Η ξενάγηση του Θ. Σπυρόπουλου στα αρχαία μας

Δημοσιεύτηκε στο notospress.

 Άκρως αποκαλυπτική ήταν η ξενάγηση που έκανε ο αρχαιολόγος κος Θεόδωρος Σπυρόπουλος σε πολίτες της Λακωνίας στους χώρους της αρχαίας Ακρόπολης και των Τάφων της Πελλάνας. Μετά από πρόσκληση του Πολιτιστικού Συλλόγου  Πελλάνας "Η Λακεδαίμων" έγινε μια δίωρη ξενάγηση γύρω από τους τάφους, αφού ήταν ερμητικά ασφαλισμένοι και απομονωμένοι, Παρούσα στην ξενάγηση και η βουλευτής Φεβρωνία Πατριανάκου. Ο ανασκαφέας αρχαιολόγος αναφέρθηκε σε επιστημονικά και ιστορικά στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για το σημαντικότερο εύρημα της Μυκηναϊκής εποχής ενώ περιγράφει τον έναν θολωτό τάφο ως τον σημαντικότερο όλων. [...]

 Τα κυριότερα σημεία της ξενάγησης του είναι: «Απέκριβαν  τεχνηέντως κι εξακολουθούν ακόμη να μην μπορούν να διαλευκάνουν μερικά ζωτικά ζητήματα της ιστορίας της Σπάρτης. Διάβασα προ ημερών άρθρο του πρώην Εφόρου Αρχαιοτήτων της Λακωνίας του Χρύσανθου Χρήστου, ο οποίος στη συνέχεια έγινε καθηγητής της Ιστορίας της τέχνης και ακαδημαϊκός. Έγραφε ως επίτιτλο «Τα δυσχερή και άλυτα προβλήματα της Σπάρτης». Βεβαίως είναι άλυτα και δεν θα τα λύσουν ποτέ αν δεν αναφερθούν στην μητέρα  - πόλη της Σπάρτης που ήταν αυτή εδώ η περιοχή, η Λακεδαίμων ένα σημαντικό τμήμα της οποίας υπήρξε η Πελλάνα.

 Αυτή κληρονόμησε το ευρύτερο όνομα της Λακεδαίμονος. Βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερη γεωφυσική ιδιαιτερότητα του Ελληνικού χώρου. Έχουμε μια τεράστια κοιλάδα ανάμεσα στον Ταύγετο και τον Πάρνωνα που κάποτε ήταν μια τεράστια λίμνη, μια λιμνοθάλασσα που κατέληγε στον Ευρώτα. Ο δίαυλος, ο λώρος, που συνέδεε την περιοχή με την θάλασσα και με τον αρχαίο κόσμο ήταν ο Ευρώτας. Φαρδύς, και όπως λέει ο ο Παυσανίας «ο βασιλιάς της Σπάρτης Ευρώτας συνέλεξε τα λιμνάζοντα ύδατα τα διοχέτευσε μέσα σε ένα ρέμα, το ονόμασε Ευρώτα κι έτσι αποστράγγισε την περιοχή και συνέδεσε τον χώρο της Λακεδαίμονος. Ένας γεωφυσικός χώρος που οργανώθηκε πλέον και πολιτικά, ως πολιτεία, κοινοπολιτεία μικρών νησιών μέσα στη λιμνοθάλασσα. Μία από αυτές τις νησίδες ήταν ο λόφος Παλαιόκαστρο που είχε την τύχη να διαδεχθεί την παλαιά Μινυακή, Αργοναυτική, Λακεδαίμονα και να φιλοξενήσει στα ιστορικότερα μυκηναϊκά χρόνια το παλάτι το οποίο έφθασε μέχρι τον Μενέλαο και την Ελένη.

 Έχουμε μπροστά μας μια έρευνα που ξεκίνησε πριν 200 χρόνια, όταν ελευθερώθηκε η πατρίδα μας. Η Σπάρτη ερευνήθηκε εντατικά. Από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία και άλλους φορείς. Το ίδιο και η περίμετρος. Όλη η Λακωνία. Το ερώτημα είναι: Που ήταν αυτό το Ανάκτορο. Οι Άγγλοι σκάβοντας στο λόφο στα Μενελάϊα διαπίστωσαν ότι υπήρχαν δύο πρώιμα μυκηναϊκά ανάκτορα του 1600 π.Χ. περίπου.

 Ο Κάτλιν, που είχα την τιμή να είμαι φίλος και συνεργάτης του όταν ήμουν Έφορος Αρχαιοτήτων, ολοκλήρωσε μια έρευνα 150 ετών, (off and on που λένε οι Άγγλοι). Ο άνθρωπος ήταν έντιμος ερευνητής. Το λέω αυτό κατά αντιδιαστολή προς μερικούς νεοφώτιστους αρχαιολόγους οι οποίοι μεταφέρουν κατά την κρίση τους το Ανάκτορο από εδώ και από εκεί, όπου τους αρέσει κι ενδεχομένως μεταφέρουν και κατά ποινικό τρόπο ευρήματα από το ένα μέρος στο άλλο. Ο Κάτλιν, ως σοβαρός κι έντιμος επιστήμων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να είναι στα Μενελάϊα το Μυκηναϊκό κέντρο της εποχής του Μενελάου διότι τα ευρήματα σταματούν γύρω στο 1400 π.Χ. ενώ ο ιστορικός Μενέλαος (γιατί πέραν του επικού χαρακτήρα έχει και ιστορικό χαρακτήρα) πρέπει να τοποθετηθεί στην εποχή του Τρωικού Πολέμου, δηλαδή γύρω στο 1230 με 1180 π.Χ.

 Οι ανασκαφές που έγιναν στα άλλα Πελοποννησιακά ανάκτορα, στην Πύλο, στις Μυκήνες κλπ. έφεραν στο φως ανακτορικά κέντρα αυτής της περιόδου. Στη Λακωνία τι γινόταν; Που ήταν το ανάκτορο; Θα επαναλάβω τον αφορισμό ενός διαπρεπούς αμερικανού αρχαιολόγου, του Τζέρεμυ Ράτερ, ο οποίος συνοψίζει τα στοιχεία που συγκροτούν τον ισχυρισμό ότι κάποιος έχει βρει ένα μυκηναϊκό ανακτορικό κέντρο:

• Πρέπει να έχει μια Ακρόπολη,
• που να περιβάλλεται από κυκλώπειο Τείχος,
•  το οποίο να κλείνει μέσα μια Πηγή, ώστε σε περίπτωση πολιορκίας να μπορούν να έχουν νερό κάτω από τα πόδια του εχθρού, δηλαδή υπόγεια πηγή. 
• Να υπάρχει ένα Μέγαρο, δηλαδή η οικία του βασιλιά που είναι συγχρόνως και θρησκευτικό κέντρο. 
• Πίσω από το μέγαρο πρέπει να υπάρχει ένα Διοικητικό Συγκρότημα. Διότι τα ανάκτορα τα μυκηναϊκά δεν είναι επαύλεις. Είναι διοικητικά κέντρα. Αυτό σημαίνει ότι βασιλιάς κατοικεί στο μέγαρο και ασκεί καθήκοντα θρησκευτικά και πολιτικά. Πίσω από αυτόν είναι όλη η ιεραρχία του κράτους, αρχεία, τεχνίτες, στρατιώτες. 
• Όλα αυτά είναι γραμμένα σε Πινακίδες. 
• Το τελευταίο που πρέπει να βρει κανείς είναι ένα Βασιλικό Νεκροταφείο. 

 Όχι μόνον έναν τάφο. Να, γιατί δεν μπορεί το Βαφειό να διεκδικήσει το Ανάκτορο. Γιατί πρόκειται για μεμονωμένο τάφο ενός πρίγκιπα του Βαφειού. Εδώ στην Πελλάνα έχουμε αυτά τα στοιχεία;  
Έχουμε ακρόπολη; - Έχουμε! Έχουμε μια πηγή; - Ναι και μάλιστα διάσημη. Είναι αέναη πηγή και αιωνόβια όπως την χαρακτήρισε ο Παυσανίας, όταν την βρήκε μετα χιλιάδες χρόνια και την ονόμασε Πελλανίδα πηγή. Αγνοούμε πώς λεγόταν στα μυκηναϊκά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή η πηγή είναι υπόγεια. Έχουμε βασιλικό νεκροταφείο; - Βεβαίως έχουμε! Ένας από τους τάφους είναι ο μεγαλύτερος στο είδος του σε όλο τον μυκηναϊκό πολιτισμό. Είναι λαξευτός τάφος μέσα στον βράχο. Ένα αριστούργημα κατασκευής. Το μεγαλύτερο μνημείο του μυκηναϊκού μας πολιτισμού.

 Οι Αρχαιολόγοι εθελοτυφλούν. Το χειρότερο, δε, είναι ότι κάνουν τον εξής συλλογισμό: «Είναι δυνατόν να έχουμε εδώ το βασιλικό νεκροταφείο και το ανάκτορο να είναι στο Ξηροκάμπι, για παράδειγμα…» Τα ίδια έκαναν κάποτε στον αρχαιολόγο Μανώλη Ανδρόνικο. Τον βασάνιζαν… Οι Αρχαιολόγοι, το Κ.Α.Σ., εκλήθησαν εδώ στην Πελλάνα, όταν τελείωσα την ανασκαφή μου και ζήτησα, όπως είθισται, να συνεχίσω συνταξιοδοτημένος την ανασκαφή μου δικαιωματικά. Άρχισαν λοιπόν: "Σου δίνουμε την ανασκαφή, αλλά σου βάζουμε στο κεφάλι γύρω στους 30 αρχαιολόγους". Οι περισσότεροι εξ αυτών συκοφάντες τους οποίους έσυρα στα δικαστήρια, εξευτελίστηκαν (Θέμελης, Παναγιωτοπούλου, Θέμος). Τους ρωτώ: «Είναι ανάκτορο στην Πελλάνα;» και αναμένω την απάντηση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Τι έβγαλαν ως πόρισμα της αυτοψίας: «Η Πελλάνα έχει πολύ σημαντικά Αρχαία». Ρωτώ πάλι: «Τι θα βάλουμε ως πινακίδα στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο;» Είναι άραγε αυτή επιστημονική πληρότητα, για να μην πω εντιμότητα… Τελικά κατέληξαν ότι είναι ...Ελληνιστικός οικισμός!

Και βέβαια προέβησαν στο εξής τερατούργημα: Βρήκαμε ένα καταπληκτικό τάφο και το Πάσχα του 2002, Μεγάλη Πέμπτη, έφεραν 250 τόνους νταμαρίσιο χαλίκι και τον κατέχωσαν. Κι ερωτώ σε ποια χώρα του κόσμου θα καταστρεφόταν ένα μνημείο που ο νόμος προστατεύει. Οι γυναίκες της Πελλάνας τους πήγαν στα δικαστήρια, έδωσαν αγώνα… Ο πρόεδρος του Κ.Α.Σ. δεν είχε το θάρρος να αναλάβει την ευθύνη και να τα προστατεύσει…  Προφανώς κατέστρεψαν το μνημείο, έχουν περάσει 10 χρόνια και δεν το ανοίγουν. Παρόλο που υποσχέθηκαν ότι σε λίγους μήνες θα το άνοιγαν.

 Πολύ σύντομα δημοσιεύω τα ευρήματα της ανασκαφής μου σε τρίτομο σύγγραμμα 1500 σελίδων, στο οποίο περιέχεται η απόδειξη και η τεκμηρίωση. Περιμένω να πάρουν θέση. Γιατί σήμερα τους καλούμε να διοργανώσουμε ένα Διεθνές Συνέδριο, αλλά αρνούνται, διότι ξέρουν περί τίνος πρόκειται. Ισχυρίζονται καθηγητές, όπως ο Θέμελης, ότι εδώ, στην Πελλάνα υπήρχε Ελληνιστικός οικισμός οχυρωμένος. Την στιγμή που αυτή η Σπάρτη ήταν ανοχύρωτη. Δυστυχώς αυτοί είναι οι επιστήμονες στην Ελλάδα. ...Λυπάμαι!»