Το ακόλουθο άρθρο προέρχεται από τον συμπατριώτη μας Χρήστο Χ.,
τον οποίο και ευχαριστούμε πολύ, για μια ακόμα φορά, για την συνεργασία του...
Η διοικητική εξέλιξη στην ευρύτερη περιοχή της Πελλάνας κατά την Νεότερη Ελληνική Ιστορία.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό και τη δημιουργία του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, ο Ιωάννης Καποδίστριας διορίσθηκε ως ο πρώτος κυβερνήτης, της ελεύθερης πλέον Ελλάδας. Στη διάρκεια της σύντομης, τριετούς, θητείας του (1828-1831) ο Ιω. Καποδίστριας έθεσε τους πρώτους θεμέλιους λίθους για την ανοικοδόμηση και οργάνωση του Ελληνικού κράτους. Ο Καποδίστριας, θέλησε να αναδιοργανώσει τον υπάρχοντα θεσμό διοίκησης, αλλά διατήρησε την εξάρτηση από την κεντρική εξουσία, έτσι που οι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης ουσιαστικά ήταν εκτελεστικά όργανα της κυβέρνησης. Σύμφωνα, λοιπόν, με την πρώτη διοικητική διαίρεση επί διακυβέρνησής του, που πραγματοποιήθηκε με το Ψήφισμα Ι΄ στις 13 Απριλίου του 1828, η Πελοπόννησος διαχωρίστηκε σε 7 θέματα ή τμήματα με επιμέρους επαρχίες και έκτακτους επιτρόπους για κάθε ένα. Το έκτο τμήμα, της εν λόγω διαίρεσης έφερε το όνομα «Λακωνία» και περιελάμβανε την Ανατολική Μάνη, τη Μονεμβάσια, τον Μισθρά και τον Πραστό.
Το επόμενο έτος της δολοφονίας του, το 1832, ο αλληλοσπαραγμός βασάνιζε την ελληνική επικράτεια. Στο τέλος του ιδίου χρόνου, η χώρα ήταν εντελώς εξουθενωμένη. Τότε λοιπόν οι προστάτριες δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία αποφάσισαν ότι η Ελλάδα έπρεπε να αποτελέσει ανεξάρτητο κράτος, ως Βασίλειο, υπό την εγγύησή τους, και για το λόγο αυτό υπέγραψαν τη συνθήκη του Λονδίνου στις 25ης Απριλίου 1832, σύμφωνα με την οποία καθοριζόταν η νομική υπόσταση του νέου κράτους και οριζόταν ως βασιλιάς των Ελλήνων ο ανήλικος πρίγκιπας της Βαυαρίας Όθων. Στις 25 Ιανουαρίου 1833, βασιλιάς και αντιβασιλείς αποβιβάστηκαν στην πρώτη πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους, στο Ναύπλιο. Είκοσι μέρες αργότερα, εκδόθηκε το πρώτο βασιλικό διάταγμα με το οποίο γνωστοποιήθηκε στον Ελληνικό λαό ότι πρώτο μέλημά θα ήταν η θέσπιση νόμων και η δημιουργία θεσμών για τη λειτουργία του νεοσύστατου βασιλείου.
Δυόμισι μήνες αργότερα, στις 3 Απριλίου 1833, εκδόθηκε το Β.Δ. που αφορούσε τη διαίρεση της χώρας σε διοικητικές περιφέρειες. Με το διάταγμα αυτό (ΦΕΚ 12/6-4-1833), "Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της Διοικήσεώς του", η ελεύθερη τότε επικράτεια διαιρέθηκε σε 10 νομούς και κάθε νομός σε επαρχίες (συνολικά 42) και οι επαρχίες σε Δήμους (πόλεις και κοινότητες). Σε κάθε δήμο υπήρχε δημοτικό συμβούλιο του οποίου τα μέλη εκλέγονταν από τους κατοίκους. Για τους δημάρχους ίσχυε το τριπρόσωπο, δηλαδή σε κάθε δήμο εκλέγονταν 3 υποψήφιοι και ο βασιλιάς επέλεγε έναν για δήμαρχο. Οι νομάρχες και οι έπαρχοι διορίζονταν απευθείας από τον βασιλιά (έλεγχος δημοτικής διοίκησης). Μεταξύ των 10 αυτών νομών ήταν και ο "Νομός Λακωνίας" με χωρική αρμοδιότητα τις πρώην επαρχίες Μιστρά, Μονεμβασίας και Μάνης με πρωτεύουσα τον Μιστρά (Σπάρτη) αποτελούμενος από 4 επαρχίες (Λακεδαίμονος, Επιδαύρου Λιμηράς, Γυθείου και Οιτύλου). Tο 1835 ακολούθησε η οριοθέτηση και η διοικητική διαίρεση του νομού Λακωνίας (Β.Δ. της 9-3-1835). Η επαρχία Λακεδαίμονα χωρίστηκε, μεταξύ των άλλων, και στους Δήμους: Βορδώνιας, Καστορείου, Πελλάνης και Βελαμίνης. Το ανωτέρω Β.Δ. δεν φαίνεται να δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ. Από το ΦΕΚ 16/1835, όμως, "Περί του σχηματισμού των δήμων της Αρκαδίας" συμπεραίνουμε τα βόρεια σύνορα του Νομού μας και της περιοχής μας. «τα όρια του νομού Αρκαδίας αρχίζουν κατά μεν το ανατολικόν….. εκτείνονται … εξακολουθούντα έπειτα τον ρουν αυτού, παραλείπουν τον Άγιον Ανδρέαν, το Κορακοβούνι και τον Πραστόν εις τον νομόν Λακωνίας, συμπεριλαμβάνουν τα χωρία Σίταιναν, Κατσανίτσας και Κοίνας, και προχωρούν προς το όρος το Χέλμον, εντεύθεν καταβαίνοντα εις το χωρίον Κυπαρίσσι, και παραλείποντα αυτό εις τον νομόν της Λακωνίας, προχωρούν μέχρι του όρους Ξηροβουνίου."
Το 1836 με το "Διάταγμα περί διοικητικού οργανισμού" (ΦΕΚ 28/21-6-1836) καταργήθηκαν οι θέσεις των νομαρχών, νομοδιευθυντών και επάρχων και η Ελλάδα χωρίστηκε σε 30 διοικήσεις και 18 υποδιοικήσεις με αντίστοιχες θέσεις διοικητών και υποδιοικητών. Ο Νομός μας χωρίσθηκε σε 2 Διοικήσεις: α) στην Λακεδαιμονίας, που περιελάμβανε τις πρώην επαρχίες Λακεδαίμονος και Επιδαύρου Λιμηράς, και β) στην Λακωνίας, που περιελάμβανε τις επαρχίες Οιτύλου και Γυθείου. Τότε το Γύθειο έγινε έδρα υποδιοίκησης και αναγνωρίσθηκε Δήμος. Το ίδιο έτος καταγράφονται επίσημα για πρώτη φορά οι κατοικημένοι οικισμοί κατά την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτος (ΦΕΚ 80/28-12-1836, παράρτημα). Οι οικισμοί που αποτελούσαν τους Δήμους της περιοχής μας ήταν:
Πελλάνης: Γεωργίτση, Αλευρού, Δημητσανέικα, Περιβόλια, Παρδάλι, Βελαμίνης: Άγιος Βασίλειος, Αγόργιαννη, Βουτούχι, Κοτίτσα, Κυπαρίσσι, Λογκανίκος, Μαριτσέικα, Μέραγα, Ρεγκόστενα,
Καστορίου: Καστανιά, Καστρί, Σερβέικα, Ντεμήρι, Μοσχνέικα, Μπολανέικα,
Βορδωνίας: Βορδώνια, Λογκάστρα, Σουστιάνοι, Μιτάτοβα.
Με σκοπό την ελάττωση των δημοσίων δαπανών το 1838 (ΦΕΚ 24/23-6-1838) περιορίζονται οι 30 διοικητές και οι 18 υποδιοικητές σε 24 και 7 αντίστοιχα.
Το 1845, δια του Β.Δ. της 5 Δεκεμβρίου 1845, (ΦΕΚ 32/8-12-1845) επανήλθε το νομαρχιακό και επαρχιακό σύστημα του 1833 της διοικητικής διαίρεσης, με συνέπεια τη διάλυση των δύο διοικήσεων, και την καθιέρωση του Νομού Λακωνίας με πρωτεύουσα τη Σπάρτη και την δημιουργία των Επαρχείων Λακεδαίμονος, Επιδαύρου Λιμηράς, Γυθείου και Οιτύλου. Ο δήμος Βελαμίνης ενώθηκε με το δήμο Πελλάνης, με έδρα το Γεωργίτσι. Κάθε δήμος πλέον περιελάμβανε τα εξής χωριά: Πελλάνης: Καρυωτέικα, Τσερνάρι, Κυπαρίσσι, Λογκανίκος, Αγοριάνοι, Βεργαδέικα, Ρογκόζαινα, Γεωργίτσι, Αλευρού, Περιβόλια, Γεωργιτσάνικα Καλύβια.
Καστορείου: Καστανιά, Μπαλανέικα, Λόπεση, Σερβέικα, Καστρί, Καρδάρη, Μονή Ζωοδόχου Πηγής, Βορδώνια.
Με άλλο Β.Δ. της ίδιας ημερομηνίας (ΦΕΚ 34/20-12-1845) ορίσθηκε ως έδρα του Έπαρχου Γυθείου και Οιτύλου το Λιμένι. Αυτό είχε σαν επακόλουθο τον γενικό ξεσηκωμό των Μανιατών. Έτσι για τον κατευνασμό των κατοίκων του ακολούθησε το Β.Δ. 15 Ιουνίου 1846 (ΦΕΚ 18/2-7-1846) με το οποίο ορίστηκε ως έδρα του Επαρχείου Γυθείου η πόλη του Γυθείου.
Με το άρθρο 1 του νόμου ΑΦΞΑ' (ΦΕΚ 216/7-8-1887) "Περί μεταρρυθμίσεως του από 5 Δεκεμβρίου 1845 νόμου περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους" καταργήθηκε η υποδιαίρεση του Κράτους σε επαρχίες και οι Νομοί πλέον διοικούνται απ' ευθείας από τον Νομάρχη, χωρίς δηλαδή την παρεμβολή άλλης διοικητικής αρχής, όπως του Επάρχου. Οι επαρχίες όμως συνέχισαν να διατηρούν κάποιες υπηρεσίες μέχρι να ξαναδημιουργηθούν τέσσερα χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1891 (ΦΕΚ 122/2-5-1891)
Με τον νόμο ΒΧΔ' της 6ης Ιουλίου 1899 (ΦΕΚ 136/8-7-1899) «Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους», η Ελλάδα χωρίσθηκε σε 26 Νομούς, μεταξύ των οποίων ιδρύθηκε, ως 20ος, ο Νομός Λακωνικής, με 3 επαρχίες, του Γυθείου, του Οιτύλου και των Κυθήρων, με έδρα Νομάρχη το Γύθειο, και ως 21ος ο Νομός Λακεδαίμονος, με 2 επαρχίες την Λακεδαίμονος και την Επιδαύρου Λιμηράς, με έδρα Νομάρχη τη Σπάρτη.
Δέκα χρόνια αργότερα, με τον Νόμο ΓΥΛΔ΄ 16 Νοεμβρίου 1909, "Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους" (ΦΕΚ 282/4-12-1909) περιορίστηκε ο αριθμός των νομών σε 16 και καταργήθηκε ο Νομός Λακωνικής ενώ οι επαρχίες (Γυθείου και Οιτύλου) υπάχθηκαν στο Νομό Λακωνίας, η δε Επαρχία Κυθήρων στον τότε ενιαίο Νομό Αργολίδας και Κορινθίας.
Το 1912, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, επειδή ήθελε να εξαρθρώσει τα φέουδα των κομματαρχών, που επί δεκαετίες ήλεγχαν τους Δήμους και μέσα από αυτούς την κρατική εξουσία, δημιούργησε, σε εκείνη τη μικρή τότε Ελλάδα, με το νόμο ΔΝΖ΄ (υπ' αριθ. 4057) στις 10-2-1912 (ΦΕΚ 58/14-2-1912), "Περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων" μεγάλο αριθμό κοινοτήτων (περίπου 6.000). Με το νόμο αυτό, αναδιοργανώθηκαν οι υπάρχοντες δήμοι και θεσπίστηκε για πρώτη φορά ο θεσμός των κοινοτήτων. Οι πρωτεύουσες των νομών καθώς και οι πόλεις άνω των 3.000 κατοίκων αποτελούν πλέον Δήμο, ενώ οι συνοικισμοί άνω των 300 κατοίκων που διαθέτουν σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης αποτελούν αυτόνομη Κοινότητα. Αμέσως μετά και σε εκτέλεση του νόμου αυτού, εκδόθηκαν διάφορα Β.Δ. με τα οποία διαιρέθηκαν όλοι οι νομοί σε δήμους και κοινότητες. Για το νομό Λακωνίας εκδόθηκε το Β.Δ. στις 31-8-1912 (ΦΕΚ 261/31-8-1912) "Περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων εν τω νομώ Λακωνίας". Στο Διάταγμα αυτό με αύξοντα αριθμό 42 αναγνωρίζονται τα Καλύβια ως ανεξάρτητη κοινότητα. Στο ίδιο ΦΕΚ εντοπίζουμε και το από 31-8-1912 ΒΔ σύμφωνα με το οποίο ο συνοικισμός Παρδάλι προσαρτάται στην κοινότητα Καστανιάς. Με το από 27-11-1932 Π.Δ. (ΦΕΚ 421/2-12-1932) η κοινότητα Καλυβίων του Νομού Λακωνίας μετονομάζεται σε κοινότητα Πελλάνας και ο ομώνυμος οικισμός από Καλύβια σε ΠΕΛΛΑΝΑ.
Με το από 10-5-1975 ΠΔ (ΦΕΚ 96/21-5-1975) και ύστερα από την από 29-8-1974 αίτηση κατοίκων του συνοικισμού Παρδάλιον και την υπ' αριθμ. 30/2-11-1974 απόφαση του κοινοτικού συμβουλίου της κοινότητας Πελλάνας και σύμφωνα με την αριθ. 4243/14-3-1975 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ. ο συνοικισμός Παρδάλιον της κοινότητας Καστορείου προσαρτήθηκε στην κοινότητα Πελλάνας.
Με το άρθρο 1 του νόμου 2539/1997 «Συγκρότηση της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης» (ΦΕΚ 244/4-12-1997) συγκροτήθηκε ο Δήμος Πελλάνας αποτελούμενος από τις κοινότητες Αγίου Κωνσταντίνου, Αγόριανης, Αλευρούς, Βορδόνιας, Γεωργιτσίου, Καστορείου, Λογκανίκου, Πελλάνας και Περιβολίων οι οποίες καταργήθηκαν. Έδρα του Δήμου ορίστηκε ο οικισμός Καστόρειο. Με την παράγραφο 1 του άρθρου 19 του ιδίου νόμου οι επαρχίες ως μονάδες διοικητικής διαίρεσης της χώρας καταργήθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 1999.
Τέλος, πρόσφατα, με τον νόμο 3852 "Πρόγραμμα Καλλικράτης" (ΦΕΚ 87/7-6-2010) στον νομό μας συνιστώνται οι δήμοι: Σπάρτης, Ανατολικής Μάνης, Ευρώτα, Μονεμβασιάς καθώς και η κοινότητα Ελαφονήσου. Ο Δήμος Σπάρτης με έδρα τη Σπάρτη και ιστορική έδρα το Μυστρά αποτελείται από τους πρώην πλέον δήμους Σπάρτης, Οινούντος, Μυστρά, Πελλάνας, Θεραπνών, και την κοινότητα Καρυών, οι οποίοι ΚΑΤΑΡΓΟΥΝΤΑΙ από 1-1-2011.
Χρήστος Χ.
από - έως ΝΟΜΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΔΗΜΟΣ/KOINOTHTA
1822-1823 ΛΑΚΩΝΙΑ (τμήμα) - -
1833-1835 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ -
1835-1836 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1836-1845 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1845-1899 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1899-1909 ΛΑΚΕΔ/ΝΟΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1909-1912 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1912-1932 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Κ. ΚΑΛΥΒΙΩΝ
1932-1997 ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ Κ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
1997-2010 ΛΑΚΩΝΙΑΣ - Δ. ΠΕΛΛΑΝΑΣ
2010- ΛΑΚΩΝΙΑΣ - Δ. ΣΠΑΡΤΗΣ
Πηγές:
https://www.logkanikos.gr/history/population.html
https://www.freewebs.com/onoma/1845a.htm
https://lithoksou.net/greece_1836.html
https://hellas.teipir.gr/thesis/pellana/greek/kastogr.htm
https://www.arcadonxronoi.gr/articles/html/article020.php
https://library.tee.gr/digital/m2078/m2078.pdf
https://el.wikipedia.org
www.et.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου