλου, η ΕΦΑΛΑΚ αναφέρεται και σε μελέτη απαλλοτρίωσης αγροτεμαχίων πέριξ του μνημείου, την οποία έχει υποβάλλει από το 2015, χωρίς να έχει ως σήμερα λάβει απάντηση.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Γεωργακόπουλος έχει δις απευθυνθεί στο παρελθόν στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας με αντικείμενο τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, την τυμβωρυχία που αποκαλύφθηκε, την παραμέληση του χώρου αλλά και την διακοπή των ανασκαφών. Μάλιστα, μετά την προαναφερθείσα απάντηση που έλαβε από την ΕΦΑΛΑΚ, ο κ. Γεωργακόπουλος απευθύνεται με νέα επιστολή του στο Υπουργείο Πολιτισμού ζητώντας εξηγήσεις για όσα από την ΕΦΑΛΑΚ του αποδίδονται, δηλαδή για τη μη έγκριση συνέχισης ανασκαφών και τη μη έγκριση της μελέτης απαλλοτρίωσης αγροτεμαχίων πέριξ του μνημείου.
Η απάντηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας στο κ. Γεωργακόπουλο για την Πελλάνα:
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας
Προς τον κ. Παναγιώτη Γεωργακόπουλο
Θέμα: Σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας του Δήμου Σπάρτης
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας επιδοκιμάζοντας το ένθερμο ενδιαφέρον σας για τις αρχαιότητες της Πελλάνας σας γνωρίζει τα ακόλουθα:
Όπως προκύπτει από το Αρχείο της τέως Ε Εφορείας Προιστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων η αιτηθείσα κατά το παρελθόν διενέργεια συστηματικής ανασκαφής στη θέση «Παλαιόκαστρο Πελλάνας» από τον τ. Έφορο Αρχαιοτήτων κ. Θ. Σπυρόπουλο εγκρίθηκε σύμφωνα με τις υπ’αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ61/83617/2048/8-11-2004, ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ61/52374/1621/21-6-2005, ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ61/82907/2480/10-10-2005 και ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/14950/404/15.2.2006 Υ.Α., ωστόσο δεν υλοποιήθηκε. Το από 18.6.2007 αίτημα για διενέργεια ανασκαφής στον μυκηναϊκό τάφο στη θέση «Σπηλιές-Πελεκητή» Πελλάνας δεν εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ, για τους λόγους που αναλυτικά εκτίθενται στο υπ’αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/100714/3040/26.10.2007 έγγραφο της αρμόδιας Δ/νσης Προιστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.
Για τα υπόλοιπα ερωτήματα, σας γνωρίζουμε τα εξής:
1) Ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος του μυκηναϊκού νεκροταφείου Πελλάνας στη θέση «Σπηλιές-Πελεκητή», όπου χωροθετούνται θολωτοί τάφοι, τα κινητά ευρήματα των οποίων έχουν μεταφερθεί και φυλάσσονται ασφαλώς στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης, είναι περιφραγμένος με περίφραξη βαρέως τύπου. Περιοδικούς ελέγχους στο χώρο διενεργεί το επιστημονικό και το φυλακτικό προσωπικό της Εφορείας.
2) Στον μεγάλο θολωτό τάφο του μυκηναϊκού νεκροταφείου έχουν λάβει χώρα εργασίες στερέωσης και έχει κατασκευαστεί στέγαστρο κατά την χρονική περίοδο 1997-1998.
3) Για τον εν λόγω Αρχαιολογικό χώρο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας υπέβαλε για τα περαιτέρω, με το υπ’αρ. 4920/895/8-7-2015 έγγραφό της στη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, μελέτη απαλλοτρίωσης τριών αγροτεμαχίων, εντός των οποίων χωροθετούνται οι τάφοι του νεκροταφείου. Η Δ/νση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων, σημειώνεται, έχει προκρίνει τη σύνταξη των απαιτούμενων μελετών (φωτογραμμετρικής αποτύπωσης, γεωτεχνικών, γεωλογικών κτλ) στο πλαίσιο της συντήρησης και της προστασίας του σπουδαίου αυτού μνημειακού χώρου, με την προοπτική να καταστεί επισκέψιμος και οργανωμένος. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας ήδη ολοκλήρωσε πρόσφατα τη θεμελιώδη για την εξέλιξη και των άλλων μελετών φωτογραμμετρική αποτύπωση των τάφων του μυκηναϊκού νεκροταφείου. Περαιτέρω μελέτες έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα δράσης της για το έτος 2017.
Η επίσκεψη του εξέχοντος μνημειακού συνόλου καθίσταται δυνατή μετά από συνεννόηση με την Υπηρεσία. Ήδη δε από το θέρος του 2016, με σχετική ενημέρωση σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, η επισκεψιμότητα εξυπηρετείται με άνοιγμα του Αρχαιολογικού Χώρου προς το κοινό σε προκαθορισμένες ημερομηνίες.
Η Προισταμένη της Εφορείας
Ευαγγελία Πάντου, ΠΕ Αρχαιολόγων
27. Η 3η επιστολή του Παν. Γεωργακόπουλου για την Αρχαία Πελλάνα
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα notospress.gr [Σημ.: Οι έντονες υπογραμμίσεις είναι δικές μας]
Η νέα επιστολή του Παναγιώτη Γεωργακόπουλου στο Υπουργείο Πολιτισμού:
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης του Σωτηρίου,
Ήβης 4, 85100 – Ρόδος, Ελλάδα (Καταγωγή: Σπάρτη)
Προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Διεύθυνση Προιστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων
29/3/2017
29/3/2017
Αγαπητοί κύριοι,
σε συνέχεια προηγούμενων επιστολών μου (26/1/2017 και 13/2/2017) προς την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, οι οποίες σας έχουν κοινοποιηθεί και με αφορμή το με αρ. πρ. 397/133/15.2.2017 έγγραφο της πιο πάνω Εφορείας ως απάντηση σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο της ΠΕΛΛΑΝΑΣ του Δήμου Σπάρτης Λακωνίας, θα ήθελα να διερευνήσουμε τους λόγους για τους οποίους ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΑΤΕ το από 18.6.2007 αίτημα για διενέργεια ανασκαφής στο πιο πάνω χώρο της αρμόδιας Εφορείας.
Αυτολεξεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας αναφέρει: «Το από 18.6.2007 αίτημα για διενέργεια ανασκαφής στον μυκηναϊκό τάφο στη θέση “Σπηλιές – Πελεκητή” Πελλάνας δεν εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ, για τους λόγους που αναλυτικά εκτίθενται στο υπ΄ αρ. πρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/100714/3040/26.10.2007 έγγραφο της αρμόδιας Δ/νσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.». Επίσης, όπως αναφέρει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, έχει υποβάλει στην Υπηρεσία σας με το υπ΄ αρ. πρ. 4920/895/8.7.2015 έγγραφό της, μελέτη απαλλοτρίωσης αγροτεμαχίων εντός των οποίων χωροθετούνται οι τάφοι του νεκροταφείου χωρίς προφανώς να έχει λάβει απάντηση ενεργειών.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω,
θα επιθυμούσα να διευκρινίσετε τους λόγους για τους οποίους ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΑΤΕ το από 18.6.2007 αίτημα της αρμόδιας Εφορείας για διενέργεια ανασκαφής στο πιο πάνω χώρο της Πελλάνας Λακωνίας αποστέλλοντας μου αντίγραφο του πιο πάνω αναφερόμενου εγγράφου σας «αρ. πρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/100714/3040/26.10.2007», καθώς και τον ευρύτερο σχεδιασμό ή πρόγραμμα δράσης για το εν λόγω μνημείο. Ειδικότερα δε τι μέλλει γενέσθαι για την απαλλοτρίωση αγροτεμαχίων εντός των οποίων χωροθετούνται οι τάφοι του νεκροταφείου και η εν γένει πορεία του μνημείου. Ενός μνημείου το οποίο ομολογουμένως (και από την Υπηρεσία σας) χαρακτηρίζεται εξέχον μνημειακό σύνολο και το οποίο από την Υπηρεσία σας έχει κηρυχθεί ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ.
Παρακαλώ όπως μου απαντήσετε εγγράφως στα ανωτέρω (προσκομίζοντάς μου το αρ. πρ. ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α2/Φ42/100714/3040/26.10.2007 έγγραφό σας), λόγω του εύλογου του ενδιαφέροντος μου και γενικότερα, εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών που ορίζονται από την νομοθεσία.
Μετά τιμής,
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης
Κοινοποίηση:
Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, Δήμος Σπάρτης
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης του Σωτηρίου,
Ήβης 4, 85100 - Ρόδος (Καταγωγή: Σπάρτη)
ΠΡΟΣ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Διοικητήριο Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, 2ο χλμ. Ε.Ο. Σπάρτης-Γυθείου, 23100, Σπάρτη
Κοινοποίηση: - Ως πίνακας κοινοποιήσεων.
9/6/2017
Αγαπητοί κύριοι,
σε συνέχεια προηγούμενων επιστολών μου, σε όλους τους φορείς που δύναται να συμμετάσχουν στην επίλυση, προώθηση και εν τέλει ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Πελλάνας, αποστέλλω ΚΑΙ στον φορέα σας την παρούσα επιστολή με σκοπό τον ιδιαίτερο (από πλευράς σας) χειρισμό του θέματος.
Συνοπτικά σας αναφέρω ότι:
Η ιστορία των αρχαιοτήτων στην περιοχή ξεκινά πριν περίπου ένα αιώνα (1926) και η κύρια ανασκαφή
και αποκάλυψη πραγματοποιήθηκε το διάστημα 1980 – 1995 από τον κ. Θ. Σπυρόπουλο, τον τότε Έφορο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Πρόκειται περί σπουδαίων αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή της Πελλάνας (γενικώς παραδεκτό), που χρήζουν ιδιαίτερης εύνοιας από την Πολιτεία καθώς και των φορέων που την απαρτίζουν.
Η περιοχή που βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος είναι πλέον πολύ κοντά (10 λεπτά από το κέντρο της Σπάρτης), λόγω της νέας οδικής αρτηρίας Τρίπολη – Σπάρτη και μάλιστα λόγω του Κόμβου Πελλάνας απέχει μόλις 2 λεπτά από αυτόν (πλήρως ασφαλτωμένος).
Υπό των ανωτέρω,
σας προτείνω – προτρέπω όπως ενσωματώσετε στο πρόγραμμά σας ή προτείνετε στα σχολικά συγκροτήματα που είναι υπό την ευθύνη σας με αποτέλεσμα να διενεργήσετε θεσμικά ημερήσιες εκπαιδευτικές εκδρομές ή ημερήσιες επισκέψεις στον Αρχαιολογικό Χώρο της Πελλάνας Λακωνίας ύστερα από συνεννόηση και συνεργασία της – άξιας και πάντα πρόθυμης – Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας, λόγω: της ιδιαιτερότητας του μνημειακού συνόλου, του ιδιαίτερου πολιτισμικού στοιχείου που εμπνέει, του πραγματικά φιλόξενου και πανέμορφου τόπου, «βάζοντας» με την σειρά σας ένα υποστήριγμα στην γενικότερη προσπάθεια που πραγματοποιείται, για την ανάδειξη και συνέχιση της ανασκαφικής διαδικασίας. Πάνω από όλα όμως οφείλουμε να γνωρίσουμε στα παιδία μας την τοπική ιστορία μας και την ιδιαίτερη πολιτισμική μας ταυτότητα.
Ιδιαίτερα σημειώνω την επίσκεψη την Πέμπτη, 01/06/2017, των δημοτικών σχολείων Καστορείου, Ξηροκαμπίου και Λογκανίκου στο πιο πάνω αρχαιολογικό χώρο, η οποία έλαβε χώρα στο πλαίσιο μαθημάτων Ιστορίας και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων. Μάλιστα, η ξενάγηση πραγματοποιήθηκε από αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας και στη συνέχεια σε συνεργασία με τους δασκάλους των σχολείων υλοποιήθηκε και εκπαιδευτική δράση για την Τοπική Ιστορία της Λακωνίας, με φωτογραφικό και άλλο υλικό, στο κέντρο της Πελλάνας.
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για την ευγενική και ουσιαστική συνδρομή σας.
Μετά τιμής
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης
Πίνακας κοινοποιήσεων:
1. Βουλευτής Λακωνίας, Αραχωβίτης Σταύρος, Μητροπόλεως 1, 105 57, Αθήνα
2. Βουλευτής Λακωνίας, Δαβάκης Αθανάσιος, Σέκερη 1, 106 71, Αθήνα
3. Βουλευτής Λακωνίας, Γρηγοράκος Λεωνίδας, Κων. Παλαιολόγου 43, 23 100, Σπάρτη
4. Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, Αγησιλάου 59, 23 100 – Σπάρτη
5. Δήμος Σπάρτης, Γραφείο Δημάρχου, Ευαγγελίστριας 85-87, 23 100, Σπάρτη
6. Δημοτική Ενότητα Πελλάνας, Γραφείο τοπικής Ενότητας, 23 059, Καστόρειο Λακωνίας
7. Τοπικές Ιστοσελίδες (ηλ. Ταχυδρομείο): - lakonikanea@gmail.com - info@notospress.gr - info@apela.gr - report24.gr@gmail.com - flyradio@otenet.gr - info@lakonikos.gr - info@lakoniapress.gr
28. Η 5η επιστολή του Παν. Γεωργακόπουλου για την Αρχαία Πελλάνα
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης του Σωτηρίου,
Ήβης 4, 85100 - Ρόδος (Καταγωγή: Σπάρτη)
ΠΡΟΣ: Βουλευτή Λακωνίας, Αραχωβίτη Σταύρο,
Μητροπόλεως 1, 10557 - Αθήνα
Κοινοποίηση: - Ως πίνακας κοινοποιήσεων.
15/6/2017
Με αφορμή την παρουσία σας σε σύσκεψη, η οποία έλαβε χώρα την 13/06/2017 στο Υπουργείο Πολιτισμού με την Γ.Γ. κα Βλαζάκη Μαρία με θέματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της περιοχής της Λακωνίας, έτσι όπως αυτό διατυπώθηκε σε τοπικά Μ.Μ.Ε., σας αποστέλλω την παρούσα επιστολή (σε συνέχεια προγενέστερων επιστολών που σας έχουν κοινοποιηθεί) για να σας εκφράσω τις απόψεις μου, καθώς και τις ανησυχίες μου.
Συνοπτικά και εκ των προτέρων σας θυμίζω ότι:
Η ιστορία των αρχαιοτήτων στην περιοχή ξεκινά πριν περίπου ένα αιώνα (1926) και η κύρια ανασκαφή και αποκάλυψη πραγματοποιήθηκε το διάστημα 1980-1995 από τον κ. Θ. Σπυρόπουλο, τον τότε Έφορο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Πρόκειται περί σπουδαίων αρχαιολογικών ευρημάτων στην περιοχή της Πελλάνας (γενικώς παραδεκτό), που χρήζουν ιδιαίτερης εύνοιας από την Πολιτεία καθώς και των φορέων που την απαρτίζουν. Στη συνέχεια και μετά πολλών παλινωδιών η ανασκαφή περιορίστηκε περί το 2005 και από τότε έχει καταστεί ουσιαστικά ανενεργή, παρότι το θέμα των αρχαίων της Πελλάνας είναι πάντα ζωντανό και ελπιδοφόρο στις διαδικασίες των φορέων του Υπουργείου, καθώς και στις συνειδήσεις των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.
Η περιοχή που βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος (αν και τα στοιχεία αυτά τα γνωρίζετε καλύτερα από εμένα) είναι πλέον πολύ κοντά (10 λεπτά από το κέντρο της Σπάρτης), λόγω της νέας οδικής αρτηρίας Τρίπολη – Σπάρτη και μάλιστα λόγω του Κόμβου Πελλάνας απέχει μόλις 2 λεπτά από αυτόν (πλήρως ασφαλτωμένος).
Μάλιστα παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της επίσκεψης μεμονωμένων ατόμων ή και οργανωμένων συνόλων (με λεωφορεία) που αναζητούν τα συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα. Φαινόμενο το οποίο το έζησα αυτοπροσώπως. Σε όλες τις περιπτώσεις οι κάτοικοι υποδεικνύουν τους χώρους των ευρημάτων οι οποίοι όμως είναι κλειστοί και απροσπέλαστοι.
Οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής όλα αυτά τα χρόνια παρατηρώ ότι μάχονται για το αυτονόητο. Μάχονται για την συνέχιση της προσπάθειας που είχε ξεκινήσει με σκοπό την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, για την προάσπιση και ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς μέσω της Αρχαίας Πελλάνας και ολόκληρης της Λακωνίας. Και αυτό ανεξάρτητα από Κόμματα, Παρατάξεις, Χρώματα, Ομάδες και συμφέροντα.
Υπό των ανωτέρω,
σας παρακαλώ για την συνδρομή σας (ως κυβερνητικός Βουλευτής) σε αυτόν τον αγώνα της συνέχισης των ανασκαφών και της ανάδειξης του εξέχοντος αυτού μνημειακού συνόλου, πέρα από τυχόν αγκυλώσεις ή στρεβλώσεις του παρελθόντος. Πέρα από τυχόν διενέξεις αρχαιολογικού ή άλλου «ενδιαφέροντος» και γραφειοκρατικών διαδικασιών του κατεστημένου παρελθόντος.
Θα ήθελα στην πιο πάνω σύσκεψη να είχατε ασχοληθεί και συζητήσει ΚΑΙ το θέμα της Αρχαίας Πελλάνας (ως αποτέλεσμα προηγούμενων κοινοπ. επιστολών μου σε εσάς για το θέμα), το οποίο δεν το είδα να περιλαμβάνεται στα σημαντικά θέματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος του Νομού Λακωνίας. Θεωρώ προσωπικά ότι είναι σημαντικό θέμα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, εφάμιλλο ίσως με το θέμα του νέου Μουσείου Σπάρτης. Εάν όμως τέθηκε το θέμα της Αρχαίας Πελλάνας, το οποίο όμως δεν συμπεριλήφθηκε στις δημοσιεύσεις, παρακαλώ όπως με ενημερώσετε σχετικά και κατ΄ επέκταση την κοινή γνώμη περί των συζητήσεων και ενδεχόμενος της θετικής ή μη πορείας του.
Σημαντική πηγή πληροφοριών είναι:
Η απάντηση της ΕΦ.Α.ΛΑΚ. στον υπογράφοντα με απ 397/133/15-2-2017.
Η απάντηση του Υπουργείου ΥΠΠΟΑ/ΑΤΝΠΚΕ/39903/276/7-4-2017 μετά από αναφορά του Βουλευτή κ. Δαβάκη Αθανασίου (μετά από ενδιαφέρον του ιδίου).
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για την ευγενική και ουσιαστική συνδρομή σας.
Υ.Γ. Η παρούσα επιστολή, παρότι κοινοποιείται στου λοιπούς Βουλευτές της Λακωνίας, εντούτοις αναφέρεται σε αυτούς και τους αφορά, καθότι οι Βουλευτές είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ Πολιτών και Πολιτείας.
Μετά τιμής
Γεωργακόπουλος Παναγιώτης
Πίνακας κοινοποιήσεων:
1. Βουλευτής Λακωνίας, Δαβάκης Αθανάσιος, Σέκερη 1, 106 71 Αθήνα
2. Βουλευτής Λακωνίας, Γρηγοράκος Λεωνίδας, Κων. Παλαιολόγου 43, 23 100 Σπάρτη
3. Δημοτική Ενότητα Πελλάνας, Γραφείο τοπικής Ενότητας, Καστόρειο
29. Η απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού στον Παν. Γεωργακόπουλο
Δημοσιεύθηκε στο notospress.gr στις 14/6/2017 με τίτλο:
Τελικά, ποιος φταίει για την υποβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας;
“Με Υπουργική Απόφαση του 11/2004 δεν επιτρέπεται επ’ αόριστον η ανασκαφή στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της Πελλάνας - Έχει ζητηθεί από Δ. Σπάρτης και Π. Πελοποννήσου προστατευτικό έργο στον παρακείμενο χείμαρρο ”
Το Υπουργείο Πολιτισμού, ανταποκρινόμενο στην επιστολή του συμπολίτη μας Παναγιώτη Γεωργακόπουλου αλλά και σε σχετική αναφορά του Λάκωνα βουλευτή της ΝΔ Θανάση Δαβάκη που υπεβλήθη υπόψη του στις 9/2/2017, έδωσε με επιστολή του χρήσιμες πληροφορίες για το ιστορικό των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, το παρασκήνιο αυτών αλλά και τα διάφορα έργα απαλλοτρίωσης, φύλαξης και συντήρησης του χώρου.
Συγκεκριμένα, σε σχέση με το ιστορικό των ανασκαφών στην επιστολή σημειώνεται:
«Σχετικά με την ανασκαφή στη θέση «Παλαιόκαστρο Πελλάνας» σας ενημερώνουμε ότι τον Ιούλιο του 2004 χαρακτηρίστηκε ως συστηματική και ζητήθηκε από τον αιτούμενο την ανασκαφή κ. Θ. Σπυρόπουλο να προσκομίσει τα απαιτούμενα όπως ορίζονται από το Νόμο προκειμένου να οριστεί ως Διευθυντής. […] Τον Νοέμβριο του 2004 εγκρίθηκε η συνέχιση εργασιών φροντίδας του ανασκαμμένου χώρου και διευθέτησης των όποιων εκκρεμοτήτων στην Πελλάνα Λακωνίας του έτους 2004, οπότε δεν θα λάμβανε χώρα συστηματική ανασκαφή. Ορίστηκε ότι η συστηματική ανασκαφική έρευνα θα λάμβανε χώρα εντός του 2005 και θα επικεντρωνόταν στον κύριο και επί σειρά ετών ανασκαπτόμενο χώρο του Παλαιοκάστρου και ότι σε αυτήν τη φάση ο μυκηναϊκός τάφος δεν θα ανασκαπτόταν ούτε από τον κ. Θ. Σπυρόπουλο ούτε από την (τέως) Ε Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λακωνίας.
[…] Τον Ιούνιο του 2005 ορίστηκε ως Διευθυντής της συστηματικής ανασκαφής την Πελλάνα Λακωνίας ο κ. Θ. Σπυρόπουλος και του ζητήθηκε να καταθέσει συγκεκριμένο πρόγραμμα ανασκαφών και χρονοδιάγραμμα για το έτος 2005 προκειμένου να εισαχθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για την κατά Νόμο Γνωμοδότηση. Ζητήθηκε ακόμη κατά την εκπόνηση του προγράμματος να ληφθεί υπόψη ο όρος της Υπουργικής Απόφασης του 11/2004 περί διενέργειας ανασκαφής μόνο στον χώρο της ανασκαφής στην περιοχή του Παλαιοκάστρου Πελλάνας. Τον Οκτώβριο του 2005, μετά από Γνωμοδότηση του ΚΑΣ εγκρίθηκε το πρόγραμμα ανασκαφών για το έτος 2005 με όρους υπό την εποπτεία της (τέως) Ε Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λακωνίας και συγκροτήθηκε πενταμελής επιτροπή αυτοψίας για να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ανασκαφής.
Το επόμενο έτος, την 25/9/2006 πραγματοποιήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας αυτοψία επιτροπής του ΚΑΣ οι προτάσεις της οποίας εγκρίθηκαν.
Σύμφωνα με αυτή έπρεπε:
-Για λόγους άμεσης προστασίας του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας να ληφθούν μέτρα στερέωσης, προστασίας και ανάδειξης των ανεσκαμμένων κτισμάτων και των τάφων της περιοχής
-Να υποβληθεί αναλυτική πρόταση από τη ΓΔΑΜΤΕ σχετικά με την αποχωμάτωση, στερέωση και έρευνα του προσωρινά καταχωμένου μυκηναϊκού τάφου στη θέση Πελεκητή
-Να προωθηθεί η διαδικασία κήρυξης του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας
-Να προωθηθεί άμεσα το θέμα των απαλλοτριώσεων στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας
-Να κατατεθούν από τον ανασκαφέα τα ημερολόγια και λοιπά στοιχεία τεκμηρίωσης της ανασκαφής και να ληφθεί μέριμνα για τη μελέτη και δημοσίευση των κινητών και ακινήτων ευρημάτων από τον ανασκαφέα εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.
Από τον έλεγχο του αρχείου της Εφορείας δεν προκύπτουν στοιχεία για διενέργεια ανασκαφικής έρευνας από τον κ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο στην Πελλάνα Λακωνίας κατά το έτος 2005 ούτε για την υποβολή ανάλογου αιτήματος για το έτος 2006. Ο κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος με το από 18/6/2007 αίτημά του προς το ΥΠΠΟ και την Ε ΕΠΚΑ ζήτησε για το έτος 2007 έγκριση διενέργειας ανασκαφής στον μυκηναϊκό τάφο στη θέση «Πελεκητή-Σπηλιές» Πελλάνας. Με έγγραφο της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ γνωστοποιήθηκε στον κ. Σπυρόπουλο ότι δεν ήταν δυνατή η εξέταση του εν λόγω αιτήματος και ότι πριν την κατάθεση οποιουδήποτε νέου αιτήματος θα έπρεπε να λάβει κατ’ αρχήν υπόψη τους όρους της προαναφερθείσας απόφασης».
Όπως φαίνεται λοιπόν, με υπουργική απόφαση που υπεγράφη από τον τότε Υπουργό Πολιτισμού Κώστα Καραμανλή, από τον Νοέμβριο του 2014 απαγορεύεται η ανασκαφική δραστηριότητα στο χώρο του μυκηναϊκού νεκροταφείου στη θέση Σπηλιές-Πελεκητή της Πελλάνας.
Ως προς τις απαλλοτριώσεις, στην επιστολή του ΥΠΠΟΑ αναφέρεται ότι «για τον εν λόγω Αρχαιολογικό Χώρο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας υπέβαλε για τα περαιτέρω στη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ μελέτη απαλλοτρίωσης τριών αγροτεμαχίων εντός των οποίων χωροθετούνται οι τάφοι του νεκροταφείου».
Ως προς τη φύλαξη του αρχαιολογικού χώρου αλλά και την επισκεψιμότητά του, το ΥΠΠΟΑ σημειώνει ότι «Ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος του Μυκηναϊκού νεκροταφείου της Πελλάνας στη θέση Σπηλιές-Πελεκητή όπου χωροθετούνται οι θολωτοί τάφοι των οποίων τα κινητά ευρήματα έχουν μεταφερθεί και φυλάσσονται ασφαλώς στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, είναι περιφραγμένος με περίφραξη βαρέως τύπου. Περιοδικούς ελέγχους στον χώρο διενεργεί το επιστημονικό και φυλακτικό προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας.
Η Διεύθυνση Αναστήλωση Αρχαίων Μνημείων έχει προκρίνει τη σύνταξη των απαιτούμενων μελετών στο πλαίσιο της συντήρησης και της προστασίας του σπουδαίου αυτού μνημειακού χώρου με την προοπτική να καταστεί επισκέψιμος και οργανωμένος. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας ολοκλήρωσε πρόσφατα τη θεμελιώδη για την εξέλιξη και των άλλων μελετών φωτογραμμετρική αποτύπωση των τάφων του μυκηναϊκού νεκροταφείου. Περαιτέρω μελέτες έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα δράσης για το έτος 2017.
Η επίσκεψη του εξέχοντος μνημειακού συνόλου καθίσταται δυνατή μετά από συνεννόηση με την Υπηρεσία. Ήδη δε από το θέρος του 2016, με σχετική ενημέρωση σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, η επισκεψιμότητα εξυπηρετείται με άνοιγμα του Αρχαιολογικού Χώρου προς το κοινό σε προκαθορισμένες ημερομηνίες».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που δίνονται για τη συντήρηση και προστασία του αρχαιολογικού χώρου από φυσικά φαινόμενα. «Στον μεγάλο θολωτό τάφο έχουν λάβει χώρα εργασίες στερέωσης και έχει κατασκευαστεί στέγαστρο την χρονική περίοδο 1997-1998», λέει το ΥΠΠΟΑ. Συνεχίζει όμως σημειώνοντας ότι «Όσον αφορά τα προβλήματα με τον παρακείμενο χείμαρρο, η Υπηρεσία έχει ενημερώσει αναλυτικά το Δήμο Σπάρτης και την Περιφέρεια Πελοποννήσου για το πρόβλημα ζητώντας τη συνδρομή στον καθαρισμό του χειμάρρου και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί όπως και στη διερεύνηση της δυνατότητας υλοποίησης μελέτης και έργου που να αφορούν την διευθέτηση και μόνωση της κοίτης του χειμάρρου τουλάχιστον σε μήκος 100 μέτρων με στόχο την προστασία του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου του Μυκηναϊκού νεκροταφείου της Πελλάνας στο διηνεκές».
30. Η συνέντευξη του κ. Θ. Σπυρόπουλου στην εκπομπή "Παλμός" του Best tv
Δημοσιεύθηκε από το notospress.gr στις 10-05-2017
«Η χαμένη Ατλαντίδα είναι εδώ…!»
“Διέκοψαν την ανασκαφή που θα αποκάλυπτε την Ομηρική Λακεδαίμονα του Μενελάου και της Ελένης στην Πελλάνα”
“Διέκοψαν την ανασκαφή που θα αποκάλυπτε την Ομηρική Λακεδαίμονα του Μενελάου και της Ελένης στην Πελλάνα”
Συχνά πλέον στις συζητήσεις των Λακώνων «ανοίγει» το θέμα της υστέρησης του Νομού και των χαμένων ευκαιριών. Ποιός Λάκωνας δεν αναρωτιέται γιατί ένας τόσο προικισμένος τόπος, όπως η Λακωνία, δεν μπορεί να θρέψει τους ανθρώπους του, δεν μπορεί να διακριθεί και να συγκρατήσει τους νέους ανθρώπους κοντά του.
Στην εκπομπή «Παλμός» που επιμελείται και παρουσιάζει ο Ηλίας Μπόνος στο τηλεοπτικό δίκτυο Best tv δόθηκαν κάποιες απαντήσεις σε αυτό.
Στην εκπομπή, που προβλήθηκε το Σάββατο 6 και την Τρίτη 9 Μαΐου, ο αρχαιολόγος κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη «προκάλεσε» τους Λάκωνες και ιδιαίτερα τους Σπαρτιάτες να αφυπνιστούν…
Στην συνέντευξη που αξίζει να παρακολουθήσετε προβάλλεται για πρώτη φορά σπάνιο αρχειακό υλικό.
Ακούστε τον κ. Θ. Σπυρόπουλο σε μια συνέντευξη που εξηγεί γιατί η Λακωνία και η Σπάρτη δεν έχουν πλέον ισχυρό στίγμα στον χάρτη, που δείχνει με πόση επιμονή κάποιοι θέλουν να κρατήσουν τον τόπο και τους ανθρώπους του πίσω, που αναδεικνύει πόσο προικισμένη είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μας αλλά και πόσο αδικημένη ακόμα και από εμάς τους ίδιους.
Στην εκπομπή «Παλμός» που επιμελείται και παρουσιάζει ο Ηλίας Μπόνος στο τηλεοπτικό δίκτυο Best tv δόθηκαν κάποιες απαντήσεις σε αυτό.
Στην εκπομπή, που προβλήθηκε το Σάββατο 6 και την Τρίτη 9 Μαΐου, ο αρχαιολόγος κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη «προκάλεσε» τους Λάκωνες και ιδιαίτερα τους Σπαρτιάτες να αφυπνιστούν…
Στην συνέντευξη που αξίζει να παρακολουθήσετε προβάλλεται για πρώτη φορά σπάνιο αρχειακό υλικό.
Ακούστε τον κ. Θ. Σπυρόπουλο σε μια συνέντευξη που εξηγεί γιατί η Λακωνία και η Σπάρτη δεν έχουν πλέον ισχυρό στίγμα στον χάρτη, που δείχνει με πόση επιμονή κάποιοι θέλουν να κρατήσουν τον τόπο και τους ανθρώπους του πίσω, που αναδεικνύει πόσο προικισμένη είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μας αλλά και πόσο αδικημένη ακόμα και από εμάς τους ίδιους.
31. Αρχαιολογική εκδήλωση στο Γεωργίτσι
Δημοσιεύθηκε από την ιστοσελίδα notospress στις 7/8/2017Το Σάββατο, 5 Αυγούστου 2017 και ώρα 7:30΄ μ.μ.
πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Κληματαριάς του Γεωργιτσίου
εκδήλωση αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
εκδήλωση αρχαιολογικού ενδιαφέροντος
από τον Σύνδεσμο των εν Αττική Γεωργιτσιάνων.
Με δύο ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, δύο σημαντικοί αρχαιολόγοι, ο κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος και η κα Λιάνα Σουβαλτζή, παρουσίασαν στοιχεία για το ανασκαφικό τους έργο, ο πρώτος στην Αρχαία Πελλάνα και η δεύτερη στην Αίγυπτο.
Ομηρική Λακεδαίμων Μενέλαος και Ελένη, Μέγας Αλέξανδρος και η αυτοκρατορία του ήταν τα πρόσωπα και οι περίοδοι που απασχόλησαν τους αρχαιολόγους.
Ομηρική Λακεδαίμων Μενέλαος και Ελένη, Μέγας Αλέξανδρος και η αυτοκρατορία του ήταν τα πρόσωπα και οι περίοδοι που απασχόλησαν τους αρχαιολόγους.
Ήταν μια βραδιά στην πάνω πλατεία του Γεωργιτσίου, που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος των εν Αττική Γεωργιτσιάνων. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Χρήστος Τσίχλης και ο επίτιμος πρόεδρος κ. Πανταζέλος υποδέχθηκαν φιλοξενούμενους και πολυάριθμο κοινό σε μια βραδιά με μεγάλο ενδιαφέρον και σημαντικές αποκαλύψεις. Οι αναφορές των αρχαιολόγων τόσο για το ανάκτορο της Πελλάνας και το νεκροταφείο λαξευτών τάφων όσο και για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αίγυπτο κράτησαν το κοινό για ώρες προκαλώντας μάλιστα ερωτήσεις και γόνιμο διάλογο.
32. Ο Άρειος Πάγος θα αναζητήσει ευθύνες για το «μπάζωμα» των τάφων της Πελλάνας
Δημοσιεύθηκε στις 15/1/2018 από την ιστοσελίδα lakonikos.gr
Μηνυτήρια αναφορά με αίτημα «την αναζήτηση τυχόν διαχρονικών ευθυνών του Υπουργείου Πολιτισμού για τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στην Πελλάνα Λακωνίας», υπέβαλε στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ο [πρόεδρος Συνδέσμου των εν Αττική Γεωργιτσιάνων Λακεδαίμονος και] δικηγόρος Αθηνών κ. Χρήστος Ηλ. Τσίχλης.
Όπως αναφέρει ο κ. Τσίχλης «πρόκειται για τις φθορές που προκάλεσε το αδικαιολόγητο “μπάζωμα” των αρχαίων με τόνους χαλίκι για την σκοπιμότητα της μη αναγνώρισης των σημαντικών ευρημάτων ως Βασιλικών Τάφων και για την μη συνέχιση των ανασκαφών, με συνέπεια την εσφαλμένη ενημέρωση του λαού για ένα σημαντικό τμήμα της Ιστορίας της χώρας μας. Πολίτες καταγγέλλουν συμφέροντα που δεν επιθυμούν την ανάδειξη της σημαντικής αρχαιολογικής ανακάλυψης στην Πελλάνα Λακωνίας».
Δημοσιεύθηκε στις 15/1/2018 από την ιστοσελίδα apela.gr
Μηνυτήριες αναφορές για την ελλιπή αστυνόμευση στους Βόρειους Δήμους και τα αρχαία στην Πελλάνα.
Την Παρασκευή, 12 Ιανουαρίου 2018, ο δικηγόρος Αθηνών και Συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα, κ. Χρήστος Ηλ. Τσίχλης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, με αίτημα την αναζήτηση ευθυνών για τυχόν παραλείψεις του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη όσον αφορά στην ελλιπή αστυνόμευση στους Βόρειους Δήμους Λακωνίας (ιδιαίτερα στην δημοτική ενότητα Πελλάνας) και την έλλειψη οργανωτικού σχεδίου αστυνόμευσης, με συνέπεια να κινδυνεύουν άνθρωποι, περιουσίες και συμπατριώτες μας να αναγκάζονται να μετακομίσουν στην Αθήνα υπό το καθεστώς ανασφάλειας.
Επιπλέον, ο κ. Τσίχλης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά με αίτημα την αναζήτηση τυχόν διαχρονικών ευθυνών του Υπουργείου Πολιτισμού, για τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στην Πελλάνα. Ειδικότερα, αναφέρεται στις φθορές που προκάλεσε το αδικαιολόγητο - όπως σημειώνει - «μπάζωμα» των αρχαίων με τόνους χαλίκι, για την σκοπιμότητα της μη αναγνώρισης των σημαντικών ευρημάτων ως Βασιλικών Τάφων και για την μη συνέχιση των ανασκαφών, με συνέπεια την εσφαλμένη ενημέρωση του λαού για ένα σημαντικό τμήμα της Ιστορίας της χώρας μας.
«Πολίτες καταγγέλλουν συμφέροντα που δεν επιθυμούν την ανάδειξη της σημαντικής αρχαιολογικής ανακάλυψης στην Πελλάνα Λακωνίας» τονίζει στη σχετική ανακοίνωσή του ο κ. Τσίχλης.
33. Ομιλία του κ. Θ. Σπυρόπουλου για την αρχαία Πελλάνα
34. Επιστολή προς τον Δήμαρχο Σπάρτης για την Αρχαία Πελλάνα
Δημοσιεύθηκε στο 47ο τεύχος του περιοδικού "Πολυδεύκης"
Προς το περιοδικό ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ
Καστόρειον, 24 Φεβρουαρίου 2020
Κύριε Διευθυντά,
στον κ. Πέτρο Δούκα, Δήμαρχο Σπάρτης στείλαμε οι υπογράφοντες, την κατωτέρω επιστολή σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο Πελλάνας. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμία πληροφορία περί ενεργειών του Δήμου Σπάρτης ή άλλης αρμόδιας υπηρεσίας για την προστασία και την ανάδειξη του σπουδαιότατου αυτού αρχαιολογικού χώρου. Σας παραθέτουμε το κείμενο της επιστολής αυτής και σας παρακαλούμε να τη δημοσιεύσετε προς ενίσχυση της προσπάθειας αναδείξεως του θέματος αυτού που έχει ιδιαίτερη σημασία.
Προς τον κ. Πέτρο Δούκα Δήμαρχο Σπάρτης
Καστόρειο 4 Οκτωβρίου 2019
Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,
σας συγχαίρουμε για την εκλογή σας και σας ευχόμεθα κάθε επιτυχία στο έργο σας. Δραττόμεθα της ευκαιρίας να σας ενημερώσουμε, ως απλοί δημότες του Δήμου Σπάρτης και κάτοικοι Καστορείου, για ένα ζήτημα που απασχολεί ολόκληρη την περιοχή του τέως Δήμου Πελλάνας επί πολλές δεκαετίες και να σας εκθέσουμε την άποψή μας, ότι είναι αναγκαία η παρέμβασή σας για το ζήτημα αυτό.
Σας είναι γνωστό ότι το σημερινό χωριό Πελλάνα, περίπου είκοσι χιλιόμετρα βορείως της Σπάρτης και πλησίον της δεξιάς όχθης του Ευρώτα, είναι κτισμένο στη θέση ακριβώς της αρχαίας Πελλάνας Λακεδαίμονος. Εκεί υπάρχουν δύο μοναδικοί στο είδος τους βασιλικοί λαξευτοί Μυκηναϊκοί τάφοι, μεγαλύτεροι από τους αντίστοιχους κτιστούς θολωτούς τάφους των Μυκηνών και της Πύλου. Τρίτος παρόμοιος βασιλικός τάφος, ίσως ασύλητος, έχει καταχωθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία για λόγους προστασίας του.
Υπάρχει η θεωρία ότι η Μυκηναϊκή Σπάρτη, που περιγράφεται από τον Όμηρο, ήταν ακριβώς στη θέση της Πελλάνας. Υπέρ της θεωρίας αυτής συνηγορούν, πέραν της υπάρξεως των βασιλικών τάφων, η ύπαρξη Ακρόπολης προστατευόμενης από κυκλώπειο τείχος, άλλοι τάφοι κιβωτιόσχημοι, υπόγειο υδραγωγείο για την ύδρευση του Ανακτόρου - Μεγάρου και άλλες εγκαταστάσεις, αναγκαίες για τη λειτουργία του όλου συγκροτήματος ως Διοικητικού Κέντρου. Κινητά ανασκαφικά ευρήματα από τον χώρο αυτό έχουν συγκεντρωθεί στο Μουσείο Σπάρτης και άλλα έχουν αποθηκευτεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες σε διάφορες θέσεις του Δήμου. Δεν υπάρχει σε όλη τη Λακωνία άλλος τόπος που να συγκρίνεται με την Πελλάνα ως προς το πλήθος αυτού του είδους των ευρημάτων. Μάλιστα, απόδειξη αυτής της σπουδαίας σημασίας αρχαιολογικής αποκαλύψεως είναι και το γεγονός ότι οι μελετητές του κατασκευασθέντος οδικού άξονα Λεύκτρου- Σπάρτης, όρισαν την είσοδο/έξοδο στον κάμπο Πελλάνας.
Οι πρώτες ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο πραγματοποιήθηκαν περί τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η τελευταία προσπάθεια αναδείξεως του χώρου ξεκίνησε στη δεκαετία του 1990 υπό την ευθύνη του καθηγητή Θ. Σπυρόπουλου χωρίς να ολοκληρωθεί, ίσως γιατί, καθώς φημολογείται, υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ του καθηγητή Σπυρόπουλου και των αρχαιολόγων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία πρέπει να επιλυθεί με βάση και τα ευρήματα που ήλθαν στο φως εγγύτατα της Πελλάνας κατά τη διάνοιξη της οδού Αθηνών-Λεύκτρου-Σπάρτης.
Έτσι, αυτά που έμειναν ασφαλή επί τρεις χιλιάδες χρόνια και πλέον στα βάθη της Γης, τώρα που τα έφερε στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη, καταστρέφονται ή έχουν στην ουσία εγκαταλειφθεί στο έλεος των αρχαιοκάπηλων και στις επιδρομές των αγρίων ζώων και ιδίως των αγριοχοίρων που είναι πολυπληθείς στην περιοχή και ανασκάπτουν και καταστρέφουν τα πάντα. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί εύλογη αγωνία για την τύχη των θησαυρών αυτών, όχι μόνο στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και σε όλους όσους διεθνώς εκτιμούν την Ιστορία της Χώρας μας και ενδιαφέρονται γι’ αυτήν.
Είμαστε βέβαιοι ότι αντιλαμβάνεστε πλήρως την Εθνική, Πολιτιστική, αλλά και Οικονομική σημασία της συνυπάρξεως ενός μοναδικού Ιστορικού Συμπλέγματος που αποτελούν οι τρεις περίοδοι της ιστορίας μας, η «Μυκηναϊκή» με την Πελλάνα, η «Κλασική» με τη Σπάρτη και η «Βυζαντινή» με τον Μυστρά, που καλύπτει την Ελληνική Ιστορία μέχρι των παρυφών της Προϊστορίας και που ευρίσκεται εξ ολοκλήρου μέσα στο Δήμο Σπάρτης, τα όρια του οποίου περικλείονται μέσα σε ένα καταπληκτικό φυσικό περιβάλλον.
Οποιαδήποτε προβλήματα, οικονομικά, γραφειοκρατικά, υπηρεσιακά κ.λπ. ωχριούν ενώπιον του οφέλους από την αξιοποίηση της αρχαιολογικής τοποθεσίας της Πελλάνας. Την αξιοποίηση αυτή είστε ο πλέον ενδεδειγμένος να επιδιώξετε και να επιτύχετε.
Εάν κρίνετε ότι μπορούμε να συμβάλουμε στην επιδίωξή σας αυτή, θα είναι τιμή μας να προσφέρουμε ό,τι μας είναι δυνατόν για την ενίσχυση της προσπάθειάς σας.
Κωνσταντίνος Αλεξάκος, Ε. Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τηλ. 6937232718
Νικόλαος Ανδριανόπουλος, Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, τηλ. 6951830865
Ευάγγελος Ανδριανός, Ε. Αρεοπαγίτης, τηλ. 6945653464
Θεοφάνης Γεωργάτσος, Ε. Διευθυντής Υπουργείου Υγείας-Προνοίας, τηλ. 6947286152
Για την αντιγραφή
Ευάγγελος Ανδριανός
35. Αναξιοποίητος και δυσπρόσιτος ο αρχαιολογικός χώρος Πελλάνας
Δημοσιεύθηκε στις 8/7/2020 από την ιστοσελίδα lakonikos.gr
Σημάδια ακραίας εγκατάλειψης, που χρόνο με τον χρόνο βαθαίνουν και πληγώνουν το κοινό αίσθημα, παρουσιάζει ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας, προμετωπίδα του οποίου αποτελούν οι περίφημοι θολωτοί τάφοι μυκηναϊκής περιόδου.
Πρόκειται για μερικά από τα σπουδαιότερα ευρήματα πολιτιστικής κληρονομιάς του 21ου αιώνα στην αρχαία πόλη της Λακεδαίμονος, που ανακάλυψε ο καθηγητής Θεόδωρος Σπυρόπουλος, τα οποία εκτός από το γεγονός ότι παραμένουν μη επισκέψιμα, βρίσκονται στο έλεος των καιρικών φαινομένων, ενώ αυξημένος είναι ο κίνδυνος αρχαιοκαπηλίας λόγω απουσίας φύλαξης.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις για το μπάζωμα του ενός τάφου από το 2002 και παρά τις δεσμεύσεις αρμόδιων αρχών και φορέων για προσωρινή παρέμβαση, η κατάσταση παραμένει αμετάβλητη, προκαλώντας οργή και θλίψη, σύμφωνα με καταγγελίες και αναφορές κατοίκων της περιοχής. Ο αρχαιολογικός χώρος καθίσταται επισκέψιμος κατά περιόδους, ωστόσο δεν υπάρχει σταθερό καθεστώς λειτουργίας και το «λουκέτο» επανέρχεται.
Σημειώνεται ότι η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως λείψανα κατοίκησης και νεκροταφείο Πρωτοελλαδικών χρόνων, επιβλητικό μυκηναϊκό ανακτορικό συγκρότημα με κυκλώπειο τείχος, τάφο των Πρώιμων Μυκηναϊκών χρόνων (περί το 1500 π.Χ.), θολωτούς λαξευτούς τάφους Mυκηναϊκών χρόνων, τμήμα οικισμού Mυκηναϊκών και Eλληνιστικών χρόνων, λείψανα τείχους Eλληνιστικών χρόνων, άφθονη κεραμική και ειδώλια, κατάλοιπα της Φραγκοκρατίας.
Ερώτηση κ. Δαβάκη στην κα Μενδώνη.
Το εδώ και χρόνια ζήτημα της ανάδειξης και αξιοποίησης του αρχαιολογικού χώρου της Πελλάνας, επαναφέρει με νέα κοινοβουλευτική του ερώτηση προς την υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη ο βουλευτής Λακωνίας κ. Θανάσης Δαβάκης. Ο κ. Δαβάκης με σειρά ερωτημάτων προς την υπουργό ζητεί άμεση παρέμβαση, ούτως ώστε ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας να αναδειχθεί και να καταστεί στοιχειωδώς επισκέψιμος.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης του κ. Δαβάκη:
«Για τον αρχαιολογικό χώρο της Πελλάνας, ο επίσημος διαδικτυακός κόμβος του υπουργείου Πολιτισμού, “ΟΔΥΣΣΕΥΣ”, αναφέρει τα ακόλουθα:
“Το 1926 είχαν ανασκαφεί δύο μικροί σχετικά θαλαμωτοί, λαξευτοί τάφοι στη θέση "Σπηλιές" από τον αρχαιολόγο Θ. Καραχάλιο. Λάξευμα θολόσχημο είχε καθαρισθεί στη δεκαετία του 1970 από τον Γ. Σταινχάουερ στην ίδια θέση. Οι μεγάλοι θολωτοί τάφοι και τα προϊστορικά λείψανα στην Ακρόπολη της Πελλάνας αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές του Δρα Εφόρου Θ. Σπυρόπουλου από το 1980-1995. Έχει γίνει μελέτη στερέωσης και στέγασης του μεγάλου θολωτού τάφου από την Διεύθυνση Αναστηλώσεως Αρχαίων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά το έργο δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί. Τα σημαντικότερα Μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου είναι:
- Νεκροταφείο θολωτών λαξευτών τάφων της μυκηναϊκής περιόδου, στη θέση "Σπηλιές". Ο μεγαλύτερος κατασκευάσθηκε στα πρώιμα μυκηναϊκά χρόνια (1500 π.Χ. περίπου) κι έχει θόλο διαμέτρου 10 μέτρων. Είναι ασφαλώς βασιλικός τάφος.
- Η Ακρόπολη της Πελλάνας, στην οποία διακρίνονται λείψανα τείχους των ελληνιστικών χρόνων και κατάλοιπα των χρόνων της Φραγκοκρατίας.
- Ακρόπολη της Πελλάνας στο λόφο "Παλαιόκαστρο", όπου πρόσφατες ανασκαφές του Θ. Σπυρόπουλου, έφεραν στο φως λείψανα κατοίκησης των πρωτοελλαδικών χρόνων (2.500 π.Χ. περίπου), στην κορυφή της Ακρόπολης (ίσως κάποιο ανακτορικό κτίσμα). Στο πρώτο άνδηρο μετά την κορυφή, ανατολικά, αποκαλύφθηκε ένας τύμβος, προερχόμενος μάλλον από ομάδα τύμβων, της πρωτοελλαδικής περιόδου, περιβαλλόμενος με λίθινη κρηπίδα. Επιτόπου βρέθηκαν ταφές και αποθέτης. Στη νότια πλαγιά του λόφου αποκαλύφθηκε τμήμα οικισμού μυκηναϊκών και ελληνιστικών χρόνων. Μνημειώδης δρόμος, πλακόστρωτος, μυκηναϊκών χρόνων με μεταγενέστερες συντηρήσεις οδηγεί από τις ανατολικές υπώρειες της ακρόπολης στην κορυφή ή σε άλλη θέση του λόφου, όπου αναμένεται σημαντικό κτίσμα, πιθανώς, το Μυκηναϊκό ανάκτορο της περιοχής. Ο ανασκαφέας κ Θ. Σπυρόπουλος υποστηρίζει ότι η Πελλάνα είναι η ομηρική πόλη Λακεδαίμων, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ελένη”.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι, ανεξαρτήτως της ταυτίσεως με το ανάκτορο του Μενελάου ή της Ελένης, η Πελλάνα είναι ασφαλώς μία θέση με ευρήματα από την Προϊστορική περίοδο, με σημαντικά και εξαιρετικά κατάλοιπα της Πρώιμης και Ύστερης εποχής του Χαλκού. Ειδικότερα, οι κτιστοί θαλαμωτοί τάφοι είναι μνημειακών διαστάσεων, δείγματα επιμελημένης και μοναδικής για την Πελοπόννησο ταφικής αρχιτεκτονικής.
Παρά το σημαντικό αρχαιολογικό, ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον, ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας παραμένει αναξιοποίητος και δυσπρόσιτος στην πλειονότητα τόσο των Λακώνων όσο και των επισκεπτών της Λακωνίας. Στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου δεν παρέχεται καμία πληροφορία για το ωράριο λειτουργίας ή τη δυνατότητα επίσκεψής του (σε αντίθεση με άλλους αντίστοιχους χώρους της Λακωνίας), έστω και κατόπιν προηγούμενης συνεννόησης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Επιπρόσθετα, τόσον ο αρχαιολογικός χώρος όσο και τα μνημεία χρήζουν επεμβάσεων για τη συντήρηση, την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και τον καλλωπισμό τους.
Ερωτάται η κα υπουργός:
1. Θα υπάρξει η δυνατότητα για το καλοκαίρι – φθινόπωρο του 2020 να καταστεί ο αρχαιολογικός χώρος της Πελλάνας επισκέψιμος, με την πρόσληψη του αναγκαίου εποχικού φυλακτικού προσωπικού;
2. Είναι δυνατή η ενημέρωση του διαδικτυακού τόπου του υπουργείου, ώστε να συμπεριλαμβάνει τη δυνατότητα επίσκεψης και το ωράριο του αρχαιολογικού χώρου Πελλάνας; Εάν ναι, είναι αντίστοιχα δυνατή η ανάλογη επικαιροποίηση για το σύνολο των αρχαιολογικών χώρων της Λακωνίας;
3. Υπάρχει προγραμματισμός από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας παρεμβάσεως ή τουλάχιστον ευπρεπισμού του αρχαιολογικού χώρου Πελλάνας και του περιβάλλοντος των ισταμένων μνημείων;
4. Αντιμετωπίζουν προβλήματα στατικότητας τα ταφικά μνημεία ή αποσάθρωσης τα οικιστικά κατάλοιπα; Εάν ναι, έχουν ληφθεί μέτρα, με την εκπόνηση των ανάλογων μελετών; Ποιο το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους;
5. Είναι δυνατή η επιτάχυνση της διαδικασίας δημοσίευσης των πορισμάτων της ανασκαφής;»
36. Παρέμβαση του αρχαιολόγου Θ. Σπυρόπουλου για την ομηρική Λακεδαίμονα
Δημοσιεύθηκε στις 22/7/2020 από την ιστοσελίδα notospress.gr
Με παρέμβασή του-απάντηση στον βουλευτή Θ. Δαβάκη, ο καθηγητής Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος, επίτιμος έφορος των Αρχαιοτήτων Σπάρτης, αναφέρεται στην ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο της ομηρικής Λακεδαίμονος στην περιοχή της Πελλάνας. Την απάντηση που κοινοποιεί στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Γραφείο κ. Υπουργού τονίζει ότι ο χώρος «παραμένει κλειστός ερειπιώνας, έκθετος σε φυσικές καταστροφές και επιθέσεις τυμβωρυχίας».
Η απάντηση – παρέμβαση:
«Αξιότιμε κ. Δαβάκη, χαιρετίζω την πρωτοβουλία σας να ζητήσετε από την Υπουργό Πολιτισμού το σχέδιο δράσης του Υπουργείου για τον ανεσκαμμένο επί σειρά ετών αρχαιολογικό χώρο της ομηρικής Λακεδαίμονος στην περιοχή της Πελλάνας, που παραμένει κλειστός ερειπιώνας, έκθετος σε φυσικές καταστροφές και επιθέσεις τυμβωρυχίας.
Ενθυμούμαι ότι στα πρώτα στάδια των πολυετών ερευνών και συστηματικών ανασκαφών μου στην Πελλάνα (1979 - 2002), είχα την συνηγορία σας προς την τότε Γενική Γραμματέα και νυν Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, σε σύσκεψη στην Σπάρτη, να ενισχύσει τις έρευνές μου και πιστεύω ότι η εξέλιξη των ανασκαφών και των ανακαλύψεων εδικαίωσαν τις επιδιώξεις μας. Με την συνταξιοδότησή μου το έτος 2002 οι ανασκαφές διεκόπησαν παρότι η ανασκαφή εκηρύχθη συστηματική από το Υπ. Πολιτισμού, συγκροτήθηκε η προβλεπόμενη από τον Αρχαιολογικό Νόμο επιστημονική επιτροπή και εγώ ορίσθηκα Διευθυντής της Συστηματικής Ανασκαφής της Πελλάνας. Πέρασαν έτσι 20 άγονα χρόνια στα οποία θα είχε ολοκληρωθεί η έρευνά μας, η πλήρης αποκάλυψη ενός σπουδαίου βασιλικού μυκηναϊκού τάφου, που κατεχώσθη βαναύσως, η συντήρηση και ανάδειξη του χώρου, η επισκεψιμότητά του και η διεθνής προβολή του, αίτημα το οποίο παραμένει ενεργό για εμένα και τους συνεργάτες μου.
Η Διεθνής βιβλιογραφία, όπως αποτυπώνεται στο Review της Αmerican Journal of Archaeology, του διαπρεπούς καθηγητού Jeremy Rutter, ορίζει τα κριτήρια προκειμένου να χαρακτηρισθεί ένας χώρος ως Ανακτορικό Κέντρο της Μυκηναϊκής περιόδου, όπως οι Μυκήνες, η Τίρυνς, η Πύλος, η Θήβα, ο Ορχομενός της Βοιωτίας. Τα κριτήρια αυτά είναι:
1. Η ύπαρξη (η αποκάλυψη) Ακρόπολης με κυκλώπειο τείχος.
2. Το Μέγαρο, το κέντρο διαμονής και διοίκησης του άνακτος.
3. Η υπόγεια πηγή που περικλείεται σε επέκταση (Extension) του κυκλώπειου τείχους για προμήθεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας.
4. Το ωργανωμένο βασιλικό Νεκροταφείο θολωτών (κυρίως) τάφων κατά προτίμησιν δυτικά του Ανακτόρου.
Ανασκαφές και έρευνες δύο εκατονταετηρίδων στην Λακωνία δεν είχαν εντοπίσει αρχαιολογικό χώρο που να πληροί τα κριτήρια αυτά, ώστε να χαρακτηρισθεί ανακτορικό κέντρο, έτσι που η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή κατέληξε στο απαισιόδοξο συμπέρασμα ότι η Λακωνία "frustrates all expectations"! Εν τούτοις η Πελλάνα, δηλ. η ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ, εδικαίωσε τις προσδοκίες μας και εκάλυψε α π ό λ υ τ α και τις τέσσερις προϋποθέσεις της επιστημονικής δεοντολογίας, διότι και Ακρόπολη έχει τειχισμένη με κυκλώπειο τείχος, το οποίο αφού κατεδαφίσθη στα ιστορικά χρόνια κατά την εισβολή του Αρκάδα Λυκομήδη στην Πελλάνα το έτος 370/69 π.Χ., μετετράπη σε δρόμο κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, ενώ βραδύτερα η περιοχή ήκμασε ως Βυζαντινό ή Φραγκικό κέντρο (πιθανώτατα η Μεσαιωνική Λακεδαιμονία, όπου βρήκαμε και σημαντικό νομισματικό θησαυρό του αυτοκράτορα Φωκά (602-610) κοπής Κωνσταντινουπόλεως, που διαψεύδει τις εικοτολογίες Fallmereier, ενώ εκείθεν ίσως ιδρύθη το 582 μ.Χ., η Μονεμβασία αλλά και η παρακείμενη Δαιμονιά.
Το Κυκλώπειο τείχος επεκτάθηκε από την Ακρόπολη στον λόφο Παλαιόκαστρο και περιέκλεισε την υπόγειο Πηγή, την οποία ο Παυσανίας τον 2ο αι.μ.Χ. ονομάζει "Πελλανίδα" και την καταγράφει ως το ένα από τα αξιοθέατα της Πελλάνας της εποχής του, με δεύτερο το Ασκληπιείο, ασφαλώς πλησίον της Πηγής, πιθανώτατα κάτω από την σημερινή πλατεία της Άσπρης Βρύσης της Πελλάνας.
Το Μυκηναϊκό Μέγαρο ευρέθη στην νότια πλαγιά της Ακρόπολης (Παλαιόκαστρο Πελλάνας) και παρά τις φθορές του είναι "μέγα υψιρεφές δώμα" διαστάσεων 14x35 μ. με τριμερή διαίρεση και φέρει στο μέσον του τον πρωτογεωμετρικό Ναό, καθιερωμένο στην Ελένη και τους Διοσκούρους, που επιμαρτυρεί την ιερότητά του και την πιστοποίηση της ταυτότητός του, αφού όμοιοι ναοί ευρέθησαν πάνω από όλα τα μυκηναϊκά Μέγαρα, στις Μυκήνες (Ναός Αθηνάς), στην Τίρυνθα (Ναός Ήρας), στην Θήβα (Ναός Περικιονίου Διονύσου), στον Ορχομενό (Ναός των Χαρίτων).
Το Μέγαρο βέβαια δεν είναι μόνο του, αλλά είναι στην προμετωπίδα ενός συγκροτήματος κτιρίων (φυλακείων, αποθηκών, εργαστηρίων, αρχείων) που καλύπτουν έκταση 5000 τ.μ. στην νότια πλαγιά της Ακρόπολης, ενώ ο αστικός χώρος βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο (Unterburg) περιτειχισμένος επίσης με το κυκλώπειο τείχος. Έτσι το ανακτορικό συγκρότημα στην Λακεδαίμονα είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Μυκηναϊκής Ελλάδος, άριστα ωργανωμένο και προσανατολισμένο στην πλούσια άνω κοιλάδα του Ευρώτα, με έξοχη θέα στον μεγαλοπρεπή Ταΰγετο και ανοιχτό στις ζείδωρες αύρες του Ζέφυρου, που πνέει από τον Λακωνικό κόλπο και κάνει τον Ταΰγετο να φιλοξενεί δένδρα της Αλπικής ζώνης των Υπερβορείων μαζί με καρποφόρες ελιές, από τις οποίες ο Ηρακλής αφαίρεσε ένα "γροθάρι" και το φύτεψε στον Κρόνιο λόφο της Ολυμπίας, καθιερώνοντας τους Ολυμπιακούς αγώνες, που τελούσαν πάντοτε υπό την κηδεμονία της Σπάρτης, στους ιστορικούς χρόνους.
Το τέταρτο κριτήριο είναι το βασιλικό μυκηναϊκό Νεκροταφείο στην "Πελεκητή Πελλάνας" που έδωσε τους μεγαλύτερους, σε όλο τον Μυκηναϊκό κόσμο, θολωτούς λαξευτούς τάφους, έξοχα έργα τεχνολογίας και αισθητικής, με σημαντικά ευρήματα (χρυσά κοσμήματα, τα πρώτα και μόνα που βρέθηκαν στην Μινυακή και Μυκηναϊκή Λακωνία, ψήφους ηλέκτρου, αγγεία ανακτορικού ρυθμού και πλείστα αφιερώματα στους Ήρωες-Νεκρούς κατά τους αρχαϊκούς, κλασσικούς και ρωμαϊκούς χρόνους) και κυρίως αποδεικτικά της διαχρονίας της Ανακτορικής ζωής και δράσης σε όλη την Μυκηναϊκή περίοδο (1600-1200 π.Χ.).
Εάν είναι θεμιτό και επιστημονικά αποδεκτό να ταυτίζουμε τα Ανακτορικά κέντρα της Μυκηναϊκής Ελλάδος με τους ήρωες του έπους, τις Μυκήνες με τον Αγαμέμνονα, την Πύλο με τον Νέστορα (βλ.το αμερικανικό σύγγραμμα του C.Blegen κ.ά. "The Palace of Nestor in Western Messenia"), το ανάκτορο των Θηβών με τον Κάδμο και τον Οιδίποδα κ.ο.κ., εξ ίσου θεμιτό είναι να συνδέσουμε το ανάκτορο στην Λακεδαίμονα με τους ήρωες του Λακωνικού παρελθόντος, τον Τυνδάρεω, τους Διοσκούρους, την Ελένη και τον Μενέλαο. Αυτή ήταν η πεποίθηση των Λακεδαιμονίων μέχρι την εποχή του Παυσανία, ο οποίος γράφει: "Τυνδάρεων φασί οικήσαι ενταύθα" (δηλ. στην Πελλάνα). Συναφώς και το Σχόλιον σε τραγωδία του Ευριπίδου για τον Τυνδάρεω ότι "οικεί εν τοις εσχάτοις της Λακεδαιμονίας". Επιγραφικά ευρήματα των ανασκαφών του υπογραφομένου και των συνεργατών του αναφέρονται στην Ε (Ελένη), τους Διοσκούρους, τον Ηρακλή και τους Ηρακλείδες οι οποίοι επιστρέψαντες απο την Δύση, την "Μεγάλη Ελλάδα - Magna Grecia", ως "Λαοί της Θαλάσσης" (Τυρρηνοί, Σαρδηνοί, Σικελοί) ανέτρεψαν το μυκηναϊκό κράτος (1200-1180 π.Χ.) και επανίδρυσαν την αγαπημένη τους πρωτεύουσα, την ομηρική Λακεδαίμονα (στην περιοχή της Πελλάνας) στην Νέα Λακεδαίμονα, την ιστορική Σπάρτη, μία νέα πόλη, αρχετυπικά Δωρική. Αλλά η περιοχή της Άνω Κοιλάδας του Ευρώτα, όπου απεκαλύφθη η χαμένη Μητρόπολις Λακεδαίμων (βλ.Getty Images) φιλοξενεί τεκμήρια και ευρήματα του χιλιόχρονου (2750-1750 π.Χ.) πολιτισμού των Μινυών, που είχαν μετατρέψει την λιμνοθάλασσα (Lagoon-Λαγκάδα) του Ταϋγέτου σε ευδαίμονα πολυνησία με επίκεντρο την θρυλική Ατλαντίδα, όπως μετωνόμασε ο Πλάτων την Λακεδαίμονα "την υφ' ηλίω ούσαν ποτέ νήσον ιεράν", διότι η Λακεδαίμων παράγεται από το ρήμα λαγχάνω (= διανέμω με κλήρωση) και την λέξη Δαίμων (= Θεός), εν προκειμένω ο Ποσειδών ο πατρώος θεός του Μινυακού γένους, δηλ. των Ηρακλειδών, προγόνων των Δωριέων και ιδρυτών της Λακεδαίμονος-Ατλαντίδος και της Νέας Λακεδαίμονος-Σπάρτης.
Η Μινυακή και εν συνεχεία η Μυκηναϊκή Λακεδαίμων υπήρξε Ανακτορικό κέντρο της Λακωνίας, έδρα των βασιλέων και των παραδόσεών της για την περίοδο 2750-1200/1180 π.Χ., όταν οι Ηρακλείδες μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στην Σπάρτη. Έκτοτε η Λακεδαίμων έπαυσε να κατοικείται και μετετράπη σε Ιερό Χώρο, όπως υπήρξε αείποτε ως Θεράπνη, όπου ιδρύθησαν Ιερά και Ναοί (όχι οικισμοί των ελληνιστικών χρόνων, όπως εκλαμβάνεται λανθασμένα) και Ηρώα προς τιμήν των νεκρών, που εφονεύθησαν στην μάχη του 369 π.Χ. (Αινήσιππος εν πολέμω, Φλειάσιοι εν πολέμω) και ετιμήθησαν με Ηρώα, περιρραντήρια και αγγεία των κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων. Εκεί ετελούντο στους ιστορικούς χρόνους οι εορτές Ελένια και Ελενηφόρεια, όπου αι παρθένοι μετέβαιναν με άμαξες από λυγαριά (κάναθρα). Ήταν φυσικό και ιστορικά επαναλαμβανόμενο η Σπάρτη να αναδεχθεί τις λατρείες και τις γενεαλογίες της Μητρός Λακεδαίμονος και να τις εντάξει στο πολιτικό και πολιτιστικό της γίγνεσθαι και στις διεκδικήσεις της ως Μητρόπολις του Δωρισμού, αλλά και Αχαϊκών προσωπικοτήτων, όπως ο Μενέλαος και ο Ορέστης. Άλλωστε η Σπάρτη επολεοδομήθη στα πρότυπα της Μινυακής και της Μυκηναϊκής Μητρόπολης της Λακεδαίμονος, αφού κατασκεύασε Γυμνάσιο στον Πλατανιστά σε σχήμα νησίδος που περιβαλλόταν από Εύριπο, μετέφερε τις Ηράκλειες Στήλες από το όρος Θόρνακα στον εν πεδίω Θόρνακα πρό της γέφυρας του Ευρώτα και ακολούθως την μία στο Ιερό του Υακίνθου στις Αμύκλες, όπου την είδε και ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας επιχρυσωμένη σε ύψος 16μ. περίπου, μετέτρεψε το Ιερό του Μενελάου και της Ελένης στην Νέα Θεράπνη σε σχήμα πυραμίδος, όπως ο λόφος όπου ιδρύθη αρχικά η Λακεδαίμων και έδωσε στο σχήμα του τάφου των Αγιαδών Βασιλέων κυκλική θολωτή μορφή, όπως οι διπλοί βασιλικοί Μινυακοί θολωτοί Τάφοι της Λακεδαίμονος και έθεσε τη διπλή βασιλεία της Σπάρτης υπό την κηδεμονία των Διοσκούρων.
Η κώμη της Πελλάνας, την οποία ο Παυσανίας εχαρακτήρισε στην εποχή του "πόλιν το αρχαίον", είναι διάφορος της Λακεδαίμονος και στα ιστορικά χρόνια κατέλαβε τον χώρο νοτιοδυτικά της Πελλανίδος πηγής και του παρακείμενου σ' αυτήν Ασκληπιείου.
Από το έτος 2013 κυκλοφορεί το τρίτομο σύγγραμμά μου "ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ, Η υφ' ηλίω ούσα ποτε νήσος Ιερά", 1.500 περ. σελίδων και εικόνων, στις εκδόσεις "Ινστιτούτο του βιβλίου Καρδαμίτσα", το οποίο θα χαρώ να σας στείλω στην διεύθυνση που θα μου υποδεικνύατε. Η Λακεδαίμων, η Πελλάνα, η Σπάρτη, η Λακωνία που υπηρέτησα επί 22 έτη, αξίζει ό,τι δικαιούται, τον πρωτεύοντα ρόλο της στην δημιουργία, την διασπορά και την ακτινοβολία του Μινυακού - Δωρικού Πολιτισμού του Έθνους μας, Πολιτισμού πρωτογενούς και παιδαγωγού της Ελληνικής Οικουμενικότητας.»
37. Η απάντηση της Γ.Γ. του Υπ. Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, το 2006, για το μπάζωμα του νεοφανούς μυκηναϊκού τάφου της Πελλάνας
38. Η απάντηση του Υπουργείου Πολιτισμού στην ερώτηση με θέμα: «Λειτουργία και αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου Πελλάνας»
Δημοσιεύθηκε ως κείμενο pdf από την Βουλή των Ελλήνων
Ημ/νία: 31/7/2020
ΠΡΟΣ: Βουλή των Ελλήνων
Δ/νση Κοινοβουλευτικού Ελέγχου
Τμήμα Ερωτήσεων
ΚΟΙΝ: Βουλευτή κ. Αθανάσιο Δαβάκη
Θέμα: Απάντηση στη με αριθμό πρωτοκόλλου 8080/8.7.2020 Ερώτηση με θέμα: «Λειτουργία και αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου Πελλάνας»
Σε απάντηση της με αριθμ. Πρωτοκόλλου 8080/8.7.2020 Ερώτησης του Βουλευτή, κ. Αθανασίου Δαβάκη, και σύμφωνα με τα στοιχεία που έθεσαν υπόψη μας οι αρμόδιες Υπηρεσίες, σας γνωρίζουμε τα εξής:
Η αρχαία Πελλάνα βρίσκεται στη Βόρεια Λακεδαίμονα, στην περιοχή του ομώνυμου σύγχρονου οικισμού, στην Τ.Κ. Πελλάνας Δήμου Σπαρτιατών Π.Ε. Λακωνίας, σε απόσταση 17χλμ. ΒΑ της Σπάρτης. Στην Τ.Κ. Πελλάνας εντοπίζονται δύο μείζονος σημασίας μνημειακά σύνολα, σε απόσταση 450μ. μεταξύ τους:
1. Ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος του Μυκηναϊκού νεκροταφείου στην θέση «Σπηλιές – Πελεκητή», εκτός ορίων οικισμού (Υ.Α. 11707/14-6-1966, ΦEK 429/Β/8-7-1966). Πρόκειται για το μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο σύνολο λαξευτών θολωτών τάφων της Λακεδαίμονας, που έχει αποδώσει πληθώρα σημαντικών ευρημάτων.
2. Η Ακρόπολη της Πελλάνας, στο λόφο "Παλαιόκαστρο”, όπου οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν χρονολογούνται από την πρώιμη εποχή του χαλκού έως και τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους. Στον ανωτέρω λόφο εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα διενεργήθηκε από τον επίτιμο έφορο αρχαιοτήτων, καθηγητή κ. Θ. Σπυρόπουλο, σε αγροτεμάχια στην κορυφή του λόφου, όπου αποκαλύφθηκε μεταξύ άλλων νεκροταφείο κιβωτιόσχημων τάφων των πρώιμων μυκηναϊκών χρόνων, μυκηναϊκό ανακτορικό συγκρότημα με κυκλώπειο τείχος, τμήμα οικισμού μυκηναϊκών και ελληνιστικών χρόνων, λείψανα τείχους ελληνιστικών χρόνων. Ο χώρος χρησιμοποιήθηκε έως την ύστερη αρχαιότητα και την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Ας σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της πενταετούς διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ δεν προχώρησε στην ωρίμανση των μελετών και συμπληρωματικών ανασκαφικών ερευνών, ώστε να εκτελεστούν έργα για την ανάδειξη των σημαντικών μνημείων της αρχαίας Πελλάνας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, στις 10.2.2016 κλιμάκιο των συναρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ πραγματοποίησε αυτοψία στον αρχαιολογικό χώρο του Μυκηναϊκού νεκροταφείου στη θέση «Σπηλιές-Πελεκητή». Σε συνέχεια αυτής, συντάχθηκε οδικός χάρτης περί των αναγκαίων μελετών και έργων για την προστασία του Μυκηναϊκού νεκροταφείου της Πελλάνας. Εντούτοις, δεν δόθηκε προτεραιότητα στην ωρίμανση των μελετών, ώστε να αναζητηθεί χρηματοδότηση για την εκτέλεση των έργων αποκατάστασης και ανάδειξης των μνημείων.
Αναλυτικότερα, το 2016 η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων υπέδειξε τις μελέτες που απαιτούνται για τη συντήρηση και προστασία του σπουδαίου συνόλου, αλλά και για τη δημιουργία συνθηκών ασφαλούς επισκεψιμότητας, οι οποίες είναι οι κάτωθι:
1. Γεωλογική και γεωτεχνική μελέτη. 2. Υδρολογική – υδραυλική μελέτη. 3. Αρχιτεκτονική μελέτη ανάδειξης (διαδρομές επισκεπτών, επέκταση περίφραξης, στέγαστρα, προκατασκευασμένο φυλάκιο κτλ.). 4. Τεχνική έκθεση από το Τμήμα Λίθου της Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων. 5. Στατική μελέτη για την αντιστήριξη των πρανών των δρόμων και των ταφικών θαλάμων. 6. Σύνταξη στατικής μελέτης για την αντιστήριξη των πρανών του καταχωμένου μυκηναϊκού δρόμου του μυκηναϊκού τάφου στο ανατολικό τμήμα του.
Έως σήμερα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας έχει ήδη ολοκληρώσει την, σημαντική για την εξέλιξη και των άλλων μελετών, τοπογραφική μελέτη – αποτύπωση του μυκηναϊκού νεκροταφείου και των ταφικών μνημείων με τη μέθοδο της φωτογραμμετρίας και τη χρήση 3D laser scanner. Οι υπόλοιπες μελέτες θα εκπονηθούν με μέριμνα των συναρμόδιων υπηρεσιών.
Επιπροσθέτως, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας επεξεργάζεται πρόταση επέκτασης της κήρυξης του μυκηναϊκού νεκροταφείου, που θα περιλαμβάνει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα του λόφου του Παλαιοκάστρου, καθώς και πληθώρα νέων ανασκαφικών δεδομένων, που προέκυψαν κατά τις αρχαιολογικές εργασίες στο πλαίσιο κατασκευής του νέου αυτοκινητόδρομου Λεύκτρο - Σπάρτη. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η σύνταξη φακέλου για την πρόταση απαλλοτρίωσης έντεκα (11) αγροτεμαχίων, δεσμευμένων λόγω των ανασκαφικών εργασιών, συνολικής έκτασης 40.987,43 τ.μ.
Αναφορικά με το ερώτημα για την επισκεψιμότητα των μνημείων της αρχαίας Πελλάνας, σας γνωρίζουμε ότι οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ εισηγούνται θετικά σε αιτήματα ομάδων επισκεπτών για την θέση "Παλαιόκαστρο”, οι οποίες έχουν επικεφαλής τον ανασκαφέα, κ. Θεόδωρο Σπυρόπουλο. Η επίσκεψη γίνεται με ευθύνη των διοργανωτών και με την παρουσία φύλακα αρχαιοτήτων, κατά τις περιόδους που το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες (εαρινή, θερινή και φθινοπωρινή). Εντούτοις, επισημαίνεται ότι η περιοχή του μυκηναϊκού νεκροταφείου της Πελλάνας δεν συνιστά οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν, διευκολύνει την επίσκεψη του χώρου από μικρές ομάδες επισκεπτών και ειδικών ερευνητών, κατόπιν υποβολής σχετικών αιτημάτων.
Επίσης, σας γνωρίζουμε ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας προχωρά στην επικαιροποίηση και ενημέρωση του διαδικτυακού ιστότοπου του ΥΠΠΟΑ (http://odysseus.culture.gr/h/3/gh355.jsp?obj_id=2651), για το σύνολο των μνημείων της Λακωνίας).
Τέλος, αναφορικά με την δημοσίευση των ευρημάτων των ανασκαφών στην αρχαία Πελλάνα, σας γνωρίζουμε ότι υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία για τα μνημεία, τόσο από τους ανασκαφείς, όσο και από ειδικούς μελετητές. Σχετικά με τα νεότερα ευρήματα των ανασκαφών του Θ. Σπυρόπουλου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας θα παράσχει κάθε δυνατή διευκόλυνση και υποστήριξη στον ανασκαφέα για την συνέχιση της μελέτης του υλικού.
Κατόπιν των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι με τον σημερινό προγραμματισμό του, το ΥΠΠΟΑ θα αντιμετωπίσει την ανάδειξη των μνημείων της αρχαίας Πελλάνας και τη θεμελίωση συνθηκών ασφαλούς προσβασιμότητας στις αρχαιότητες, με την προώθηση των απαλλοτριώσεων, την σαφή οριοθέτηση ενός ενιαίου αρχαιολογικού χώρου και την ωρίμανση εξειδικευμένων μελετών, που αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την ωρίμανση του έργου ανάδειξης και αποκατάστασης του συνόλου των μνημείων και της απόδοσής τους στους πολίτες.
39. Με συγκροτημένο «οδικό χάρτη» για την Πελλάνα απαντά η κα Μενδώνη στον κο Δαβάκη
Δημοσιεύθηκε στις 20/8/2020 από την ιστοσελίδα notospress.gr
Μετά από χρόνια αναγνωρίζεται η σκαπάνη και ο ρόλος του αρχαιολόγου κ. Θ. Σπυρόπουλου!
Με μία επικαιροποιημένη και στοχευμένη θέση, για την προοπτική του αρχαιολογικού χώρου τής Πελλάνας, απαντά η υπουργός Πολιτισμού, κα Λίνα Μενδώνη, στην πρόσφατη κοινοβουλευτική ερώτηση του κ. Θανάση Δαβάκη.
Στην απάντηση αυτή δίνεται μια ευοίωνη προοπτική για την Πελλάνα και την βόρεια Λακεδαίμονα. Συγκεκριμένα, η υπουργός Πολιτισμού πληροφορεί τον Λάκωνα βουλευτή ότι:
- Ολοκληρώθηκε η τοπογραφική – φωτογραμμετρική αποτύπωση των μνημείων της περιοχής, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπόνηση όλων των υπόλοιπων μελετών, που απαιτούνται για τη διάσωσή τους, καθώς και για την ανάδειξη και την προσβασιμότητά τους.
- Είναι σε εξέλιξη η σύνταξη φακέλου για την απαλλοτρίωση έντεκα (11) αγροτεμαχίων που έχουν δεσμευθεί για ανασκαφές.
- Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας (ΕΦΑΛΑΚ) επεξεργάζεται την πρόταση επέκτασης της κήρυξης του μυκηναϊκού νεκροταφείου, που θα περιλαμβάνει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα του λόφου του Παλαιοκάστρου, καθώς και πληθώρα νέων ανασκαφικών δεδομένων, που προέκυψαν κατά τις αρχαιολογικές εργασίες στο πλαίσιο κατασκευής του νέου αυτοκινητόδρομου Λεύκτρο - Σπάρτη.
- Σχετικά με την επισκεψιμότητα και με το δεδομένο ότι δε συνιστά οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο, η τοπική υπηρεσία εισηγείται πάντα θετικά σε αιτήματα ομάδων επισκεπτών για το Παλαιόκαστρο, στις οποίες επικεφαλής είναι ο καθηγητής κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος. Η επίσκεψη γίνεται με ευθύνη των διοργανωτών και με την παρουσία φύλακα αρχαιοτήτων, κατά τις περιόδους που το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες (εαρινή, θερινή και φθινοπωρινή).
- Όσον αφορά στην δημοσίευση των ευρημάτων των ανασκαφών στην Πελλάνα, η υπουργός ενημερώνει ότι υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία για τα μνημεία, τόσο από τους ανασκαφείς όσο και από ειδικούς μελετητές, καθώς επίσης και ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας θα παράσχει κάθε δυνατή διευκόλυνση και υποστήριξη στον ανασκαφέα καθηγητή κ. Θ. Σπυρόπουλο για την συνέχιση της μελέτης του υλικού.
Καταλήγοντας η υπουργός Πολιτισμού στην απάντησή της προς τον κ. Δαβάκη, επισημαίνει ότι, με τον σημερινό προγραμματισμό του, το υπουργείο Πολιτισμού θα αντιμετωπίσει την ανάδειξη των μνημείων της αρχαίας Πελλάνας και την θεμελίωση συνθηκών ασφαλούς προσβασιμότητας στις αρχαιότητες, με την προώθηση των απαλλοτριώσεων, την σαφή οριοθέτηση ενός ενιαίου αρχαιολογικού χώρου και την ωρίμανση εξειδικευμένων μελετών, που αποτελούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την ωρίμανση του έργου ανάδειξης και αποκατάστασης του συνόλου των μνημείων και της απόδοσής τους στους πολίτες.
Μετά την απάντηση της υπουργού Πολιτισμού, ο κ. Θανάσης Δαβάκης δήλωσε:
«Έναν συγκροτημένο οδικό χάρτη για την ανάδειξη των μνημείων της Πελλάνας, μας δίνει η απάντηση της κας Μενδώνη. Βασικός στόχος όλων πρέπει να είναι η ωρίμανση των μελετών και των συμπληρωματικών ανασκαφικών ερευνών, ώστε να εκτελεστούν τα απαραίτητα έργα για την ανάδειξη των μνημείων της αρχαίας Πελλάνας. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, ο καθηγητής κ. Σπυρόπουλος και οι κατευθύνσεις της πολιτικής ηγεσίας μπορούν να είναι το συνεργατικό σχήμα για να βγούμε από το τέλμα που μέχρι τώρα υπάρχει. Η δίκαιη πικρία των κατοίκων της περιοχής ας αποτελέσει το εφαλτήριο για να αλλάξουμε τα πράγματα στην Πελλάνα!»
40. Εγκρίσεις μουσειολογικών μελετών και μία απαραίτητη υπουργική απόφαση.
Δημοσιεύθηκε στις 17/11/2020 από την ιστοσελίδα notospress.gr
Σημαντικά και καλά νέα προέκυψαν ύστερα και από την επίσκεψη του βουλευτή Λακωνίας της Ν.Δ. κ. Αθ. Δαβάκη στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας (ΕΦ.Α.ΛΑΚ.). Όπως ενημέρωσε ο κ. Δαβάκης, αφού συναντήθηκε με την προϊσταμένη κα Λίτσα Πάντου:
• Εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Συμβούλιο Μουσείων η οριστική μουσειολογική μελέτη του Νέου Μουσείου της Σπάρτης.
• Εγκρίθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων η νέα μουσειολογική μελέτη για την αναβάθμιση της έκθεσης του (παλαιού) Αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης με την χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχου.
• Όσον αφορά στην Πελλάνα και σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε ο βουλευτής από την υπουργό Πολιτισμού απαντώντας σε σχετική ερώτησή του στην Βουλή, εκδόθηκε η υπουργική απόφαση που κηρύσσει το μυκηναϊκό νεκροταφείο ως απαλλοτριωτέο αρχαιολογικό χώρο, γεγονός που είναι η βασικότερη προϋπόθεση για την αρχαιολογική διαχείριση της περιοχής. Παράλληλα η Διεύθυνση Αναστήλωσης του Υπουργείου Πολιτισμού ερευνά την φύση του λαξευτού πετρώματος των μυκηναϊκών τάφων, στην οποία οφείλεται η εισροή των νερών της βροχής τον χειμώνα.
[...]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου